پس‌لرزه‌های یک مصوبه در دفتر موسیقی

به نظر می‌رسد حاشیه‌های مصوبه اخیر مجلس درباره «اختصاص ۱۰ درصد مبلغ فروش کنسرت‌ها به فعالیت‌های فرهنگی» به سطوح مدیریتی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کشیده شده است. پس از گذشت بیشتر از دو هفته اعتراض‌های پیاپی اهالی موسیقی به این قانون، روز دوشنبه یکی از تهیه‌کنندگان موسیقی، خبر استعفای علی ترابی، مدیرکل سابق دفتر موسیقی این وزارتخانه در اعتراض به مصوبه مذکور را مطرح کرد و بلافاصله هم در حالی که ساعت از هشت شب گذشته بود، خبر انتصاب محمد اللهیاری فومنی به عنوان مدیرکل جدید این دفتر مخابره شد! اما این استعفا و انتصاب شبانه چه دلایلی دارد؟ حضور اللهیاری فومنی در پست مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد برای اهالی موسیقی چگونه خواهد بود؟

اوایل اسفند سال گذشته مجلس شورای اسلامی در جریان بررسی بودجه سال ۹۸ کل کشور، بند (ح) تبصره ۹ ماده واحده این لایحه موافقت کرد. براساس بند الحاقی ۵ تبصره ۹ ماده واحده لایحه بودجه سال ۹۸ کل کشور؛ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف است 10 ‌درصد بهای بلیط اجرا‌های صحنه‌ای (کنسرت) در تهران و کلانشهر‌ها را اخذ و به حساب درآمد عمومی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کند.

این قانون با اعتراض گسترده اهالی موسیقی روبه‌رو شد. مجمع صنفی تولیدکنندگان آثار شنیداری هم با انتشار بیانیه‌ای نسبت به این موضوع اعتراض خود را اعلام کرد. در بخشی از این بیانیه حتی گفته شد که بر اساس پیگیری‌های انجام شده، مشخص شد که حتی معاونت هنری و مدیرکل دفتر موسیقی با این اقدام همراه نبوده‌اند.

در چند هفته گذشته، اعتراض‌ها نسبت به این قانون بالا گرفت تا اینکه روز دوشنبه، بنابر گزارشی که در مهر منتشر شد، محسن رجب‌پور، تهیه‌کننده موسیقی برای اولین بار از استعفای علی ترابی، مدیر دفتر موسیقی وزارت ارشاد خبر داد و گفت: «آقای ترابی طی ماه‌های اخیر از جمله مدیرانی بوده‌اند که واکنش منطقی و درستی نسبت به این قانون نشان داده و بارها مخالفت خود را نسبت به تصویب آن اعلام کرده‌اند. اما متاسفانه شرایط به گونه‌ای رقم خورده که اصرار به اجرای چنین قانونی آقای ترابی را هم وادار به استعفا از سمت مدیرکلی دفتر موسیقی وزارت ارشاد کرده است. به هر حال شرایط به گونه‌ای رقم خورده که اکنون باید آقای حسینی به عنوان معاون هنری وزیر ارشاد از مدیر خود دفاع کرده و کارها را به سمتی هدایت کنند که این مبنای غیرقانونی تبدیل به قانون نشود».

در نامه سرگشاده‌ای هم که امیرعباس ستایشگر، تهیه‌کننده و ناشر موسیقی، در اعتراض به مصوبه مذکور و خطاب به وزیر ارشاد منتشر کرد به این موضوع اشاره شد. در بخشی از این نامه آمده بود: «آیا خبر دارید که این لایحه را خود وزارت ارشاد به مجلس برده تا از کنسرت‌ها پول بگیرد و در مناطق محروم هزینه کند؟ آیا خبر دارید کمیسیون فرهنگی با این موضوع مخالف بوده و با پافشاری وزارت ارشاد این طرح در کمیسیون تلفیق رای آورده؟ آیا خبر دارید در درون وزارت ارشاد دودستگیِ بی‌تعادلی وجود دارد که تکلیف کار بدون آیین‌نامه هنوز سرگردان است؟ آیا خبر دارید که مدیرکل دفتر موسیقی (تنها مخالف این طرح در دولت) مجبور به استعفا شده است؟ مدیرکلی که با پافشاری معاون هنری منصوب‌تان و با مخالفت اکثر ناشران موسیقی به میدان آمد اما امروز (بعد از یک سال) به خاطر فشارهای مدیریتی دست از حمایت او برداشته‌اید و یک مدیر را قربانی معاونت هنری می‌کنید. می‌خواهند تنها مدیری که با این موضوع مرتبط و مخالف است را از گردونه خارج کنند که بدون مانع کار را پیش ببرند. معاونین‌تان حتی به مدیران کل خود رحم نمی‌کنند، چه رسد به ما».

هنوز هیچ نهاد رسمی‌ای استعفای ترابی را تایید نکرده بود که کمی پس از ساعت 8 شب، خبر انتصاب مدیرکل جدید دفتر موسیقی روی خبرگزاری‌ها قرار گرفت! بنا بر این خبر سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با صدور حکمی محمد اللهیاری فومنی را به عنوان مدیر کل جدید دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی منصوب کرد! انتصابی که بیش از هر چیز ساعت اعلامش عجیب به نظر می‌‌آمد!

به دنبال این استعفا و انتصاب، شهرام صارمی، هنرمند موسیقی و نوازنده کمانچه که پیش‌تر به‌عنوان مدیر اجرایی سی و پنجمین جشنواره موسیقی فجر منصوب شده بود، طی نامه‌ای سرگشاده و پس از استعفای علی ترابی، از سمت خود استعفا کرد. در بخشی از این نامه آمده است: «استعفای ایشان که در رابطه مستقیم با حواشی و مشکلات تحمیلی به دفتر موسیقی که آخرین مورد آن دریافت مبلغ ۱۰ درصد از مبلغ کل ظرفیت سالن‌های کنسرت برای هر اجرا و واریز به خزانه بود، انجام شد. این استعفا برای من اصلاً اتفاق عجیبی نبود زیرا از ایشان به جز این انتظار نمی‌رفت. علی ترابی با این استعفا در این مقطع و در قبال یک تصمیم نادرست و غیرکارشناسی از طرف آقای کاراندیش که در مراحل بعدی و مواجهه با اعتراضات اهالی موسیقی، بر اجرای قانون یادشده بدون هیچ‌گونه بررسی پافشاری نیز نمودند، حرکتی را رقم زد که طی چهار دهه گذشته نه تنها هیچ یک از مدیران موسیقی بلکه از هیچ‌کدام از هنرمندان موسیقی که در شوراهای مختلف حضور داشته‌اند، دیده نشده بود».

صارمی در پاسخ به «ابتکار» مبنی بر اینکه آیا استعفای ترابی تنها به دلیل مصوبه اخیر مجلس درباره درآمد کنسرت‌ها بود، گفت: «نه، این آخرین دلیل بود. آقای ترابی شنبه یا یکشنبه استعفا داده بودند و اصلا خبری نشد و به یک‌باره با معرفی آقای اللهیاری، این استعفا هم مطرح شد».
او در بخش دیگری درباره برخورد وزارت ارشاد با استعفای ترابی گفت: «این اتفاق اصلا عجیب است و من نمی‌دانم آینده موسیقی چه خواهد بود. ما بسیار از این وقت از دست‌ دادن، انرژی از دست دادن و آدم از دست دادن‌ها دیده‌ایم. قانون اخیر مجلس درباره درآمد کنسرت‌ها به مجلس رفت، قانون شد بدون آنکه آقای ترابی مطلع شود! چگونه می‌توان این اتفاق را توجیه کرد؟ دو هفته است که اهالی موسیقی به این قانون معترض هستند اما هیچ کس پاسخگو نیست. اصل موضوع برای من مسئله است، اینکه اتفاقی درباره موسیقی در وزارت ارشاد رخ می‌دهد اما مدیرکل موسیقی از آن بی‌‌خبر است؛ بسیار عجیب بود. بعد هم که هنرمندان و همچنین آقای ترابی اعتراض کردند، هیچ پاسخی داده نمی‌شود و اصرار و پافشاری بیشتری هم روی موضوع می‌شود و توجهی به اعتراض‌ها نمی‌شود. طبیعی است که من هم نخواهم با این سیستم کار کنم. ضمن اینکه به عنوان حمایت از آقای ترابی هم باید این کار را می‌کردم».

او همچنین درباره استعفای خودش گفت: «من آقای ترابی را واقعا در حوزه موسیقی قبول داشتم، نه اینکه آقای اللهیاری را قبول نداشته باشم اما آقای اللهیاری در رابطه با موسیقی هیچ سابقه‌ای ندارد گرچه ما با هم رابطه دوستانه‌ای داریم. ضمن اینکه مدیریت اجرایی جشنواره موسیقی فجر از طریق آقای ترابی به من پیشنهاد شده و نمی‌شود در غیاب آقای ترابی کار کنم».

اما محمد اللهیاری فومنی کیست؟ او پیش از این بیشتر در بخش‌های مرتبط با معاونت فرهنگی وزارت ارشاد فعالیت کرده است. اللهیاری در سال‌های اخیر سمت‌هایی چون مشاور معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سرپرست اداره کتاب، دبیر هفدهمین هفته کتاب جمهوری اسلامی، دبیر شورای سیاستگذاری نمایشگاه کتاب تهران، مدیر بخش خارجی موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران و معاون توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد کتابخانه‌ها، مدیرکل دفتر آموزش و توسعه فعالیت‌های فرهنگی و هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و... را بر عهده داشته است. حالا آیا او می‌تواند بدون داشتن هیچ تخصصی در زمینه موسیقی و آشنایی با این هنرمندان و مشکلات بسیار زیاد این حوزه، سکان این بخش را در دست بگیرد؟ شاید اولین چالش پیش روی او چگونگی برخورد با همین مصوبه اخیر مجلس درباره درآمد حاصل از کنسرت‌ها باشد.