در سال ۹۷ بر جهان فناوری چه گذشت؟

 در جهان فناوری و ارتباطات اتفاقات کوچک و بزرگی در سال جاری رخ داد که آینده تکنولوژی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این گزارش به مهم‌ترین آنها اشاره شده است.

به گزارش ایسنا، از جمله مهم‌ترین اتفاقاتی که در طول یک سال گذشته در عرصه فناوری و ارتباطات رخ داده است، می‌توان به رسوایی فیس‌بوک، فیلترینگ تلگرام در برخی از کشورها نظیر روسیه و ایران، تلاش اپل برای تولید تراشه‌های اختصاصی، راه اندازی اپلیکیشن توئیتر لایت، تلاش موتور جستجوی گوگل برای بازگشت به چین و نفوذ هکرها به حساب کاربران اینستاگرام اشاره کرد.

در فروردین ماه پس از آنکه وب سایت‌ها و رسانه‌های خبری بسیاری گزارش کردند که شبکه اجتماعی فیس‌بوک در انتشار اطلاعات شخصی و خصوصی کاربرانش دست داشته است، مردم و منتقدان بسیاری فیس‌بوک را به خیانت در امانت و همکاری با نهادهای دولتی یا تحقیقاتی متهم کردند. این شبکه اجتماعی به سرعت آماج حملات کاربران بسیاری در سراسر جهان قرار گرفت به‌گونه‌ای که تعداد کثیری از شرکت‌ها و افراد معروف اقدام به بستن و غیرفعال کردن صفحات مجازی خود در فیس‌بوک کرده و استفاده از این شبکه اجتماعی را ننگی برای دنیای مجازی توصیف کرده‌اند.

فیس‌بوک می‌گوید اطلاعات بالغ بر ۸۷ میلیون نفر از کاربرانش به صورت نادرست و ناخودآگاه در اختیار مؤسسه کمبریج آنالتیکا قرار گرفته است که از این میزان، ۱.۱ میلیون نفر از آنها اهل کشور انگلستان بوده‌اند. این در حالیست که پیش‌تر یک افشاگر به نام کریستوفر وایلی تعداد کاربرانی را که از رسوایی فیس‌بوک آسیب دیده‌اند، ۵۰ میلیون نفر اعلام کرده بود.

پس از انتشار خبر رسوایی فیس‌بوک و نقض حریم شخصی کاربرانش، افراد مشهور و شرکت‌های کوچک و بزرگ بسیاری اقدام به حذف صفحه کاربری خود در این شبکه اجتماعی کرده‌اند تا بدین ترتیب، اعتراض خود را نسبت به سهل انگاری فیس‌بوک نشان دهند. با اینکه فیس‌بوک در تمامی روزنامه‌ها و شبکه‌های اجتماعی از تمامی کاربرانش در این خصوص عذرخواهی کرد و در بیانیه‌ای نیز احتمال هرگونه جاسوسی و افشای اطلاعات آنها را رد کرد، اما همچنان خشم عموم مردم در سراسر جهان نسبت به این شبکه اجتماعی محبوب و پرطرفدار فروکش نکرد. به دنبال انتشار این خبر، کمیسیون محافظت از اطلاعات کاربران در بریتانیا، شرکت آمریکایی فیس‌بوک را تحت‌تأثیر رسوایی اخیر و افشای اطلاعات کاربرانش ۵۰۰ هزار پوند جریمه کرد که البته به عقیده بسیاری از کارشناسان، این رقم هنگفت و قابل توجهی برای این غول تکنولوژی به شمار نخواهد آمد.

بی شک یکی از بزرگترین و جنجالی‌ترین اتفاقات اردیبهشت سال جاری فیلترینگ پیام‌رسان تلگرام در ایران و روسیه بود که در ابتدا چند بار به دلایل مختلف با قطعی و اختلالات گسترده‌ای روبرو شد و سپس یک روز برای همیشه از سوی نهادهای رگولاتوری و تنظیم مقررات اینترنت و مخابرات دولت‌های ایران و روسیه فیلتر و از دسترس کاربران خارج شد.

دولت روسیه بارها به بهانه استفاده نادرست کاربران و همچنین رد و بدل شدن پیام‌های تروریست‌های داعش در پلتفرم پیام‌رسان تلگرام، قصد داشته این اپلیکیشن را در کشورش مسدود و فیلتر کند. بدین ترتیب، روسیه بارها از تلگرام درخواست کرده بود که سرورهایش را به این کشور منتقل کند تا بتواند در صورت نیاز، پیام‌های ارسالی و دریافتی کاربران را رصد و نظارت کند. دولت روسیه پس از عدم همکاری این پیام‌رسان جهت انتقال سرورهایش، آن را به پرداخت جریمه‌های هنگفت و سنگین و همچنین مسدودسازی آن در این کشور پهناور تهدید کرد تا بتواند تلگرام را برای همکاری با خود متقاعد کند. اما به نظر می‌رسید که روسیه از تن دادن تلگرام و همکاری آن با این دولت ناامید و مأیوس شده بود و به همین خاطر نیز سازمان رگولاتوری و نظارت بر اینترنت و شبکه‌های اجتماعی در روسیه لایحه‌ای را به دادگاه عالی منطقه‌ای مسکو تحویل داد تا ضرب‌الاجلی را برای مقابله با اقدامات تلگرام در پیش گیرند. این سازمان پیشنهاد داده بود مهلت چند روزه‌ای را برای تلگرام تعیین کنند تا در صورت عدم همکاری، بلافاصله آن را فیلتر و مسدود کنند.

پاول دوروف – مؤسس و مدیر عامل تلگرام – بارها در صفحات مجازی خود و همچنین در گفت‌وگو با خبرنگاران بر لزوم حفظ حریم شخصی کاربرانش در تمامی کشورها تاکید کرده و گفته بود که با هیچ کشوری حتی روسیه در این خصوص کوتاه نخواهد آمد و اطلاعات شخصی کاربرانش را به هیچ قیمتی نخواهد فروخت.

دولت این کشور پس از عدم همکاری این پیام‌رسان جهت انتقال سرورهایش، تلگرام را به پرداخت جریمه‌های هنگفت و سنگین و همچنین مسدودسازی آن در این کشور پهناور تهدید کرد تا بتواند آن را برای همکاری با خود متقاعد کند. اما پس از آنکه تلگرام درخواست روسیه برای همکاری با این کشور را رد کرد، حکم فیلترینگ این پیام‌رسان آبی رنگ صادر شد. هر چند که به گفته بسیاری از رسانه‌ها، در جریان فیلترینگ تلگرام، دسترسی برخی از مردم به وب سایت‌ها، بانک‌ها و کارهای اینترنتی دیگر هم در روسیه مسدود شده و موجب نارضایتی‌های بسیاری شد و اعتراضات گسترده مردمی را در این کشور به وجود آورد، اما هیچکدام از آنها موجب نشد که جلوی فیلترینگ تلگرام گرفته شود. اقدام بعدی دولت روسیه برای مقابله با محبوبیت تلگرام در میان روس‌ها، فیلتر کردن اپلیکیشن‌های فیلترشکن و وی پی‌ان بود که می‌توانست مسدودسازی علیه تلگرام را دور بزند. البته یکی دیگر از اقدامات و تلاش‌های جدی دولت این کشور، درخواست از اپ استور اپل و گوگل پلی استور برای حذف تلگرام از پلتفرم فروشگاه‌های اینترنتی و آنلاین مربوطه بود که در این مورد نیز موفق نشد.

خبرهایی در خرداد ماه منتشر شد که مدتهاست که شرکت امریکایی اپل قصد دارد خود و محصولاتش را از وابستگی به شرکت‌های تراشه‌سازی بزرگی همچون کوالکام و اینتل برهاند و در این زمینه تلاش‌های بسیاری هم کرده است. تا جایی که به تازگی به نظر می‌رسد این تلاش‌ها درحال به ثمر نشستن است و این شرکت قصد دارد تا سال ۲۰۲۱ میلادی تراشه‌های مودم بی‌سیم اختصاصی برای محصولاتش عرضه کند تا بدین ترتیب به سودآوری خود بیفزاید و از وابستگی به شرکت‌های عظیم تراشه‌سازی نیز رها شود.

فیس‌بوک چند ماه بعد از رسوایی بزرگ اطلاعاتی و امنیتی خود، به همکاری و گرفتن اطلاعات کاربران از ۶۱ شرکت فعال در حوزه تکنولوژی اذعان و اعتراف کرد که همین امر موجب شد در تیر ماه باری دیگر موج جدیدی از انتقادات و اعتراضات از سوی کاربران، نهادهای دولتی و غیردولتی و منتقدان به وجود بیاید و غول تکنولوژی و بزرگترین پلتفرم شبکه اجتماعی را دوباره با چالش و مشکلات جدیدی مواجه سازد و امنیت اطلاعات و رعایت حریم خصوصی کاربران را در آن زیر سوال ببرد.

در مرداد ماه توئیتر به منظور فراگیر شدن استفاده همه کاربران حتی در کشورهایی با سرعت اینترنت بسیار پایین، به‌صورت آزمایشی اپلیکیشن توئیتر لایت را در کشور فیلیپین راه اندازی کرد. نسخه لایت اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی این امکان را به کاربران می‌دهد تا مطالب و پست‌های موردنظر خود را بدون نیاز به اینترنت پرسرعت و یا پرداخت هزینه‌های گزاف برای خریداری بسته‌های اینترنتی با جهان به اشتراک بگذارند. یکی دیگر از قابلیت‌های توئیتر لایت آن است که با نسل‌های قدیم اینترنت نظیر ۲G و ۳G نیز قادر است مطالب موردنظر کاربران را به اشتراک بگذارد و حجم بسیار کم آن حدود ۳ مگابایت نیز موجب می‌شود حجم زیادی از ظرفیت حافظه گوشی کاربران را اشغال نکند. اپلیکیشن توئیتر لایت یک ویژگی منحصر بفرد دارد که موجب می‌شود کمترین حجم و سرعت اینترنت استفاده شود و این ویژگی قابلیت data saver است که تنها در زمانی که فعال‌سازی شود، تصاویر و ویدئوها را نگهداری و سیو می‌کند و در غیر این صورت، این اپلیکیشن بدون آپلود و حفظ تصاویر و ویدئوها کار می‌کند تا کاربر بتواند با کمترین سرعت و حجم اینترنت، پیام‌ها و محتوای خود را به اشتراک بگذارد و بدین ترتیب از طریق این شبکه اجتماعی با جهان اطراف خود ارتباط برقرار کند.

حجم دانلود و نصب این اپلیکیشن جدید، تنها ۳ گیگابایت است بنابراین کاربران برای نصب آن نیز نیازی به حافظه داخلی زیادی در گوشی همراه خود نخواهند داشت. پس از آنکه نسخه آزمایشی اپلیکیشن توئیتر لایت در ابتدا در کشور فیلیپین تست و آزمایش شد و پس از موفقیت و استقبال بی‌نظیر از آن، توئیتر تصمیم گرفت این نسخه از اپلیکیشن توئیتر لایت را برای تعداد بیش‌تری از کشورهای در حال توسعه و جهان سومی نیز عرضه و ارائه کند. بعد از آن این شرکت با انتشار بیانیه‌ای جدید اعلام کرد که اپلیکیشن جدید توئیتر لایت برای کاربران ۲۱ کشور دیگر نیز در دسترس است و کاربران باید به منظور دریافت و دانلود آن به فروشگاه‌های اینترنتی نظیر گوگل پلی استور مراجعه کنند. کشورهایی که هم اکنون توئیتر لایت در آنها قابل دسترسی است، شامل آرژانتین، بلاروس، جمهوری دومینیکا، غنا، گواتمالا، هندوراس، هندوستان، اندونزی، اردن، ترکیه، رومانی، کنیا، مراکش، نیکاراگوئه، پاراگوئه، اوگاندا، اوکراین، اوروگوئه، یمن و زیمبابوه است.

در شهریور ماه اپل با انتشار گزارشی رسمی به کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات‌متحده آمریکا (SEC)درباره تبعات منفی ناشی از جنگ تجاری میان آمریکا و چین هشدار داد و ابراز نگرانی کرد. بعد از آنکه رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا به بهانه حمایت از محصولات آمریکایی و تولید داخلی این کشور، دستور قانون تعرفه واردات کالاهای خارجی اعم از محصولات چینی را داد، حالا بسیاری از کارشناسان و تحلیلگران بازار تکنولوژی معتقدند که این امر می‌تواند تأثیرات منفی و مخرب بسیاری بر روی محصولات آمریکایی بگذارد که تاکنون در خاک کشور چین تولید می‌شدند. بسیاری از شرکت‌های بزرگ آمریکایی به‌منظور کاهش هزینه‌های نهایی و افزایش سودآوری، کارخانه‌های خود را به شهرهای مختلف چین منتقل کرده بودند و میلیون‌ها کالای تولیدی خود را در این کشور به تولید و فروش می‌رساندند. با توجه به آنکه بسیاری از شرکت‌ها و غول‌های تکنولوژی آمریکایی در چین کارخانه دارند و یا با بسیاری از شرکت‌های چینی برای تولید و تأمین قطعات مورد نیازشان قرارداد همکاری دارند، بنابراین افزایش تعرفه وارداتی که سران این دو کشور برای همدیگر وضع کرده‌اند، می‌تواند تبعات منفی و مخربی را برای اقتصاد آمریکا و چین به همراه داشته باشد. حالا شرکت آمریکایی اپل برای چندمین بار متوالی به دولت آمریکا و قانون‌گذاران این کشور به‌طور جدی هشدار داده است که قیمت نهایی و تمام‌شده محصولات این کمپانی نظیر گوشی‌های آیفون، تبلت‌های آی‌پد، ساعت هوشمند اپل‌واچ و آی‌پاد به‌شدت افزایش پیدا خواهد کرد.

این تعرفه‌های وارداتی از چین که با افزایش ۲۵ درصدی مواجه شده است، بدون شک بر روی میزان فروش محصولات اپل تأثیر قابل ملاحظه‌ای خواهد داشت و درنهایت، قربانی اصلی جنگ تجاری میان ایالات متحده آمریکا و چین، کاربران محصولات تکنولوژی خواهند شد. اپل به‌عنوان یکی از بزرگترین شرکت‌های فعال در حوزه فناوری در ایالات متحده آمریکا حالا برای چندمین بار پیاپی اعلام کرده است که علاوه بر متضرر شدن شرکت‌های فعال در این حوزه، بسیاری از مصرف‌کنندگان نهایی و کاربران محصولاتی نظیر گوشی‌های هوشمند، تبلت، رایانه و لوازم جانبی، قربانی اصلی این جنگ تجاری و کشمکش میان آمریکا و چین به شمار خواهند آمد.

در این گزارش اپل همچنین آمده است که افزایش تعرفه واردات بسیاری از محصولات و قطعات در این دو کشور می‌تواند تا حد زیادی هزینه‌های نهایی را برای شرکت‌های تولیدکننده افزایش دهد که درنهایت کاربران و مصرف‌کنندگان واقعی متحمل این حجم زیاد از فشارهای اقتصادی خواهند شد. به زبان ساده‌تر، کاربران و مصرف‌کنندگان نهایی محصولات تکنولوژی باید برای خریداری و تهیه دستگاه‌های الکترونیکی نظیر گوشی هوشمند، رایانه، تبلت و غیره هزینه بسیار بالاتر و گران‌تری را متحمل شوند. به عقیده کارشناسان و تحلیلگران، تشدید جنگ تجاری میان ایالات متحده آمریکا و چین و افزایش تعرفه‌های گمرکی دوجانبه از سوی این دو کشور بیشتر از سایر قربانیان، به ضرر طرفداران محصولات اپل تمام خواهد شد. بارها کارشناسان و تحلیلگران فعال در حوزه تجارت و واردات کالا برآورد کرده‌اند که صنایع تکنولوژی و خودروسازی بزرگترین قربانی ادامه تنش‌های تجاری و سیاسی و به عبارتی دیگر تداوم جنگ تجاری میان این دو کشور به شمار خواهند رفت و مصرف‌کنندگان و مشتریان محصولات اپل از بزرگترین و نخستین قربانیان این جنگ تجاری خواهند بود به گونه‌ای که بعنوان مثال، هزینه تمام شده برای تولید گوشی‌های آیفون و سایر محصولات اپل بسیار گران تمام خواهد شد و این افزایش هزینه بر دوش مشتریان و طرفداران آیفون و به طور کلی اپل تحمیل خواهد شد. این جنگ اقتصادی در صورتی که ترامپ طبق اظهارات و تهدیدهای اخیر خود به عدم پذیرش پیشنهادات چین مبنی بر توافق با آمریکا برای کاهش تعرفه‌های گمرکی به تداوم خواهد انجامید. در صورت تداوم جنگ تجاری میان چین و آمریکا و رسیدن تعرفه‌های گمرکی به ۲۵ درصد، پیش بینی می‌شود شرکت‌های آمریکایی نظیر اپل کارخانه و خطوط تولید خود را از چین به تایوان و ویتنام منتقل کنند تا کمتر گرفتار افزایش تعرفه‌ها شوند.

یکی از اخبار مهم در مهر ماه این بود که چند سال پیش شرکت آمریکایی گوگل تحت تأثیر قوانین محدودکننده و سخت‌گیرانه دولت چین، اعلام کرد که دیگر با این کشور همکاری نمی‌کند و به همین دلیل نیز بسیاری از سرویس‌های خود را در این کشور از دسترس خارج کرد. گوگل در سال ۲۰۱۰ میلادی در اعتراض به تلاش چین برای محدود کردن استفاده آزادانه شهروندانش از اینترنت، بسیاری از سرویس‌های خود را در این کشور قطع کرده بود. اما بعد از گذشت چند سال به نظر می‌رسید که غول تکنولوژی گوگل آمریکا تصمیم گرفته است که باری دیگر به بازار فناوری یکی از بزرگترین کشورهای جهان بازگشته و ورود پیدا کند. به نظر می‌رسد که برخلاف آنکه گوگل بارها این موضوع را انکار کرده است، این شرکت درصدد بازگرداندن موتور جست‌وجوی خود در چین است که البته باید تحت نظارت قوانین این کشور یعنی سانسور برخی از نتایج جست‌وجو عمل کند تا بتواند باری دیگر وارد بازار چین شود. این در حالیست که بسیاری از منتقدان و معترضان به بازگشت گوگل به چین و توسعه یک موتور جست جوی سانسور شده و با فیلترینگ هوشمند اعتراضات فراوانی داشتند. اما بعد از آن ساندار پیچای، مدیرعامل شرکت گوگل، اعلام در واکنش به این اعتراضات اعلام کرد که بزرگترین وظیفه و هدف گوگل همواره اطلاع‌رسانی برای تمام مردم جهان بوده است و این شرکت به دلایل سیاسی نمی‌خواهد هدف خود را فراموش کند. این بدان معناست که گوگل همواره درصدد همکاری با دولت چین برای توسعه یک موتور جست جوی بومی با قابلیت سانسور و فیلترینگ هوشمند است تا بتواند سودآوری و محبوبیت خود را در بازار چین که از اهمیت خاص و بسزایی برخوردار است، حفظ کرده و از دست ندهد.

یکی از جنجال برانگیزترین اخباری که در آبان ماه منتشر شد، لو رفتن رمز عبور حساب‌های کاربری در اینستاگرام بود که معلوم شد هکرها و مجرمان سایبری با سو استفاده از باگ موجود در اینستاگرام به گذرواژه کاربران این شبکه اجتماعی دسترسی پیدا کرده و اطلاعات موردنظر آنها را استخراج کرده‌اند.

یکی از مهم‌ترین خبرهای آذرماه سال ۱۳۹۷ شروع اتهام زنی و سنگ‌اندازی‌های دولت آمریکا برای شرکت هواوی به عنوان بزرگترین غول تکنولوژی در چین بود که به دنبال آن، بسیاری دیگر از کشورهای جهان نظیر کانادا، استرالیا، نیوزلند، بریتانیا، بلژیک، آلمان، لهستان و ژاپن نیز تصمیم گرفتند که نصب و استفاده از تجهیزات مخابراتی و محصولات هواوی را ممنوع اعلام کردند. ماجرا از اوایل سال جاری میلادی آغاز شد که دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا اعلام کرد که گوشی‌های هوشمند ساخت شرکت‌های چینی نظیر هواوی و زدتی‌ای از شهروندان و مقامات آمریکایی جاسوسی می‌کنند و اطلاعات شخصی و محرمانه بسیاری را تحویل دولت چین می‌دهد تا علیه ایالات متحده از آن‌ها استفاده کند.

با این‌که دولت چین و شرکت‌های هواوی و زد تی ای همگی این اتهامات را بارها رد و تکذیب کرده‌اند، اما به نظر می‌رسد که آمریکایی‌ها به تلاش برای جلوگیری از فعالیت آن‌ها و قطع همکاری سایر کشورها ادامه می‌دهند. به گفته برخی از کارشناسان و تحلیلگران، به نظر می‌رسد که تلاش آمریکا برای قطع همکاری سایر کشورها با شرکت‌هایی نظیر هواوی به منظور ضربه زدن به اقتصاد چین و افزایش تبعات منفی جنگ تجاری میان این کشور با آمریکا باشد چراکه هواوی با فروش بسیار خوب و عملکرد موفقیت‌آمیزی که در زمینه عرضه گوشی و گجت‌های هوشمند و هم‌چنین ارائه خدمات مخابراتی دارد، توانسته است گردش مالی بسیار خوبی را برای چین به ارمغان بیاورد و در صدر فهرست پرفروش‌ترین برندهای تکنولوژی و گوشی‌های هوشمند حتی بالاتر از اپل آمریکا قرار گرفته است. هواوی دومین شرکت تولیدکننده موبایل و گوشی هوشمند در جهان و یکی از فعال‌ترین اپراتورهای مخابراتی به شمار می‌رود که با کشورهای بسیاری درباره برقراری شبکه نسل پنجم اینترنت ۵G همکاری کرده است. در واکنش به این اتهام زنی‌های آمریکا و ممنوعیت فعالیت هواوی در بسیاری از کشورها که در نتیجه موجب ضرر و زیان‌های گسترده‌ای برای این شرکت چینی شد، نهادهای دولتی و غیردولتی نیز از کاربران و شهروندان این کشور خواستند که با تحریم محصولات آمریکایی نظیر گوشی‌های آیفون، در یک اقدام تلافی‌جویانه ضربه مهلکی به اقتصاد ایالات متحده آمریکا وارد کند.

یکی از مهم‌ترین اخبار دی ماه، کاهش تولید و خرید و فروش خودرو و گوشی‌های هوشمند در بسیاری از کشورهای جهان و رکود بازارهای جهانی بود که تحت تأثیر عوامل متعددی نظیر تداوم جنگ تجاری آمریکا با چین و اروپا، تشدید تنش‌های سیاسی و تجاری میان برخی از کشورها، افزایش تلافی‌جویانه تعرفه‌های گمرکی و واردات و کاهش نرخ رشد اقتصاد جهانی به وجود آمده است. این مساله به وضوح از گزارش‌هایی که غول‌های تکنولوژی و شرکت‌های تولیدکننده نظیر سامسونگ، ال جی، سونی، اپل و گوگل معلوم و مشخص است.

یکی از مسائل جنجال برانگیز در بهمن ماه دردسر جدیدی بود که اپلیکیشن فیس تایم در گوشی‌های آیفون و محصولات مبتنی بر آی او اس اپل به وجود آورد چرا که گفته می‌شد بدون اطلاع کاربران، از مکالمات و گفتگوهای آنها شنود و جاسوسی می‌شود اما بعد از آن اپل اعلام کرد که با انتشار یک نسخه به‌روزرسانی، مشکل و چالش امنیتی مذکور را برطرف کرده و کاربران می‌توانند با خیال آسوده و راحت از اپلیکیشن مربوطه استفاده کنند.

همانطور که در اخبار چند ماه گذشته به چشم می‌خورد، تنش و کشمکش‌های میان دو غول تکنولوژی اپل و کوالکام تمامی ندارد، چراکه در اسفند ماه با تشکیل دادگاهی معلوم شد که اپل ۳ پتنت از محصولات خود را از کوالکام دزدیده و بدین ترتیب شرکت تراشه‌ساز کوالکام به علت نقض مالکیت معنوی حق اختراع و پتنت هایش از اپل تقاضای ۳۱ میلیون دلار غرامت کرد.