فراز و فرود دانشگاه بعد از انقلاب سال 57

بر پایه همه پیمایش‌های میدانی درباره میزان مقبولیت نظامات داخل کشور، همچنان دانشگاه در میان افکار عمومی به عنوان یک نهاد مورد اعتماد و وثوق جامعه مطرح است. کانونی علمی که ابعاد مختلفی دارد و این ابعاد مختلف می‌تواند به حل مشکلات جامعه، ارتقای آن، ادای گفت‌وگوی عالمانه و منطقی در درون جامعه کمک کند. در واقع دانشگاه با ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی در دوره مدرن، یک نقش حیات بخش برای همه بخش‌های جامعه دارد و در عین حال همچنان به عنوان یک کانون اثربخش در گفت‌وگوهای علمی، اجتماعی، صنفی و سیاسی نقش‌آفرینی می‌کند. در حقیقت، دانشگاه به دلیل فراز و نشیب‌های سیاسی و اجتماعی کشور پیشتاز بوده و در برخی از مواقع نقش مولد و توزیع کننده اندیشه و در بسیاری از عرصه‌ها نقش انگیزه بخشی را داشته است.  بنابراین شاید هیچ کانونی را نتوانیم در کشور پیدا کنیم که چنین گذشته ای را داشته و چنین ظرفیتی را در خود داشته است. چنانچه دانشگاه از بطن تحولات سیاسی اجتماعی کشور، حذف شود، شاید بخش عظیمی از تحولات سیاسی اجتماعی هم به دنبال آن حذف شود. به همین دلیل همه جریان‌های سیاسی با دیدگاه‌های مختلف این نهاد را یکی از کانون‌های مؤثر در ارائه اندیشه‌هایشان می‌دانند و معتقدند اگر در این کانون گفت وگو صورت بگیرد، این امکان وجود دارد که آن گفت وگو  به خوبی نشر پیدا کند، توزیع شود و به بخش‌های دیگر جامعه سرایت یابد.

بنابراین صدایی که از دانشگاه برمی‌خیزد به دلیل بهره‌مندی از چنین جایگاه و میزان اثرگذاری و نفوذ آن از صدای سایر بخش‌های جامعه بیشتر شنیده می‌شود و حساسیت‌ها نسبت به آن دوچندان است. ذیل چنین مختصاتی است که هم نیروهای مؤثر روشنفکر سیاسی، افراد متنفذ فرهنگی و سیاسی و هم احزاب، دانشگاه را به عنوان کانونی می‌شناسند که در آن به عنوان یک نهاد مرجع، بر پایه پرسش و پاسخ‌های تعاملی گفت‌وگو می‌کنند. این چنین است که انجام گفت‌وگو و تبادل نظر در دانشگاه به رغم برخی آسیب‌هایی که فضای آن تحت تأثیر شرایط کنونی سیاسی دچار آن شده است و به خمودگی آن در بخش‌هایی از فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی انجامیده، بویژه در بزنگاهای نمادینی چون 16 آذر مورد توجه ویژه قرار می‌گیرد. از سوی دیگر دانشگاه در دوره‌های خاص و مبتنی بر تحولات سیاسی به محلی برای انجام گفت‌وگوهای متعدد و متنوع تبدیل می‌شود و افراد موثر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی تمایل دارند در این کانون گفت و گو کنند. چنانکه روز گذشته به مناسبت گرامیداشت روز دانشجو رقبای انتخاباتی آقای روحانی یعنی آقایان رئیسی، قالیباف و جلیلی در کنار اصلاح طلبان و حامیان دولت در دانشگاه‌های مختلف نقطه نظرات خود را با دانشجویان در میان گذاشتند.

با وجود این دانشگاه بعد از انقلاب فراز و فرود زیادی داشته است. دولت آقای روحانی کوشیده فضا را برای فعال کردن ظرفیت سیاسی و اجتماعی دانشگاه‌ها مهیا کند، فضای امنیتی دانشگاه‌ها را تعدیل و مدیریت‌های دانشگاهی را متناسب با فضای کنونی تغییر دهد اما عزم جدی دولت برای تغییر این فضا کافی نبوده است. آنچه دولت باید به آن توجه داشته باشد آن است که شرایط را برای ایجاد یک رابطه مؤثر میان جامعه و دانشگاه، تبادل نظر میان گروه‌ها و ایجاد فهم مشترک میان نهادهای دانشگاهی و جامعه با حاکمیت ایجاد کند تا از خمودگی دانشگاه جلوگیری کند.