انتقام اسیدی!

جنایتی به اسم اسیدپاشی؛ حادثه ای که هر چند وقت یکبار در گوشه ای از کشور اتفاق می افتد و مجرمش یعنی اسیدپاش جنایتکاری بالفطره قلمداد می شود. اما تحقیقات نشان داده اند که بیشتر اسیدپاش ها مردمانی عادی هستند و شاید هرگز به کسی آزار نمی رساندند، تنها اگر آموخته بودند بر احساساتشان غلبه کنند.

کارشناسان سرخوردگی عاطفی و خشم را مهم ترین دلایل زمینه ساز اسیدپاشی می دانند. دکتر سید محمد صادق مهدوی، جامعه شناسی است که در مورد این پدیده به عوامل روانشناختی و فردی توجه می کند. عواملی از قبیل سرخوردگی، شکست، ناکامی و ترس از دست دادن یک موجود گرانبها.

مهدوی می گوید: «در اسیدپاشی فرد متهم دچار جنون آنی می شود، البته روانشناسان و جامعه شناسان معتقدند جنون آنی بدون نقشه قبلی و برنامه است، حس ناهنجاری به آدم دست می دهد که به آزار رساندن به خود یا دیگران منجر می شود که در آن برنامه ای از قبل نهفته نبوده است، افراد آنی دست به چنین اقدامی می زنند. در اسید پاشی فرد از قبل آمادگی پاشیدن اسید بر روی صورت فرد مورد نظر را دارد، به قصد اسیدپاشی اسید تهیه می کند و به دنبال فرصت مناسب می گردد تا نقشه خود را عملی کند که هر چند با نقشه قبلی است؛ اما به نظر من فرد تا دچار جنون آنی نشود دست به چنین رفتار غیر انسانی نخواهد زد، فردی که دچار جنون آنی شده است بعد از مدتی که آرامش پیدا کرد تازه خودش متوجه می شود که دست به چه کاری زده است.»

جنونی که این جامعه شناس از آن یاد می کند، برخی کارشناسان نداشتن هوش هیجانی می خوانند. یعنی عدم توانایی در مدیریت اضطراب، کنترل تنش ها و انگیزه و خوش بینی در مواجهه با موانع. سایه اضطراب، بدبینی و حس حسادت همان دلایلی هستند که باعث شدند پری سیما در اواخر شهریور امسال چند لیتر اسید را روی دختر بیست و پنج ساله دهدشتی خالی کند. تنها به این خاطر که احساس می کرده همسرش به این دختر علاقمند است.

بهروز سپیدنامه، جامعه شناس نیز بر این باور است که برخی خانواده ها و سیستم آموزشی، تصمیم عقلانی را تقویت نمی کنند و نسبت به بالابردن آستانه تحمل فرزندان و برخورد منطقی با مشکلات بی توجهی می شود. قطعا فرزندان در رو به رو شدن با چنین آسیب های شانه خالی کرده و راحت به آن تن می دهند.

درست مثل جوانی 26 ساله که زیبایی و طراوت شیرینِ 17 ساله را با اسید سوزاند تا برای پایان رابطه شان او را مجازات کند یا خواستگار سابق دختری 18 به نام سیما که در مهر ماه سال 90 با ریختن اسید از او به خاطر جواب نه ، انتقام گرفت.

هرچند بسیاری از کارشناسان ریشه اقدام به اسیدپاشی را در عوامل روانی و کنترل نداشتن روی خشم و احساس می دانند ولی مجازات های سنگین و تبلیغات رسانه ای در میزان وقوع این حادثه بی تأثیر نیست.

قانون مجازات اسیدپاشی در سال 1337 تصویب شد. این یعنی اسیدپاشی در سال های قبل از 37 وجود داشته است. اما پس از آنکه آمنه بهرامی علم مجازات چشم در برابر چشم برداشت و از دادگاه حکم قصاص را برای خواستگار اسیدپاش خود گرفت، جامعه بیش از گذشته درگیر حادثه اسیدپاشی و مجازات و عواقب آن شد.

به این ترتیب از زمانی که آن حادثه برای آمنه بهرامی اتفاق افتاد یعنی از سال 1383، طی ده سال تنها 9 مورد اسیدپاشی گزارش شد. به طور دقیق تر از روزی سوختن آمنه با اسید تا زمان تایید شدن قصاص مجید موحدی گذشت، تنها یک مورد اسیدپاشی در کشور اتفاق افتاد و از فروردین 90 که قصاص چشمان مجید بخشیده شد تا پایان سال 92، هشت مورد پرونده اسیدپاشی در کشور گشوده شد.

این پرونده ها نیز بعد از سال ها بی نتیجه ماندند یا به چند سال زندان ختم شدند. در نتیجه امروز شاهدیم که هیجان انتقام با اسید هم شدت بیشتری گرفته است و تنها در شش ماهه اول امسال، سه مورد اسیدپاشی اتفاق افتاده است.

عده ای می گویند که اگر قانون حکم سنگین تری برای مجازات عامل اسیدپاشی بر صورت آمنه در نظر می گیرد، موارد بعدی اتفاق نمی افتاد و برای مثال دیگر پدر تهمینه یوسفی صورت او را نگه نمی داشت تا پسرش روی صورت خواهر اسید بریزد.

در مقابل حقوقدان ها بر این باورند که اجرای حکم قصاص در مورد اسیدپاشی علاوه بر واکنش مجامع بین المللی، در حوزه جرم شناسی نیز قابل بررسی است. تشدید مجازات سبب جلوگیری از وقوع جرم نمی شود و بهتر است بستر ارتکاب بزه را از بین برد.

خرمشاهی وکیل دادگستری در این باره گفته است: در خصوص اسیدپاشی قوانینی وضع شده و در حال حاضر نیز اجرا می شود. هرچند نقایصی دارد که باید اصلاح شود ولی با جرم انگاری و مجازات نمی توان جرم را ریشه کن کرد، پس باید به دنبال شناخت عواملی بود که شخص تحت شرایط آن اقدام به این جرم می کند. علاوه بر این قانون نیز باید یک جنبه پیشگیری از جرم داشته باشد.»

به گفته خرمشاهی وکیل دادگستری: «خلاء قانونی تنها یکی از عوامل افزایش این جرم است. فقر فرهنگی، فقر مالی و عدم آموزش کافی از جمله عواملی هستند که در افزایش این جرم نقش دارند.»

به عقیده کارشناسان به جای جدال بر سر قصاص شدن یا نشدن عاملان اسیدپاشی بهتر است از یک سو روند رسیدگی به پرونده های فعلی سرعت و دقت بیشتری صورت گیرد و از سوی دیگر به ریشه ها و عوامل بروز این جنایت توجه بیشتری شود. چه بسا که با آموزش ساده کنترل و غلبه احساسات از سنین پایین وقوع چنین پدیده هایی به شدت کاهش یابند.