چهارشنبه‌سوری و راهکارهای کاهش آسیب

 رفته رفته به روزهای پایانی سال نزدیک می شویم و همه ساله در چنین روزهایی تب و تاب برگزاری جشن شب چهارشنبه آخر سال یا شب چهارشنبه سوزی همه جا و همه کس را فرامی گیرد.

البته بیشتر قشر کودکان، جوانان و نوجوانان درگیر این قضایا می شوند زیرا بزرگترها و والدین یا این سبک جشن و شادی را قبول ندارند و بیشتر سبک دوران خود می پسندند و یا فرصت انجام این کارها را ندارند. اما جوانترها انرژی و فرصت لازم را برای پرداختن به این برنامه ها دارند.

ایرانیان آریایی از دیرباز به طبیعت و پدیده های طبیعی احترام ویژه ای گذاشته و همواره در حفظ و نگهداری آنها می کوشیدند. دلیل صحت عرایض بنده اینکه در بسیاری از جاهایی که پدیده های طبیعی مثل کوه، آبشار، سرچشمه، درخت کهنسال و... وجود داشته است ایرانیان در آنجا یک عبادتگاه و پرستش گاه دایر کرده و به برگزاری آیین های عبادی خود می پرداخته اند.

آتش نیز یکی از همین پدیده های طبیعی است که در نزد ایرانیان از احترام ویژه ای برخوردار بوده و این احترام و تقدس به حدی بود که بیگانگان که اطلاع دقیقی از فرهنگ غنی ما ندارند، نیاکان ما را متهم به آتش پرستی نموده اند. درحالی که هرگز چنین چیزی صحت نداشته و ایرانیان هیچ گاه آتش پرست نبوده و اتفاقاً اولین قوم یزدان پرست کره خاکی، ایرانیان بوده اند و مدت ها پیش از ظهور اسلام نیاکان ما به وجود خدای یگانه اعتقاد داشته اند و این مدعا به دفعات در سنگ نبشته ها و کتیبه های یافت شده در آثار تاریخی به اثبات رسیده است.

برخی از اعراب، شب چهارشنبه را شب ایجاد شدن جهنم می دانند و آنرا بدیمن می شمارند و برعکس ایرانیان شب چهارشنبه را شب "آفرینش نور" دانسته و آنرا خوش یمن می دانستند و از همین رو آخرین شب چهارشنبه سال را جشن گرفته و به شادی می پرداختند.

دلایل متعددی برای برپایی آتش در این شب مطرح شده که از آن جمله می توان به خانه تکانی ایرانیان در این ایام اشاره کرد که در آن تمام بوته های زاید و لوازم کهنه و قدیمی منزل را به آتش می کشیدند و از بین می بردند.

همچنین بعد از تحمل ماه ها فصل سرد و تاریک زمستان، با وزیدن نسیم بهاری اقدام به پاکسازی منازل کرده و بوته های زاید روییده در حیاط و باغچه را بیرون آورده و به همراه سایر لوازم مستعمل و ضایعات خانه خارج می کردند و چون فضای مناسبی برای جمع آوری آنها وجود نداشته است آتشی برمی افروختند و آنها را می سوزاندند و با گرما و نور حاصل از آتش همه جا را گرم و نورانی کرده و سرما و تاریکی زمستان را فراموش می کردند. هرچه بود، رفته رفته این شب که در آستانه سال نو می باشد به یک جشن بزرگ ملی تبدیل شد که در آن، تمامی مردم ایران به پایکوبی می پرداختند.

در گذشته های نچندان دور، چهارشنبه سوری برای مردم بسیار مفرح بود؛ در آن زمان از دوماه قبل منتظر فرا رسیدن چنین روزی بودیم؛ اما هم اکنون، این مراسم به گونه ای شده است که پدر و مادر ها از استرس و نگرانی علاقه ندارند که این شب فرا برسد؛ البته باید گفت که در سه سال اخیر وضعیت نسبت به قبل بهتر شده است.

البته در سه سال اخیر شاهد روند نزولی حوادث بوده‌ایم. این حوادث به دودسته قبل و بعد از چهارشنبه سوری تقسیم می‌شوند؛ عده ای با بی احتیاطی در خانه یا محل کار خود از این مواد نگهداری می‌کنند که معمولا به حوادث خطرناکی منجر می‌شود؛ حوادثی که تا ۴ نفر تلفات جانی و ۸ نفر مصدوم نیز داشته است.

ما در طول سال کارهای آموزشی خود را برای منازل، سرای محله ها، مراکز تجمعی و مدارس انجام می‌دهیم؛ اما در ۴۰ روز منتهی به پایان سال، تنها با رویکرد شب چهارشنبه سوری، کارهای خود را جلو می‌بریم؛ شهرداری نیز طرح استقبال از بهار را کلید زده است که آتش نشانی بحث نکات ایمنی آن را دنبال می‌کند.

علی رغم اینکه رسانه ها و برخی کارشناسان در مورد خطرات این مواد دائم صحبت می‌کنند اما شاهد آن هستیم که جوانان و نوجوانان همچنان از مواد محترقه دست ساز استقبال می کنند  و  سن ۱۱ تا ۱۹ سال بیشترین آمار تلفات را در بین مصدومان دارد چرا که این افراد در اوج انرژی هستند؛ این جوانان به دلیل عدم آگاهی نمی‌توانند بین خوب و بد را تشخیص بدهند؛ مسئله دیگری که وجود دارد این است که مواد کم خطر نیز گران تر هستند بنابر این بسیاری از افراد نمی‌توانند آنها را خریداری کنند.

 یکی از دلایلی که چهارشنبه سوری را خطرناک می‌بینیم این است که در طول سال آن افرادی که متولی برنامه ریزی و سیاستگذاری برای جوانان هستند؛ نتوانسته اند خوراک جایگزین برای این شب تهیه کنند؛ جوانان می‌خواهند کاری کنند که تخلیه انرژی  بشوند؛ بنابر این اگر سیاست های ما به سمتی نرود که انرژی  جوانان را تخلیه کند حتما ما آسیب خواهیم دید.

امسال سومین سال برگزاری کمپین نه به چهارشنبه سوری است؛ به جرات می‌توان گفت تنها کمپینی که مورد استقبال مردم واقع شد را ما راه اندازی کردیم. سال گذشته بسیاری از بازیگران به این کمپین پیوستند و در امسال نیز این کمپین را به صورت کشوری راه انداخته‌ایم. اگر این کمپین مورد توجه مردم قرار گرفت برای این بود که آنها را برگزاری جشن آئینی منع نمی کرد بلکه تاکیدی برایشان داشت که مراقب خود باشند تا آسیب نبینند و همین دغدغه ای که در کلمات نام این کمپین بود همراهی مردم را به همراه داشت .

سازمان آتش نشانی با شاد بودن مردم مخالف نیست بلکه شعار ما نه به چهارشنبه سوری پر خطر است؛ نزدیک عید هستیم بنابر این باید مراقب باشیم تا روزهای عید برای ما تلخ نشود، من به شخصه ۸ سالی است در کنار خانواده نیستم اما در زمان قدیم شام مخصوص خود را درست میکردیم و در حیاط منزل خود آتش هایی را با رعایت نکات ایمنی درست می‌کردیم و در نهایت تاکید می کنم که باید سنت های ما برگزار شود ولی در شرایط بی خطر تا شاد شویم نه غمگین.