چرا تله‌کابین هاشمی به مقصد نرسید؟

حتی اگر مسئله تله‌کابین را در حد رؤیای مدیران قبلی دانشگاه آزاد فرض کنیم اما انتظار خانواده‌ها و دانشجویان برای تجهیز ناوگان حمل‌ونقل این دانشگاه به اتوبوس‌هایی با معاینه فنی و از نظر تخصصی سالم، حداقل انتظار از دانشگاهی است که برای تحصیل از دانشجویان مبالغ کلانی دریافت می‌کند.

 روزنامه شرق نوشت: پس از واژگونی اتوبوس حامل دانشجویان دانشگاه علوم و تحقیقات در روز سه‌شنبه و کشته‌شدن ۱۰ نفر از دانشجویان این دانشگاه، دوباره اما و اگرها درباره حمل‌ونقل داخل دانشگاه و وضعیت این محیط آموزشی آغاز شد. جدا از اینکه از طرف پلیس مدیرعامل ستاد معاینه فنی شهرداری تهران اعلام کرد در پی استعلام از سامانه سیمفا مشخص شد که اتوبوس واژگون‌شده ساخت شرکت شهاب تولید سال ۸۱ بوده است که متأسفانه با اینکه در سن فرسودگی قرار داشت، اما معاینه فنی نداشته است، پرونده طرح روی‌زمین‌مانده‌ای که میراث هاشمی‌ها در دانشگاه آزاد است دوباره باز شد. سال‌ها قبل پیش از آنکه تصفیه‌های معروف در دوره مدیریت جدید دانشگاه آزاد آغاز شود و آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی هم در قید حیات بود، محسن هاشمی طرح جابه‌جایی دانشجویان دانشگاه علوم و تحقیقات را با تله‌کابین تقدیم دانشگاه کرده و کارهای عمرانی این طرح نیز آغاز شده بود، اما این طرح در سال ۹۵ و پس از تغییر مدیریت دانشگاه آزاد، به دلایل نامشخصی متوقف شده بود.

داستان از این قرار است که محسن هاشمی، معاون عمرانی وقت دانشگاه آزاد اسلامی، در سال ۹۲، طرح جایگزینی سیستم جابه‌جایی دانشجویان و کارمندان واحد علوم و تحقیقات از اتوبوس به حمل‌ونقل کابلی را مطرح کرد. بر اساس این طرح ارائه‌شده، مسافت هفت‌کیلومتری کوهستانی دانشگاه علوم و تحقیقات با حمل‌ونقل به وسیله تله‌کابین، می‌توانست به هزار و ۸۰۰ متر تقلیل پیدا کند و احتمالا جلوی حوادث احتمالی را می‌گرفت. بر اساس گزارش‌های منتشرشده در همان سال ۹۲ در این طرح با محاسبه هزینه جابه‌جایی دانشجویان با اتوبوس، اتلاف وقت، سوخت و درآمدزایی تله‌کابین در روزهای تعطیل برای کوهنوردی و گردشگری شهروندان تهرانی، بازگشت سرمایه این سیستم برای دانشگاه آزاد با احداث تله‌کابین در کمتر از سه سال پیش‌بینی شده بود.
پس از مقبولیت این طرح، مناقصه‌ای در سال ۱۳۹۳ برای ساخت تله‌کابین برگزار شد و دوپل مایر، سازنده جهانی تله‌کابین و شرکت تام‌خودرو به‌عنوان تجهیزکننده مراحل ساخت در مناقصه برنده شدند. در سال ۹۴ ساخت تله‌کابین آغاز شد و مطابق ادعای مسئولان وقت دانشگاه آزاد می‌توانست در هر ساعت و ظرف ۱۰ دقیقه در رفت‌وبرگشت جابه‌جایی حدود چهار هزار دانشجو را انجام دهد، اما با وجود اینکه کار به مراحل نهایی خود نزدیک شده بود، ناگهان با دستور مدیران جدید دانشگاه آزاد جلوی تکمیل این پروژه گرفته شد و به گفته کارکنان فعلی دانشگاه آزاد، ‌تجهیزات این تله‌کابین‌ها با قیمت بسیار گزاف در انبار دانشگاه علوم و تحقیقات رها شده‌اند.

محمدعلی کرونی، مدیر سابق کنترل پروژه سامانه حمل‌ونقل کابلی (تله‌کابین) علوم و تحقیقات، در گفت‌وگویی با ایسنا دراین‌باره می‌گوید: اگر اجازه تکمیل تله‌کابین را می‌دادند، این سانحه رخ نمی‌داد. او با بیان اینکه حادثه واژگونی اتوبوس حامل دانشجویان در واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد تکان‌دهنده بود، گفت: مرگ جان‌گداز ۱۰ نفر و مجروح‌شدن حدود ۳۰ نفر، موجب داغدارشدن خانواده‌های این عزیزان و جامعه بزرگ دانشگاهی کشور شد.

وی با بیان اینکه از سال ۱۳۹۲، طرح جایگزینی سیستم جابه‌جایی دانشجویان و کارمندان واحد علوم و تحقیقات از اتوبوس به حمل‌ونقل کابلی توسط محسن هاشمی، معاون عمرانی وقت دانشگاه آزاد مطرح شد، گفت: بر اساس این طرح، مسافت حدود هفت‌کیلومتری کوهستانی و خطرناک واحد علوم و تحقیقات با احداث یک سامانه حمل‌ونقل کابلی به کمتر از یک‌چهارم مسیر می‌رسید و سازگار با محیط زیست و مدرن برای جابه‌جایی دانشجویان، استادان و کارمندان دانشگاه آزاد بود.

کرونی با بیان اینکه در این طرح با محاسبه هزینه جابه‌جایی دانشجویان با اتوبوس، اتلاف وقت، سوخت و درآمدزایی تله‌کابین در روزهای تعطیل برای کوهنوردی و گردشگری شهروندان تهرانی، بازگشت سرمایه این سیستم برای دانشگاه آزاد با احداث تله‌کابین در کمتر از سه سال پیش‌بینی شده بود، ادامه داد: با تصویب این طرح عملیات اجرائی تله‌کابین در سال ۱۳۹۴ آغاز شد تا تله‌کابینی با ظرفیت ۷۲ کابین هشت‌نفره مدرن امکان جابه‌جایی چهار هزار نفر را فراهم آورد. در تابستان سال ۱۳۹۵ درحالی‌که تمام تجهیزات سامانه حمل‌ونقل کابلی واحد علوم و تحقیقات وارد کشور شده و از نظر تجهیزاتی تکمیل شده و مورد تست قرار گرفت و پیشرفت پروژه به حدود ۸۰ درصد رسیده بود و می‌توانست در مدت سه ماه راه‌اندازی شود، با تغییر مدیریتی دانشگاه آزاد این پروژه متوقف شد و همچنان پس از گذشت 30 ماه متوقف است و تجهیزات مدرن آن در انبار واحد علوم و تحقیقات رها شده، اما اگر سامانه حمل‌ونقل کابلی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی با پیگیری مدیران آن مورد بهره‌برداری قرار گیرد، تفاوتی در سرنوشت تلخ ده‌ها قربانی سانحه امروز رخ نمی‌دهد، اما دیگر خطر تصادف‌هایی این‌چنین جان ۴۰ هزار دانشجو و هزاران کارمند و مراجعه‌کننده به این دانشگاه را تهدید نمی‌کند. امیدواریم این پروژه به‌زودی مورد بهره‌برداری قرار گیرد تا سیستم جابه‌جایی دانشجویان با اتوبوس‌های فرسوده از علوم و تحقیقات جمع‌آوری شود.

محسن هاشمی، رئیس فعلی شورای اسلامی شهر تهران و معاون عمرانی پیشین دانشگاه علوم‌وتحقیقات نیز که پس از مدتی حضور در معاونت عمرانی، پس از فوت آیت‌الله هاشمی و ریاست ولایتی، به انزوا رانده شده بود و مجبور به استعفا شد، روز گذشته در پیام تسلیتی که در کانال تلگرامی خود منتشر کرد، تلویحا به ماجرای تغییر ناوگان حمل‌ونقلی که به عنوان معاون عمرانی دانشگاه مدنظر داشت، اشاره کرد.

هاشمی نوشته است: «در کمتر از چهار سالی که افتخار خدمت به دانشجویان شریف این دانشگاه را داشتم، تلاش کردم سیستم حمل‌ونقلی ایمن، بروز و پرسرعت را جایگزین سرویس فعلی دیزلی نمایم و با وجود پیشرفت بالای پروژه، هنوز بهره‌برداری از آن ممکن نگردیده است که امیدوارم با همت مسئولان محترم دانشگاه آزاد اسلامی و همکاری سایر مسئولان، به‌سرعت این امکان محقق شود و دیگر شاهد حوادث این‌چنینی در واحد علوم و تحقیقات نباشیم».

اما این تمام واکنش‌های مدیران قبلی به این سانحه دلخراش نیست. حمید میرزاده، ریاست پیشین دانشگاه آزاد اسلامی نیز درباره طرح بر زمین مانده تله‌کابین دانشگاه آزاد بیان کرد: «آقایان طرحی که در زمان آیت‌الله هاشمی برای استفاده از تله‌کابین تصویب شد را اجرا نکردند که مبادا به اسم ما تمام شود. ما از سیستمی که برای انتقال دانشجویان با اتوبوس درست شده بود، وحشت داشتیم و فلسفه اصلی اجرای طرح تله‌کابین هم همین بود. باور کنید من پیش‌بینی کرده بودم که ممکن است روزی این اتوبوس‌ها به‌خاطر نقص فنی از بالای دره‌های خطرناک واحد علوم‌وتحقیقات به پایین سقوط کنند. به همین دلیل بلافاصله و با هزینه حدود ٤٥ میلیارد تومان تله‌کابین را با اجازه مرحوم آیت‌الله هاشمی ساختیم که می‌تواند ساعتی دو هزار نفر را جابه‌جا کند و طرح نیز اواخر ٩٥ به اتمام رسید و حتی اوایل ٩٦ آزمایشی راه‌اندازی شد. ولی آقایان به خاطر اینکه این طرح به اسم ما تمام نشود، از راه‌اندازی آن خودداری کردند. مدیر بعدی دانشگاه آزاد با این توجیه که استفاده از این تله‌کابین جنبه تفریحی و فانتزی دارد، ساخت آن را متوقف کردند».

روایت عطا طهرانچی، ریاست فعلی دانشگاه آزاد اما از این ماجرا متفاوت است. او در واکنش به انتشار اعتراضات پیشین دانشجویان علوم و تحقیقات به وضعیت ناوگان حمل‌ونقل این دانشگاه گفت: «حمل‌ونقل دانشجویان به شرکت‌هایی که در مناقصه برنده می‌شوند، سپرده می‌شود. در این مدتی که من مسئولیت دانشگاه آزاد را برعهده گرفتم، عمده اعتراض بچه‌ها در زمینه نوع رفتار رانندگان بوده است. دانشگاه به‌صورت جدی در طول دو ماه گذشته چهار بار تذکر داده است. حتی به پیمانکار اخطار داده بودند که اگر مفاد قرارداد را انجام ندهد، با او لغو قرارداد می‌کنند. اکنون دادستان روز قبل به این ماجرا ورود کرده است که مسائل پیمانکار بررسی می‌شود».طهرانچی با ذکر این نکته که برخی درباره تله‌کابین حرف‌هایی می‌زنند که دور از عقل است، تأکید کرد: «جمعیت علوم‌وتحقیقات زیاد است. امکان انتقال این جمعیت از در ورودی دانشگاه به دانشکده‌ها وجود ندارد. از لحاظ کارشناسی تله‌کابینی که کابین چهار نفره دارد، چگونه می‌تواند این تعداد دانشجو را جابه‌جا کند. تله‌کابین برای هتل طراحی شده است، چرا حرفی می‌زنند که درد ما را بیشتر می‌کنند. آقایانی که این دانشگاه را طراحی کردند، بدون گاردریل طراحی کردند، پیچ آن‌چنانی گذاشته‌اند، تله‌کابین برای آن محیط مناسب نیست. حادثه که ایجاد می‌شود، هرکس از زعم خود می‌گوید که مسئولان مقصر هستند. خبر مشکل داشتن ترمز اتوبوس که بعد از سانحه در حال انتشار است، هیچ وقت قبل از حادثه شنیده نشده بود. اجازه دهید مقام قضائی به این موضوع ورود کند، من هم می‌دانم که جای دانشگاه علوم‌وتحقیقات مناسب نیست، من هم می‌دانم که گاردریل باید زده شود، من هم معتقد هستم که پیچ‌های دانشگاه بسیار تند است اما باید با کارشناسی کار انجام شود».

با وجود ادعای طهرانچی، روز گذشته سه نفر از نمایندگان عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس از محل حادثه واژگونی اتوبوس دانشگاه آزاد بازدید داشتند؛ در جریان این بازدید مشخص شد از راننده خودرو، معاینه فنی و کارت سلامت دریافت نشده و نقص فنی خودرو محرز است. حبیب‌الله دهمرده، جبار کوچکی‌نژاد و فریده اولادقباد از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس پس از عیادت شب گذشته از مجروحان حادثه واژگونی اتوبوس دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم‌وتحقیقات، صبح دیروز از محل حادثه بازدیدی به عمل آوردند و پس از بررسی شرایط میدانی نشستی با مسعودی، رئیس دانشگاه علوم‌وتحقیقات، منادی سپیدان، معاون پارلمانی و حجت‌الاسلام کلانتری، معاون فرهنگی و دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی برگزار کردند. به گفته نمایندگان راننده فوت‌شده خودرو فقط20 روز بود که در دانشگاه به کار گرفته شده و واحد ترابری دانشگاه نیز با وجود قید در قرارداد مبنی بر اخذ کارت سلامت و معاینه فنی، این دو مدرک او را دریافت نکرده و پیگیری‌هایی نیز در این زمینه صورت نگرفته است.

پس از وقوع این حادثه، رئیس قوه‌قضائیه و دادستان کل کشور نیز رسیدگی به حادثه دانشگاه علوم‌وتحقیقات را در دستور کار قرار دادند. آیت‌الله آملی‌لاریجانی در پیامی عنوان کرد: ضروری است دادستان کل کشور نظارت لازم را در رسیدگی سریع به پرونده حادثه به عمل آورده و نتیجه را اعلام کنند.

عباس جعفری‌دولت‌آبادی، دادستان کل کشور نیز درباره حادثه واژگونی اتوبوس در دانشگاه علوم و تحقیقات گفت: «پزشکی قانونی موضوع سکته راننده را رد کرده و بیشتر باید به دنبال نقص فنی در اتوبوس باشیم. با فوت راننده اتوبوس بررسی این حادثه سخت‌تر شده است اما تیم‌ باتجربه‌ای را برای این کار در نظر گرفته‌ایم و امیدوارم در کوتاه‌ترین زمان ممکن این حادثه تعیین‌تکلیف شود و مقصران مشخص شوند».

حتی اگر مسئله تله‌کابین را در حد رؤیای مدیران قبلی دانشگاه آزاد فرض کنیم اما انتظار خانواده‌ها و دانشجویان برای تجهیز ناوگان حمل‌ونقل این دانشگاه به اتوبوس‌هایی با معاینه فنی و از نظر تخصصی سالم، حداقل انتظار از دانشگاهی است که برای تحصیل از دانشجویان مبالغ کلانی دریافت می‌کند. مدیریت دانشگاه آزاد در سال‌های اخیر آن‌قدر سرگرم تسویه‌حساب‌های شخصی با مدیران پیشین بود که دیگر فرصتی برای رسیدگی به ناوگان حمل‌ونقل دانشگاه‌های خود نداشت. در چنین شرایطی شاید خیلی نشود به حمل‌ونقل هوایی چنین سیستمی اعتماد کرد اما می‌شود انتظار داشت کاش کمی روی وضعیت اتوبوس‌ها نظارت می‌شد تا اتوبوسی با معاینه فنی شش سال پیش در پیچ‌های صعب‌العبور دانشگاه علوم‌وتحقیقات مسئول حمل‌ونقل دانشجویان نباشد.