مذاكر ات نفتي پشت در هاي بسته
وقتي كه زمزمه هاي برقراري تحريم هاي اتحاديه اروپا و ايالات متحده عليه
روسيه بالاگرفت، كمتر كسي تصور مي كرد تحريم غرب عليه مسكو، زمينه نزديكي و
همگرايي ميان اين كشور با همسايه جنوبي اش يعني ايران را فراهم سازد:
رخدادي كه با توافق هاي روزگذشته ميان دو طرف در ايران از سطح گمانه و
تحليل فراتر رفت و رنگ واقعيت به خود گرفت. به گواه بسياري از تحليلگران
اقتصاد سياسي، طراحان راهبردهاي اقتصادي روسيه آنقدر داراي هوشمندي سياسي
هستند كه وقتي تهديدهاي اقتصادي غرب عليه اقتصاد اين كشور بالامي گيرد،
آنها به نزديك ترين گزينه هاي پيش رو مراجعه كنند تا اقتصادشان را از تكانه
هاي تحريم مصون بدارند. به همين دليل بود كه تجربه ايراني برنامه عبور از
تحريم ها را ملاك عمل براي شكستن سازمان تحريم هاي غربي قرار داده اند. با
وجود اينكه تهران پيش از اينها، يعني در دوران اوج تحريم هاي غرب عليه
ايران، انتظار داشت كه روابط اقتصادي دو كشور نزديك شود، اما بروز تنش هاي
اخيرميان روسيه و غرب بر سر بحران اوكراين، بستر همكاري هاي مشترك و نزديكي
ميان دو كشور ايران و روسيه را فراهم ساخته است. آيا ايران از يك تهديد،
فرصت ساخته است؟ يا اينكه مسكو تهران را مسير تبديل تهديد ها به فرصت ها
انتخاب كرده است؟ بعد از رفت وآمدهاي مكرر مقامات دو كشور براي دستيابي به
تفاهم هاي دوجانبه، ديروز تهران كانون نخستين توافقات عملي اوليه براي شروع
تعاملات جدي اقتصادي بود. در حالي كه رييس دولت يازدهم، «حسن روحاني» براي
شركت در اجلاس اقتصادي شانگهاي راهي سفر به كشورهاي حاشيه خزر شده است تا
نشانه هايي از ديپلماسي شرق گرايي يا نگاه به شرق ايران را به نمايش
بگذارد، وزراي نفت و نيرو پاي ميز مذاكره با طرف هاي روسي نشستند تا
توافقات جديد را امضا كنند، توافقات جامعي كه علاوه بر بخش انرژي، بخش هاي
كشاورزي، حمل و نقل، تجارت، صنعت و معدن و انتقال فناوري را هم در سفر وزير
انرژي شامل مي شود. روز گذشته ميان مقامات دو كشور ايران و روسيه راه هاي
اقتصادي زيادي مورد تبادل قرار گرفت: تفاهمنامه هاي همكاري نفتي و بانكي
ايران و روسيه كه در خيابان طالقاني تهران و در پارلمان بخش خصوصي منعقد
شد، يا جايي كه وزير نيروي ايران و روسيه پاي توافقنامه ديگري را در
آذربايجان شرقي امضا كردند تا روس ها با ساخت هشت نيروگاه حرارتي در ايران
سهم دار گردش مالي جديد بين دو قدرت نفتي دنيا باشند: امري كه ظاهرا به
مذاق روس ها خوش آمده است، به طوري كه «الكساندر نواك»، وزير انرژي
فدراسيون روسيه با تاكيد بر اينكه تحريم ها تاثيري در روابط انرژي ايران و
روسيه ندارد، از توافق اوليه براي ساخت هشت نيروگاه جديد برق در ايران خبر
مي دهد و اعلام مي كند: «شركت هاي روسي بازسازي و نوسازي چهار نيروگاه
قديمي برق ايران را هم در دستور كار قرار داده اند.»با اين حال به گفته
منابع خبري، توافق هاي اقتصادي دو كشور كه اخبار شفافي درخصوص آن از سوي
منابع خبري منتشر نشده است، به ساخت نيروگاه هاي حراراتي محدود نشده و
مساله مبادلات نفتي دو كشور، يكي از محورهاي اصلي همكاري هاي دو غول گازي
جهان ارزيابي شده است. خبرگزاري «ايسنا» با انتشار گزارشي تحت عنوان «آغاز
مذاكرات نفتي ايران و روسيه پشت درهاي بسته» نوشت كه نواك، وزير انرژي
روسيه و زنگنه وزير نفت ايران، پيرامون همكاري هاي مشترك دو كشور در زمينه
انرژي مذاكره خواهند كرد و در ادامه اين جلسه سند همكاري بين دو كشور در
زمينه هاي مختلف اقتصادي و تجاري به امضا مي رسد.جزييات مذاكرات و توافقات
نفتي دو كشور تاكنون اعلام نشده است، اما به باور تحليلگران اقتصاد انرژي،
همكاري دو غول گازي جهان مي تواند زمينه تحولات وسيع در نقشه انرژي جهان را
فراهم سازد. به همين دليل وزير نفت ايران از افزايش تراز تجارت ايران و
روسيه از 5/1 ميليارد به 15 ميليارد دلار خبر مي دهد ووزير انرژي فدراسيون
روسيه، نيز مي گويد: زمان تكان گرد و غبارها بين روابط تهران- مسكو فرا
رسيده است. وي در همايش مشترك اقتصادي بازرگانان و تجار ايران و روسيه در
تهران با بيان اينكه اين همايش مشترك بين دو كشور است، گفت: در حال حاضر
حجم روابط اقتصادي و تجاري دو كشور حدود 5/1 ميليارد دلار در سال است كه
رقم غيرقابل قبولي است. با توافق هايي كه در طول چند ماه گذشته تاكنون
انجام شده، به زودي شاهد يك جهش در توسعه همكاري اقتصادي و تجاري بين دو
كشور خواهيم بود. صفحه 4 را بخوانيد.روز گذشته ايران و روس بيشترين اصطكاك خبري در حوزه هاي مختلف را به نام خود ثبت كردند و در حالي كه كشتي گيران ايراني توانستند كشتي گيران روسي را پشت سر گذاشته و در سكوي نخست قرار بگيرند وزراي نفتي ايران و روسيه در خيابان طالقاني پاي ميز مذاكره براي گسترش همكاري هاي اقتصادي نشستند.
گويا روز گذشته اقتصاد ايران روز خاصي را پشت سر گذاشت، هم رييس دولت براي شركت در اجلاس اقتصادي شانگهاي راهي سفر به كشورهاي حاشيه خزر شد و هم وزراي نفت و نيرو پاي ميز مذاكره با طرف هاي روسي نشستند تا توافقات جديد را امضا كنند: توافقاتي كه بخش انرژي و اقتصادي كشور را متحول خواهد كرد.
ارديبهشت ماه سال جاري بارها اخبار متفاوتي از گسترش همكاري هاي اقتصادي ايران و روسيه بر سر زبان ها افتاده بود و حتي چندي پيش نيز خبر امضاي توافقنامه يي بين ايران و روسيه بر سر زبان ها افتاد كه طي آن تهاتر كالابين دو كشور بر پايه نفت انجام خواهد شد البته در كمتر از 24 ساعت طرف ايراني اين توافقات را رد و تاكيد كرد توافقات تنها در جهت تهاتر كالابا روسيه است و بوي نفتي در اين توافقات استشمام نخواهد شد.
با اين حال در همان زمان نيز از نظر دور نبود كه تحريم هاي اروپايي عليه روسيه مي تواند اين رتبه دار بزرگ نفتي را به امضاي توافقنامه هاي خاص با ايران مجاب كند، امري كه دير يا زود خبر آن منتشر مي شد. حال به نظر مي رسد بر اين اساس است كه بيژن نامدار زنگنه كهنه وزير نفتي ايران بر آن شد تا با همتاي روسي اش توافقي را امضا كنند هر چند كه مسوولان وزارت نفت تاكيد اكيد دارند اين توافق در قالب افزايش همكاري اقتصادي است و وزير نفت با سمت رييس كميسيون همكاري هاي اقتصادي ايران و روسيه حضور خواهند يافت نه با پست سازماني اش يعني وزير نفت.
آنچه روز گذشته را به روز اقتصاد انرژي ايران و روسيه تبديل كرد امضاي قراردادهايي بود كه در كنار سايه امضاي تفاهمنامه همكاري نفتي و بانكي ايران و روسيه كه در خيابان طالقاني تهران و در پارلمان بخش خصوصي منعقد مي شد وزير نيروي ايران و روسيه پاي توافقنامه ديگري را در آذربايجان شرقي امضا كردند تا روس ها با ساخت هشت نيروگاه حرارتي در ايران سهم دار گردش مالي جديد بين دو قدرت نفتي دنيا باشند. ارديبهشت ماه سال جاري بود كه الكساندر نواك، وزير انرژي فدراسيون روسيه مسافر تهران شد و مذاكراتي را پشت درهاي بسته با وزراي نيرو، نفت و رييس كل بانك مركزي ايران در تهران برگزار كرد و سپس در جمع خبرنگاران از توافق اوليه و مقدماتي با وزارت نيروي ايران براي امضاي هشت تا 10 ميليارد دلار قرارداد برقي در چهار حوزه ساخت نيروگاه هاي حرارتي، برقآبي، شبكه انتقال، افزايش راندمان شبكه انتقال و توزيع برق و تبادل و ترانزيت برق خبر داد تا روز گذشته رسما اين قرارداد امضا شود و يك گام ديگر به گسترش همكاري هاي دو كشور نزديك شويم. در آن زمان كارگروه هاي مشترك برقي بين دو كشور تشكيل و مقرر شد تا با جمع بندي فني و عملياتي اين كارگروه هاي مشترك نتايج نهايي براي امضاي قرارداد بزرگ تهران – مسكو به وزراي دو كشور ارايه شود. يكي ديگر از توافق هاي برقي ايران و روسيه در تهران به موضوع واردات برق از اين كشور گازخيز باز مي گردد و مطابق با گفته هاي حميد چيت چيان، وزير نيروي ايران قرار است با سنكرون شبكه برق بين ايران، جمهوري آذربايجان و روسيه امكان واردات 500 مگاوات برق در فاز اول و 700 مگاوات در فاز دوم نهايي شود. از اين رو با اين توافق بزرگ برقي بين دو كشور گام نخست براي تهاتر نفت خام صادراتي ايران در ازاي برق و ساير خدمات فني و مهندسي وارداتي از روسيه برداشته شده است. امري كه ظاهرا به مذاق روس ها خوش آمده و الكساندر نواك، وزير انرژي فدراسيون روسيه با تاكيد بر اينكه تحريم ها تاثيري در روابط انرژي ايران و روسيه ندارد، از توافق اوليه براي ساخت هشت نيروگاه جديد برق در ايران خبر داد و اعلام كرد شركت هاي روسي بازسازي و نوسازي چهار نيروگاه قديمي برق ايران را هم در دستور كار قرار داده اند. وي كه به خوبي بر موضوع واكنش ها به اين توافقات از سوي غربي ها آشناست با بيان اينكه تحريم هاي غرب تاثيري در مناسبات روسيه و ايران ندارد، گفت: تحريم هاي امريكا هيچ تاثيري بر روابط بين دو كشور در حوزه همكاري در زمينه انرژي، انرژي اتمي در مقاصد صلح جويانه، نفت و گاز طبيعي ندارد. وي البته توافقات با ايران را بسيار مهم خوانده و با اشاره به ادامه مذاكرات ايران و روسيه براي تبادل برق و انرژي الكتريكي بيان كرد: براي اجراي طرح هاي جديد در صنعت برق و انرژي هم تبادل اطلاعات بين دو كشور در حال انجام است.
در اين مذاكرات حميد چيت چيان، وزير نيروي ايران نيز با تاكيد بر موضوع ساخت نيروگاه هاي جديد در چهار منطقه بندرعباس، دو واحد در طبس و دو واحد در شهر جديد سهند و باز سازي دو نيروگاه كه قبلاتوسط روسيه در ايران ساخته شده بود، اظهار كرد: به دنبال توافقات گذشته، در اين جلسه در مورد ساخت نيروگاه هاي جديد با روسيه مذاكراتي داشتيم. همچنين در مورد احداث نيروگاه هاي برقآبي و خطوط انتقال برق با ظرفيت بالاصحبت شد و پس از توافقات شركت هاي ذي ربط در ايران و روسيه مذاكرات را ادامه مي دهند. وي حتي با بيان اينكه بستر همكاري بين ايران و روسيه براي احداث نيروگاه هاي حرارتي به ارزش افزون بر ؟ميليارد دلار مهياست، گفت: برنامه ما براي اين مشاركت احداث هشت واحد نيروگاه جديد حرارتي به ظرفيت ؟مگاوات است. چيت چيان با اشاره به استقبال ايران از مشاركت روسيه در بخش نوسازي نيروگاه ها گفت: در زمان حاضر، اين همكاري در دو نيروگاه رامين اهواز و شهيد منتظري اصفهان قابل انجام و بررسي ها درباره نيروگاه بندرعباس نيز در دست انجام است.
وزير نيرو با اشاره به موضوع واردات و خريد برق از كشور روسيه گفت: براساس نشست مشترك كشورهاي ايران، روسيه و آذربايجان، در وضعيت كنوني بستر فني براي انتقال برق ازطريق شبكه سراسري آذربايجان مهيا نيست و به اين منظور بايد يك خط جديد در كشور آذربايجان احداث شود.
توافق نفتي در طالقاني
در همين حال روز گذشته در پارلمان بخش خصوصي، وزير نفت ايران ميزبان وزير نفت روسيه شد تا توافقات و گفت وگوهاي اوليه براي توافق نفتي و بانكي انجام شود، امري كه ظاهرا نتايج مختلف اقتصادي را براي اين دو كشور رقم خواهد زد. به اين سبب با حضور وزراي نفت ايران و فدراسيون انرژي روسيه، امروز تفاهمنامه مشترك اقتصادي با محوريت نفت، انرژي و خدمات مشترك بانكي بين دو كشور در تهران امضا شد امري كه به گفته علي ماجدي، معاون امور بين الملل وزير نفت همكاري با روسيه در حوزه هاي نفت، گاز، پتروشيمي و پالايشگاه خواهد بود. همچنين ناييلاچرنيكووا، معاون مدير آسيا و آفريقاي وزارت توسعه اقتصادي فدراسيون روسيه هم با بيان اينكه يازدهمين اجلاس كميسيون مشترك ايران و روسيه با همه كميسيون هاي قبلي متفاوت خواهد بود، چون نه تنها بخش هاي مختلف اقتصادي بلكه روساي جمهوري دو كشور انگيزه جديدي در زمينه هاي سياسي به دو كشور دادند، گفت: حل مساله بانكي بين دو كشور يكي از محورهاي اصلي مذاكرات در تهران است، ايراني ها علاقه مند به تفاهم بانكي هستند: منتهي تاكنون متني بين دو كشور امضا نشده است.
اين مقام روس افزود: اين موضوع نه تنها در قالب كميسيون هاي مشترك بين دو كشور بلكه بايد به صورت جداگانه نيز ميان مسوولان بانكي دو كشور مورد بحث و بررسي قرار گيرد. قطعا اين موضوع در كميته مالي، بانكي و سرمايه گذاري به صورت كامل بحث مي شود. تفاهم خشك و خالي معنا ندارد، كارهاي تجاري يك خيابان دوطرفه است كه بايد فعاليت كرد. بيژن زنگنه به عنوان رييس كميسيون همكاري هاي مشترك ايران و روسيه هم هفته گذشته با بيان اينكه ايران هيچ محدوديتي براي همكاري با روسيه در زمينه هاي مختلف ندارد و همكاري دو كشور در زمينه اقتصادي بايد به سطح قابل قبولي برسد، تاكيد كرده بود: در سفر هيات روسي به تهران در همه حوزه ها همچون كشاورزي، حمل و نقل، تجارت، صنعت و معدن، انتقال فناوري و انرژي بحث و گفت وگو شد. در همين حال، پيش از اين احمد مهدوي، دبيركل انجمن صنفي كارفرمايي صنعت پتروشيمي با بيان اينكه اخيرا مذاكراتي بين شركت هاي ايراني و روسي براي تهاتر محصولات پتروشيمي با برخي از كالاها انجام گرفته است، اظهار كرده بود: شركت هاي ايراني مي توانند در قبال فروش برخي محصولات پتروشيمي به روسيه، برخي كالاها همچون انواع كاتاليست يا مواد افزودني شيميايي مورد استفاده در صنايع پتروشيمي را وارد كنند. اين مقام مسوول با اعلام اينكه تاكنون چندين مذاكره بين شركت هاي ايراني و روسي براي تهاتر محصولات پتروشيمي با انواع كالاها انجام گرفته است، اظهار داشته بود: در شرايط فعلي اختلاف اساسي بين دو طرف براي عملياتي كردن اين توافق وجود ندارد. پيش از اين نيز و در بهمن ماه سال گذشته اسحاق جهانگيري، معاون اول رييس جمهور درباره جزييات مذاكرات نفتي ايران- روسيه براي تهاتر نفت و كالاو راه اندازي طرح سوآپ معكوس نفت در جمع خبرنگاران گفته بود: با روس ها بحث هايي براي مبادله حجم بالايي از منابع نفت و دريافت كالادر ازاي آن مطرح كرديم كه عده يي نسبت به اين مساله اعتراض كردند ولي بايد بگوييم اگر به ايران وارد نشويد، افراد ديگري در اين بازار حاضر مي شوند و جايي براي شما نمي ماند.
زنگنه: تجارت با روس ها 10 برابر مي شود
با اين حال در اين اجلاس بيژن زنگنه، وزير نفت ايران در حالي از افزايش تراز تجارت ايران و روسيه از 5/1 ميليارد به 15 ميليارد دلار خبر مي دهد كه وزير انرژي فدراسيون روسيه، اعلام كرد زمان تكان گرد و غبارها بين روابط تهران- مسكو فرا رسيده است. وي در همايش مشترك اقتصادي بازرگانان و تجار ايران و روسيه در تهران با بيان اينكه اين همايش مشترك بين دو كشور است، گفت: در حال حاضر حجم روابط اقتصادي و تجاري دو كشور حدود 5/1 ميليارد دلار در سال است كه رقم غيرقابل قبولي است. با توافق هايي كه در طول چند ماه گذشته تاكنون انجام شده، به زودي شاهد يك جهش در توسعه همكاري اقتصادي و تجاري بين دو كشور خواهيم بود. وي با اشاره به ايجاد زيرساخت هاي مناسب براي توسعه فعاليت ها و همكاري هاي اقتصادي و تجاري بين ايران و روسيه اظهار داشت: پيش بيني مي شود با توجه به تاكيد حسن روحاني و ولاديمير پوتين، روساي جمهور دو كشور سقف همكاري هاي تجاري تا سقف 15 ميليارد دلار در سال افزايش يابد. اين عضو كابينه دولت با تاكيد بر اينكه روسيه بازار بزرگي براي تجار، بازرگانان و صنعتگران ايراني است، خواستار صادرات انواع كالاو خدمات فني و مهندسي با كيفيت و استاندارد بين المللي توسط ايرانيان به روسيه شد. اين مقام مسوول همچنين از ارايه تسهيلات جديدي براي توسعه و بهبود روابط مالي، بانكي و كنسولي بين دو كشور خبر داد و تاكيد كرد: پيش بيني مي شود امروز با امضاي يك تفاهمنامه جديد بين ايران و روسيه بسياري از مشكلات حل و فصل شود.
روس ها جاي مپنا را مي گيرند؟
روز گذشته در شرايطي حميد چيت چيان، وزير نيروي ايران بعد از توافق با وزير انرژي روسيه لبخند زد و دست وي را به گرمي فشرد كه نيم نگاهي به توافقات انجام شده بين ايران و روسيه نشان از بي توجهي وي به برخي توليد كنندگان داخلي مي دهد. ايران و روسيه در شرايطي براي ساخت هشت نيروگاه حرارتي به توافق رسيدند كه بر اساس اطلاعات موجود وزارت نيروي ايران خود يكي از برترين سازندگان نيروگاه هاي حرارتي را در زير مجموعه خود دارد و حتي اين وزارتخانه پدر معنوي اين سازنده ايراني است، سازنده يي كه در رزومه كاري اش خود را ششمين سازنده برتر توربين هاي بزرگ بعد از شركت هاي مطرحي بعد از جنرال الكتريك، آلستوم، زيمنس، رولزرويس و صنايع سنگين ميتسوبيشي قرار داده و خود را سازنده نيروگاه هاي حرارتي مي داند اما وزارت نيرو با وجود حجم بالاي بدهي هايي كه اين وزارتخانه به مپنا دارد بنا را بر اين گذاشته است تا پروژه هاي جديدش را به جاي توليد كننده داخلي به همسايه شمالي واگذار كند. حال اين شائبه وجود دارد كه آيا مسوولان اقتصادي ايران سعي دارند تا از اين پس بيش از پيش هواي همسايه شمالي خود را كه در شرايط تحريم هاي اروپايي قرار گرفته است داشته باشند و به تلافي تمام حمايت هاي پيدا و پنهان اين همسايه شمالي در طول سال هاي اخير برخلاف روال مرسوم حمايت از توليد داخل، به فكر حمايت از سازنده هاي روسي باشند؟
منبع: اعتماد
ارسال نظر
