وقتی گمرک تابلوهای نفیس را بی‌ارزش دید

حدود 15 روز پیش اعلام شد دو تابلوی باارزش متعلق به «کمال‌الملک» و «ویلیام ترنر»، نقاش نامدار انگلیسی که جزو میراث خاندان مشیرالدوله پیرنیا بودند، در سال 1390 به اتریش فرستاده شدند تا در اختیار یکی از وارثان این خاندان قرار بگیرد.

پس از اطلاع یکی از اعضای خانواده نقاش به‌خاطر انتقال این آثار به خارج از کشور، به اداره میراث فرهنگی استان تهران شکایت کرد، اما نه تنها او به عنوان شاکی بلکه خبرنگار ایسنا نیز تا کنون هیچ جوابی از مسوولان میراث فرهنگی به خاطر پیگیری نکردن این قضیه نگرفته است.

پس از انتشار این خبر، محمدابراهیم لاریجانی که در سال 1390 مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران بود و نامه‌هایی با امضای او برای پیگیری مفقود شدن این دو تابلو وجود دارد، در این زمینه به خبرنگار ایسنا گفته بود: به یاد دارم پس از طرح شکایت به‌ دلیل انتقال دو تابلوی ارزشمند به اتریش، دستور پیگیری وضعیت تابلوها را اعلام کردم و سپس کارشناسان موظف شدند تا اصالت این شکایت را بررسی کنند، اما به یاد ندارم که نتیجه آن چه شد!

البته لاریجانی بر این قضیه نیز تاکید داشت که ما در اداره کل میراث فرهنگی استان تهران، روزانه ده‌ها نامه از گمرک داشتیم که موضوع آن‌ها استعلام برای اجازه‌ی خروج اشیاء بود. اگر اثری جزو آثار نفیس کشور باشد، امکان خروج ندارد، اما اگر ارثیه‌ای در حد نفایس نباشد، می‌تواند از کشور خارج شود.

اما اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران در زمان ارسال تابلوها به اتریش، هیچ نامه‌ای از گمرک فرودگاه برای انتقال این دو تابلو به خارج از کشور نگرفت و اگر موردی در این زمینه بود، حتما استعلام آن برای‌مان فرستاده می‌شد.

در زمان پیگیری این شکایت توسط شاکی، پس از رفتن لاریجانی از اداره‌ی‌ میراث فرهنگی تهران، مسعود نصرتی به‌عنوان مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران انتخاب شد؛ اما او حدود یک هفته‌ی گذشته در پاسخ به پرسش خبرنگار ایسنا در زمینه‌ی مفقود شدن دو تابلوی ارزشمند، حاضر نشد در این زمینه پاسخ روشنی بدهد.

امید غنمی، مدیرکل سابق حقوقی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در این زمینه گفت: اگر گمرک فرودگاه تشخیص دهد که آثار در حال خروج هنری و ارزشمند هستند، برای خروج‌شان از سازمان میراث فرهنگی استعلام می‌گیرد.

وی افزود: گمرک فرودگاه در صورتی که تشخیص دهد یا شک کند یک اثر هنری و ارزشمند است، از سازمان میراث فرهنگی برای خروج آن از کشور استعلام می‌گیرد، اما اگر تشخیص دهد آثار در حال خروج، هنری و ارزشمند نیستند، نیازی به استعلام از سازمان میراث فرهنگی نیست.

او تأکید کرد: گمرک در بیشتر موارد حتا برای برطرف شدن شک یا داشتن اطمینان خاطر از سازمان میراث فرهنگی مجوز می‌گیرد.

وی با اشاره به این‌که تاریخچه‌ شکایت از خروج تابلوهای متعلق به خاندان پیرنیا را به خاطر نمی‌آورد، تأکید کرد: اگر آثاری که از ایران خارج می‌شود غیرمجاز یا به عنوان زیرخاکی باشند، سازمان میراث فرهنگی همه‌ی توان خود را برای بازگرداندن آن‌ها به کار می‌گیرد، اما اگر یک اثر مالک خصوصی داشته باشد، هیچ کاری در این زمینه از دست سازمان برنمی‌آید.