بافت
تاریخی شیراز، شهری که به واسطه برخورداری از داشته‌های تاریخی، فرهنگی،
مذهبی، طبیعی، صنایع دستی و سلامت و ... یکی از برندهای شاخص گردشگری ایران
محسوب می شود؛ علی‌رغم تمام شعارها و وعده‌ها، همچنان در سایه نبود
برنامه و مسئولیت‌ناپذیری قرار دارد.
بارها مسئولان و متولیان میراث فرهنگی فارس و کشور در باره اهمیت احیاء و باز زنده سازی بافت تاریخی و حفظ آثار و بناهای دوره‌های مختلف به عنوان سرمایه هایی ملی و هویت بخش تاریخی فرهنگی کشور سخن گفته‌اند و وعده داده‌اند، اما در عمل جز مواردی معدود و اقداماتی مقطعی، گامی جدی و امیدوار کننده را شاهد نبوده‌ایم.
خانه تاریخی گوهرالزمان قوام یکی از این داشته‌های ارزشمند فرهنگی و تاریخی شیراز محسوب می‌شود که سالهاست به دلیل اختلاف اداره کل میراث فرهنگی فارس و مالک خصوصی، مسیر ویرانی را طی کرده و هر روز بر مشکلات آن افزوده می‌شود.
داستان تکراری بی پناهی بناهای تاریخی استان فارس و بلاخص شهر شیراز که حالا پشت گوش‌های پر از موم مسئولان بلوکه می‌شود! داستانی که در نهایت به فرسودگی بیشتر و تخریب این بناهای ارزشمند منجر خواهد شد.
گوهر بافت تاریخی شیراز با دو عمارت بسیار ارزشمند یکی از دوره قاجار و دیگری پهلوی اول، علی‌رغم برخورداری از معماری و تزئینات کم نظیر و هنرمندانه، به شماره 1555 و با عنوان خانه طالبان، در فهرست آثار تاریخی کشور ثبت شده است.
بنایی واقع در کوچه نارنجستان قوام که زمانی محل زندگی گوهر الزمان قوام، خواهر زینت الملک و دختر حبیب الله خان قوام الملک، از تاثیرگزارترین خانواده‌های شیراز بوده و در سال‌هایی به عنوان مدرسه و با تابلوی "شرقی" از آن بهره‌ی آموزشی برده شد تا به جای حفاظت، گامی در مسیر تخریب آن برداشته شود؛ این بنا تنها برای مدتی در اختیار خانواده طالبان قرار داشت و سال 91 توسط یکی از دانش‌آموزان مدرسه‌ی شرقی که خاطرات فراوانی از آن داشت، خریداری شد.
مالک این بنای ارزشمند تاریخی، در گفت و گو با ایسنا، پیرامون دلایل علاقه خود به این بنا، گفت: خانه گوهر الزمان قوام حدود پنجاه سال پیش مدرسه و محل تحصیل من بود و خاطرات زیادی از آن در ذهنم ثبت شده است؛ گردش ایام به شکلی رقم خورد که سال 1391 از آگهی فروش آن خبردار شدم و آن را خریداری کردم.
زین العابدین غفاری گفت: بلافاصله بعد از خرید این ملک، به اداره کل میراث فرهنگی فارس مراجعه کردم و به پیشنهاد این اداره، بنا را در اختیار میراث فرهنگی گذاشتم تا مرمت شود اما در کمال ناباوری پس از مدت کوتاهی در یکی از روزنامه ها خواندم که "دزدان میراث فرهنگی درها و سقف خانه قوام را کندند و بردند".!
او اضافه کرد: با شنیدن این خبر به حراست میراث فرهنگی فارس مراجعه کرده و با هماهنگی آنان در خانه را باز کردند و متوجه شدیم که سقف ها، درک ها، سنگ های مرمر و تزئینات بنا به سرقت رفته است! لذا از طریق مراجع قضایی شکایت کردم و مدیرکل وقت اداره کل میراث فرهنگی در قالب یک صورت جلسه تعهد داد که طی سه ماه این خانه را مرمت کنند و به همان شکلی که تحویل گرفته بودند، تحویل دهند، اما دیگر هیچ خبری نشد و هیچ اقدامی در این زمینه انجام ندادند.
غفاری ادامه داد: من این خانه را به قیمت حدود صد میلیون تومان خریداری کردم و تصمیم گرفته بودم که موزه ای در خور و شان شیراز در این خانه تاسیس کنم و در حال حاضر حتی افرادی به عنوان سرمایه گذار از کشور های عربی پیشنهاد خرید این ملک را به قیمت هفت میلیارد تومان داده‌اند؛ اما من فروشنده نبوده و نیستم، این ملک را متعلق به تمام مردم ایران و خودم را امانت‌دار این ملت می‌دانم.
مالک فعلی خانه گوهر الزمان قوام مدعی است که بارها به مسئولان کنونی میراث فرهنگی فارس مراجعه و شفاهی و کتبی درخواست بازدید از این ملک را ارائه داده است تا کارشناسان برای بررسی وضعیت و کمک به مرمت و حفظ آن مراجعه کنند اما تاکنون پاسخی نگرفته است.
غفاری با بیان اینکه حاضر به اخذ تسهیلات تا سقف یک میلیارد تومان برای مرمت این خانه است و وثیقه آن را هم خودش تامین خواهد کرد، اما به دلیل ثبتی بودن خانه، مرمت آن باید تحت نظارت و با اطلاع میراث فرهنگی انجام شود و این خواسته پشت آنچه او بی تفاوتی مسئولان می‌داند، معطل مانده است.
به گزارش ایسنا، برخی کارشناسان بناهای تاریخی در شیراز معتقدند که خانه گوهرالزمان، در قالب مجموعه‌ی قوام و بافت تاریخی اطراف آن، حتی قابلیت ثبت جهانی را هم دارد، لذا باید با هدف توسعه گردشگری، به این مهم توجه کرد.
مسعود منیعاتی رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان فارس نیز در گفت و گو با ایسنا، گفت: در محلات تاریخی شیراز محله‌ای وجود دارد به نام "بالاکفت" که به لحاظ جغرافیایی از محدوده دروازه سعدی، تا فلکه خاتون یا دروازه فسا، کوار و دروازه قصابخانه و بلوار سیبویه و شاه‌داعی الله و مجموعه قوام را شامل می‌شده است.
منیعاتی افزود: مهمترین آثار تاریخی موجود در این محله، به استثنای حرم سید علاءالدین حسین(ع)، مجموعه قوام است که قابلیت ثبت به صورت مجموعه‌ای جهانی را هم دارد؛ زیرا به لحاظ تاریخی وقایعی که در دوران حکمرانی خاندان قوام در شیراز و در زمینه معماری و شهرسازی حادث شده، از وقایع تاثیرگذار تاریخی محسوب می‌شود.
رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی فارس گفت: مجموعه قوام شامل نارنجستان قوام، خانه زینت الملک، خانه‌ای به نام گوهرالزمان، خانه سید هاشم، بازارچه هاشمیه،مسجد امام سجاد(ع)، حسینه ی قوام، حمام گچینه، بازارچه کپری‌ها، بازارچه عباسی‌ها، مطبخ قوام، اصطبل قوام (که از بین رفته)، حمام حاج هاشم که در کوچه حکیم السلطنه در کنار کوچه نارنجستان قوام واقع شده است.
منیعاتی یادآور شد که حدود پانزده اقامتگاه بومگردی در این محدوده تاسیس شده اما به لحاظ زیرساخت‌ها این محدوده با مشکلاتی مواجه بوده است.
به گزارش ایسنا، به تازگی در خانه گوهر الزمان تونلی با بدنه‌ی سنگی پیدا شده که هنوز اطلاع دقیقی از مسیر و دلیل حفر آن در دست نیست؛ غفاری، مالک کنونی این بنا مدعی است که تونل یاد شده، احتمالا مسیر رفت و آمد خانواده قوام به حمام بوده است و برخی کارشناسان معتقدند این خانه و خانه گوهرالزمان و نارنجستان قوام از زیر زمین به هم راه داشتند و شاید این تونل، همان مسیر اتصال باشد.
خانه گوهرالزمان یا طالبان، تنها یکی از آثار ارزشمند موجود در مجموعه قوام شیراز محسوب می‌شود، بنایی که اگر بی تفاوتی‌ها نسبت به آن ادامه یابد، قطعا به سرنوشت حمامی که حالا نیست، مبتلا خواهد شد.
