کشورهایی که تونل‌های خود را پولی کردند

 مدتی بعد از انتشار اخبار مختلف درباره پولی شدن طرح زوج‌وفرد، حالا خبر جدیدی درباره ایجاد یک محدودیت جدیدی برای تردد در شهر تهران منتشر شده است؛ پولی شدن تردد در برخی از پل‌ها و تونل‌های تهران.

معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران این هفته پیش‌نویس لایحه‌ای را به معاونت برنامه ریزی، توسعه شهری و امور شوراهای شهرداری تهران ارائه کرده است که بر اساس آن ۵ تونل تهران و اتوبان صدر مشمول دریافت عوارض عبور و مرور می‌شود.

بر اساس این لایحه، تونل‌های نیایش، رسالت، توحید، شهدای غزه و امیرکبیر و اتوبان صدر مشمول دریافت عوارض شده و خودروهای عبوری برای هر بار عبور باید رقمی را به عنوان عوارض پرداخت کنند، رقمی که گفته می‌شود حداقل ۳ هزار تومان است.

مولفه‌هایی که نرخ عوارض را تعیین می‌کند شامل طول تونل، داشتن معاینه فنی، معاینه فنی برتر و ساعت تردد است.

شهردار تهران هم به سرعت نسبت به این موضوع واکنش داد. پیروز حناچی در این رابطه توضیح داد: «هنوز هیچ اتفاق خاصی نیفتاده است و در واقع موضوع اشاره شده نیز در حد کار کارشناسی بوده است.»

اما موضوع پولی شدن تردد از برخی معابر مثل پل‌ها و تونل‌ها مثل طرح «کاهش» اتفاقی جدید در دنیا نیست، کشورهای مختلف تجربیات متفاوت با نتایج متفاوتی در این زمینه داشته‌اند. شهرداری‌های زیادی به هدف کنترل ترافیک، کاهش آلودگی و درآمدزایی به شیوه‌های مختلف تردد برخی خودروها را در برخی از معابر پولی کرده‌اند.

این کار اولین بار در سال‌های ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۱ تا اوسلو نروژ اجرا شد و باعث کاهش ۵درصدی ترافیک در این شهر هم شد. از سال ۲۰۰۰ به بعد تاکنون ۲۰درصد هزینه ساخت و ساز جاده‌های این کشور از این طریق به دست می‌آید.

نمونه‌های موفق دیگر باعث شدنذ تا در ۲۰ سال اخیر، شهرداری‌های شهرهای بزرگ مختلفی در دنیا از سیستم «معابر پولی» استفاده کنند، البته هر کدام از این کشور قوانین مختلفی در رابطه با «معابر پولی» تصویب کرده‌اند.

روشی که بیشتر کشورها در رابطه با نحوه استفاده از این سیستم اجرا می‌کنند، استفاده از یک برچسب روی شیشه خودروها است که به آن‌ها اجازه تردد در «معابر پولی» را می‌دهد.

شرایط برخی از کشورها در رابطه با این سیستم را اینجا بخوانید:

بلاروس؛ «بل،تل» اکثر اتوبان‌های اصلی در «سیستم معابر پولی»

از اول سال ۲۰۱۳ بلاروس سیستمی به اسم بل‌تل را اجرایی کرده که در آن ۱۶۱۳کیلومتر از مسیرهای این کشور پولی شده‌اند. راننده‌های این کشور هزینه عبور از اتوبان‌ها را به شکل اینترنتی پرداخت می‌کنند تا با توقف آن‌ها در اتوبان برای پرداخت هزینه ترافیک ایجاد نشود.

هزینه تردد خودروهای معمولی در این اتوبان‌ها به ازای هر کیلومتر ۰.۰۴ یورو است، اگر خودروهای سنگین بخواهند در این معابر تردد کنند، این هزینه بیشتر هم می‌شود.

آلمان؛ استفاده از سیستمی جدید به نفع خودروهای پاک

از سال ۲۰۱۷ دولت آلمان طرحی را تصویب و اجرا کرده که تردد در اتوبان‌های رایگان قبلی آن‌ها هم با شیوه خاصی پولی می‌شوند. هزینه تردد در این اتوبان‌ها برای خودروهای پاک‌تر و خودروهای آلمانی ارزان‌تر است. اما به طور میانگین هر شهروند آلمانی باید سالانه ۷۰دلار هزینه تردد در اتوبان‌های آلمان کند.

البته ارزان‌تر بودن هزینه تردد برای شهروندان و خودروهای آلمانی باعث شده تا دیگر کشورهای اروپا نسبت به این سیستم آلمان انتقاداتی وارد کنند.

ایرلند؛ بخش خصوصی جاده می‌سازد و هزینه‌اش را دریافت می‌کند

در این کشور ۱۱ مسیر پولی هستند که صاحبان آن‌ها شرکت‌های خصوصی مختلف سازنده آن‌ها هستند. قیمت این هزینه‌ها بین ۱.۶۵ تا ۱۲ یورو است و البته برای خودروهای سنگین این هزینه بیشتر است. از سویی از این ۱۱ مسیر ۲مورد تونل و باقی اتوبان هستند.

گفتنی است برخلاف دیگر کشورها میزان مسافت طی شده در مسیر هزینه تردد از آن را تغییر نمی‌دهد.

سوییس؛ «معابر پولی» با سیستمی کاملا متفاوت

سوییس هم مانند ایرلند هزینه عبور از معابر و اتوبان‌ها را بر اساس مسافت تردد حساب نمی‌کند، در این کشور رانندگان برای تردد در اتوبان‌ها و جاده‌های کشور باید برچسبی به قیمت ۳۵یورو خریداریی کنند و با نصب آن تا یک سال اجازه تردد در مسیرهای مختلف را داشته باشند.

دوبی‌؛ سیستمی جدید متفاوت با اروپا

«سالیک» نام سیستم اماراتی‌ها در رابطه با پرداخت هزینه برای تردد در برخی از معبار است؛ در این سیستم راننده موظف است نزدیک به ۳۰دلار برچسب روی خودرو خود برای تردد از برخی از معابر استفاده کند، به طوری که هر بار خودرو وارد یکی از این معابر شد ۱.۰۸ دلار شارژ از آن‌ها کم شود.

۸ مسیر که تردد از آن پولی‌ است در دوبی وجود دارد، تا سال ۲۰۰۸ تعداد این مسیرها ۲ مورد بود.

سیستم معابر پولی و کاهش ترافیک؛ تجربیات دیگر کشورها چه می‌گویند؟

این سوالی است که چه در ایران و چه در دیگر کشورها بارها درباره طرح زوج و فرد، طرح کاهش، گران شدن بنزین و ... پرسیده شده و دقیقا مثل هر کدام از آن‌ها جواب‌های مختلفی به آن داده شده.

برای مثال آمار و ارقام نشان می‌دهند که پولی شدن معابر در لندن باعث شده میزان ترافیک در این شهر ازدحام ترافیکی در این شهر تا ۲۵درصد کاهش پیدا کند.

اما تحقیقی که در سال ۲۰۰۷ در کانادا انجام شد نشان می‌دهد که پولی شدن معابر، باعث ارزشمند شدن آن‌ها و کاهش تردد آن‌ها نمی‌شود و اینکار تنها باعث بهبود نحوه ساخت و ساز جاده می‌شود.

داچیس نویسنده این تحقیق در این رابطه توضیح داد: «چیزی به اسم قانون اساسی ازدحام وجود دارد، وقتی معابری وجود دارند که تردد در آن رایگان است و راه‌هایی دیگری می‌سازید که تردد در آن هزینه مخصوصی دارد راه‌های اول به سرعت پر می‌شوند.