اشتباه همراه اول بدون شفاف‏سازی حل شد!

 «مشترک گرامی نظر به اینکه مبلغ میاندوره جنابعالی از سقف مجاز افزایش یافته ارتباط شما به مدت 2 هفته یکطرفه میگردد جهت جلوگیری از قطع کامل نسبت به پرداخت قبض به روز به مبلغ «فلان» ریال صرفا از طریق سامانه 9990 اقدام فرمایید. همراه اول». این پیامکی بود که در دو روز گذشته روی تلفن همراه بسیاری از کاربران سیم‌کارت‌های همراه اول ظاهر شد و آن‌ها را شوکه کرد. این شوکه شدن البته ربطی به اصل پیام نداشت، بلکه در واکنش به مبلغ کلانی بود که جای «فلان» نشسته بود!

از این ماجرا فقط مردم شوکه نشدند. حتی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم در زمره کسانی بود که از ماجرا شوکه شده بود! محمدجواد آذری جهرمی در توئیتر خود با هشتگ #گزارش_به_مردم نوشت: «شاید خیلی از شما هم صبح امروز مثل من از دریافت پیامک قبوض نجومی همراه اول شوکه شدید. با پیگیری سازمان تنظیم مقررات، همراه اول برای 800 هزار مشترکی که قبض نجومی ارسال شده بود، پیام عذرخواهی فرستاد و خطوط قطع شده، وصل شدند. صورتحساب صحیح متعاقبا ارسال می‌شود». وی تصویری از پیامک ارسالی برای خودش را هم منتشر کرده که مبلغ قبض میاندوره وی را 4555000 ریال نشان می‌دهد. البته این مبلغ برای سایر کسانی که این موضوع را در شبکه‌های اجتماعی مطرح کرده‌اند، یکسان نبود. عده زیادی نیز در شبکه‌های اجتماعی نسبت به این مساله واکنش نشان دادند و به عنوان مثال با خطاب قرار دادن وزیر ارتباطات و اکانت همراه اول در توئیتر خواستار پاسخگویی در این باره شدند.

به دنبال این واکنش‌ها، شاهین آرپناهی، مدیر ارتباطات همراه اول، نیز عصر روز سه‌شنبه در توئیتر خود نوشت: «از صبح امروز [سه‌شنبه] بروز اختلال در اجرای عملیات صدور قبض جدید، منجر به افزایش صورتحساب صادره و قطع خطوط برخی از مشترکین شده است. از مردم و مشترکین پوزش خواسته و اطمینان می‌دهیم نهایت تلاش در جهت رفع مشکل در حال انجام است. اطلاعات اصلاحی لازم به‏زودی از طریق پیامک برای مشترکین ارسال می‌شود». به دنبال این خبر، همراه اول پیامکی روی گوشی مشترکان خود فرستاد که در آن نوشته شده بود: «مشترک گرامی ضمن عرض پوزش به‏دلیل بروز اختلال پیش آمده، اصلاحیه صورتحساب شما به زودی ارسال می‌شود. همراه اول» و بعد از آن آرپناهی هم باز در توئیتر خود اعلام کرد که «خطوط قطع‏شده به دلیل بروز اختلال پیش آمده، به‏طور کامل وصل شدند».

این اطلاعیه‌های پیامکی و توئیتری البته در بخش اخبار سایت همراه اول جایی ندارند و به نظر می‌رسد همراه اول برای اطلاع‌رسانی، شبکه اجتماعی که خود نیز آن را به روی مشترکانش فیلتر کرده است را ترجیح می‌دهد؛ آن هم اکانتی که تنها 617 فالوئر دارد! البته در این این اطلاعیه‌ها خبری از دلیل «اختلال» هم مطرح نشده است تا برخی حتی شایعه هک شدن سامانه‌های همراه اول را مطرح کنند. با این حال روی دیگر ماجرا سرنوشت کسانی است که به دلیل ناآگاهی، نیاز به فعال بودن خط و ترس از قطع شدن خط همراه اول خود، پیش از اطلاعیه‌ها اقدام به پرداخت قبض‌های نجومی خود کرده‌اند. مدیر ارتباطات همراه اول در این باره نیز اشاره کرده است که این مبالغ به صورت بستانکاری روی قبض‌های آتی مشترکان محاسبه می‌شود. این در حالی است که مبلغ قبض‌ها بالا بوده و اصولا خارج شدن ناگهانی این پول از دست مشترکان آن هم در این شرایط اقتصادی، می‌تواند حساب و کتاب‌های مالی یک خانواده را بر هم بزند.

کاربری با نام کابری «آلبر کامو» در توئیتر نوشته است: «آقا پیام دادن عذرخواهی کردن. معلوم نیست هک شدن یا باز چه کلاهبرداری بزرگی انجام شده. من که پرداخت نکردم ولی خیلیا مطمئناً پرداخت کردن. تکلیف اونا چی میشه؟ کی پاسخگوئه آقای همراه اول؟».

مسئله‌ای که وجود دارد، از نگاه اقتصاد و بازار، سود پولی است که از این طریق در اختیار همراه اول قرار دارد و در بازگشت به حساب مشترکان محاسبه نمی‌شود. به نوشته حساب کاربری همراه اول در توئیتر «با توجه به مسدودسازی درگاه‌های پرداخت در روز گذشته [سه‌شنبه]، تنها برای «182340 خط» اضافه پرداخت انجام شده است. تقریبا دو هزارم خطوط فعال». این اکانت افزوده است: «اضافه پرداخت‌ها در حساب بستانکاری مشترکین منظور، و در جهت کسب رضایت این مشترکین عزیز، بسته‌های هدیه‌ای تعریف شده که به زودی از طریق پیامک اعلام می‌شود». علی‌رغم همه این توضیحات، اگر میانگین پرداختی مشترکان را تنها 200 هزار تومان در نظر بگیریم – در حالی که به عنوان مثال تنها در قبض اعلامی وزیر ارتباطات، بیش از دو برابر این مبلغ اعلام شده بود – یعنی با توجه به اقدام به واریز 182 هزار و 340 نفر، حدود 36.5 میلیارد تومان به حساب همراه اول واریز شده است. این مبلغ با سود بانکی، تنها در یک ماه بیش از 4.5 میلیارد تومان سود دریافت می‌کند و این در حالی است که بنا بر تحلیل‌های روز بازار ایران، بازارهای دیگر مالی، تا بیش از 10 برابر این سود بازدهی دارند.

فارغ از لزوم شفاف‌سازی درباره علت اختلال به وجود آمده و همچنین ایجاد شفافیت مالی نسبت به این مبالغ مطرح شده، خسارت معنوی وارد شده به مشترکان با عذرخواهی می‌شود گفت غیررسمی – اطلاعیه رسمی در این خصوص در سایت همراه اول و رسانه‌ها کار نشده و تنها اکانت‌های وریفای نشده در توئیتر و البته سامانه پیامکی «قابل اختلال» همراه اول اقدام به اعلام آن کرده‌اند – و یا بسته‌های اینترنتی قابل جبران نیست. کاربری به نام «تک تغاری» در توئیتر در این باره نوشته است: «همراه اول صبح امروز خطمو بابت ٣۵٠تومن بدهی یه طرفه کرد چک کردم دیدم تا ٣١ فروردین صورتحسابم ٢٠٨تومنه. میان دوره این سه روزو زده ١۵٠ تومن. کلی برو و بیا تهش فهمیدم سوتی جدید همراه اوله که مسیج دادن دارن درستش می‌کنن. فقط قرار بود من نصف روز از کار بیفتم بابت خطم». یا دیگری با اکانت «ژی» در میانه ماجرا و پیش از این اطلاعیه‌ها گلایه کرده است: «دارم روانی میشم از شاهکار جدید همراه اول. خطم یه طرفه شده با بدهی بالا. من منظم پرداخت می‌کنم. ۶٣ تومن بوده قبضم و الان ۴٠٠ تومنه و یه طرفه شده. بستانکاری هم نمی‌زنن و سیستم قطعه همینو هم نمی‌شه پرداخت کرد. ٩٩٩٠هم قطعه! یکی مثل من که کارش و تمام روزش با تلفنه چیکار باید کنه!».

حتی اگر همراه اول تعداد ضرردیدگان این اختلال را «تنها» دو هزارم مشترکان خود بداند، باز هم 182 هزار نفر، عدد کمی برای جامعه نیست و خسارت معنوی و حتی مادی حاصل از قطع ولو نیم روزه اما به ناحق این خطوط، نباید فراموش شود. این در حالی است که اپراتورهای تلفن همراه و از جمله همراه اول، در شرایط متقابل همواره دست بالا را در مقابل مشترک می‌گیرند.

گفتنی است، اختلال‌هایی از این دست در خطوط تلفن همراه و از جمله همراه اول بی‏سابقه نیست. به عنوان مثال، دیروز همزمان با این ماجرا، کاربری در توئیتر اعلام کرده بود که بدهی‌اش در سامانه همراه اول، 1144000 ریال اعلام شده است که با تقسیط بدهی به سه قسط، هر قسط 487000 ریال محاسبه شده است. این در حالی است که جمع مبلغ این سه قسط، 1461000 ریال خواهد شد که 317000 ریال بیش از مبلغ بدهی اصلی محاسبه شده است! اگر این موضوع اختلال باشد، معلوم نیست چند نفر بی‏توجه به این حساب و کتاب پول پرداخت کرده‌اند و چه مبلغ قابل توجهی به حساب همراه اول واریز شده و اگر سود و بهره است، فارغ از درصد بالای آن، باید باز هم سرنوشت سود مبالغ واریز شده در اختلال اخیر را مورد روشنگری قرار داد. همچنین همواره گلایه‌های گاه به گاهی درباره قیمت‌گذاری بسته‌های اینترنت اپراتورها مطرح می‌شود. بحث دسترسی به اطلاعات هویتی مشترکان از سوی پیامک‌های تبلیغاتی از دیگر گلایه‌های همیشگی کاربران به اپراتورها است.

در نهایت یک کاربر توئیتری به نام «شاهزاده خانوم محکوم» هم سوال خوبی را مطرح کرده است: «من موندم چرا برای یه بارم شده همراه اول اشتباه سیستمیش منجر به صفر شدن تمام قبض‌ها نمی‌شه؟ همیشه این اشتباهات باعث می‌شه مبلغ قبض‌ها افزایش پیدا کنه».