از یک طرف پُز می‌دهیم و از سوی دیگر بی‌توجهیم!

معاون میراث فرهنگی تهران معتقد است: با یافته‌های ۷۰۰۰ ساله در تهران، موضوع باستان‌شناسی شهری در پایتخت در جوامع علمیِ بین‌المللی مطرح است. اتفاقی که می‌تواند یک بابِ فتح برای آغاز حرکت‌های باستان‌شناسانه‌ی شهری باشد، اما تا امروز فقط از یک طرف به داشته‌هایمان پز داده‌ایم و از سوی دیگر به آن‌ها بی‌توجهیم.

 یک باستان‌شناس ادعای نه چندان متفاوت اما جالبی از نتایج کاوش انجام شده‌اش در فروردین ۱۳۹۳ دارد، او بعد از گذشتِ چهار سال از زمانِ کاوش‌اش در بازار صندوق‌سازان تهران، کمتر از یک هفته است که به نتایج کاوش خود دست پیدا کرده؛ نتایجی که تهران را ۷۰۰۰ ساله می‌داند، فارغ از داستانِ کشف اسکلت ۷۰۰۰ ساله‌ای که هیات کاوش مولوی، آن را مسافر چشمه علی ری نامیدند و نه یک بانوی هفت هزار ساله‌ که قدمتِ تهران را ۶۶۰۰ سال عقب‌تر براند.

محسن شیخ الاسلامی - معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران - ، با بیان این‌که پیشینه تهران با قدمتی حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ سال و در محدوده حصار صفوی قرار دارد که در دوره قاجار گسترش پیدا کرده، گفت: معمولا همه تا همین مقطع - صفوی- در تهران به عقب می‌رویم و درباره قبل از این دوره با شک و تردید و مستنداتِ کمتری حرف می‌زنیم.

او با اشاره به کشف اسکلت ۷۰۰۰ ساله در خیابان مولوی در حین انجام عملیات عمرانی که تاریخ‌گذاری آن بسیار فراتر از دوران تاریخی صفوی و اسلامی بود، افزود: تحقیق زیادی روی یافته‌های این عملیات عمرانی انجام شد، شاید یکی از تحلیل‌ها اتفاقی بودن این کشف بود، چون آن را نشانه یک زیست پایدار و گسترده نمی‌دانستند.

وی به کشف یافته‌های اتفاقی قدیر افروند - باستان‌شناس - در بازار صندوق‌سازان تهران اشاره کرد و گفت: یافته‌ها به خودی خود ارزش دارند اما محل قرار گیری، تعداد و جنس آن‌ها ارزش این یافته‌ها را چند برابر می‌کند. نتیجه سالیابی‌ها مشخص کرد که این نشانه‌های زیست به قرن چهارم و پنجم قبل از میلاد برمی‌گردد.

معاون میراث فرهنگی استان تهران، وجود گمانه‌زنی اسکلت بانوی هفت هزار ساله در محدوده‌ی بازار تهران و در خیابان مولوی را نشان‌دهنده‌ی یک عقبه برای تهران دانست  و افزود: موضوع باستان شناسی شهری تهران در جوامع علمیِ بین‌المللی مطرح است. مطرح شدن چنین اتفاقی در تهران به عنوان پایتخت ایران با پیشینه‌ی عجیب‌اش، یک باب فتح است که امیدواریم به یک حرکت باستان‌شناسی شهری منجر شود.

او وجود این لایه‌ی زیرین در تهران به عنوان یک زیست پیش از تاریخ، را جدی‌ دانست و گفت: هر چند سابقه‌ی چندان جدی در این زمینه وجود ندارد اما فکر می‌کنیم که می‌تواند یک فتح باب باشد.

یافته‌های ۷۰۰۰ ساله، زیر این شهر به ظاهر غیرتاریخی

شیخ‌الاسلامی نمونه‌ی دیگر این اتفاق را در میدان «عتیق» اصفهان معرفی کرد و گفت: یافته‌های به دست آمده آن نقطه‌ی کهن در اصفهان، باعث شد مسیر برخی پروژه‌های شهری تغییر کند و نسبت به برخی دیگر بی‌توجهی‌هایی شد، اما امیدوارم نسبت به این لایه‌های باستانی در شهر تهران توجه شود.

او معتقد است: با رویکرد مدیریت شهری و اینکه زیر این شهر به ظاهر غیر تاریخی امروز که روز به روز هم دچار گسست می‌شود یافته‌هایی از قرون چهارم و پنجم پیش از میلاد وجود دارد، می‌توان به بحث باستان‌شناسی شهری توجه کرد.

از یک طرف پز می‌دهیم و از سوی دیگر بی‌توجهیم

وی این اتفاقات را برای شهر تهران شادی‌برانگیز دانست و ادامه داد: از یک سو برای این کشفیات پز می‌دهیم، اما از سوی دیگر وقتی می‌خواهیم برنامه‌ریزی، معرفی و استفاده از نقاط مثبت داشته باشیم به راحتی از کنار آنها عبور می‌کنیم. امیدوارم این بار عبور نکنیم و توجه جدی مدیریت شهری را در این محوطه داشته باشیم.

شیخ‌الاسلامی با بیان این‌که شاگرد پیروز حناچی شهردار جدید تهران است، ادامه داد: می‌دانم او اهل میراث فرهنگی است، به نظر می‌رسد دغدغه این موضوع را دارد، در نگاه کلان‌تر می‌توان این موضوع را در سطح مدیریت شهری مطرح کرد. باید نگاه‌هایمان را از آسمان‌خراش‌ها، پایین‌تر بیاوریم.

حداقل درخواست‌مان، جلوگیری از ساخت‌وساز در بازار تهران است

معاون میراث فرهنگی استان تهران، حداقل درخواستِ این معاونت از مدیریت شهری را، جلوگیری از ساخت‌وسازها در بازار و خیابان های اطراف این محدوده دانست و ادامه داد: خوشبختانه ضوابطی در بازار ایجاد شده که احداث زیرزمین را ممنوع می‌کند. یافته‌های به دست آمده در سطحی حدودا تا چهار و پنج متری به دست آمدند، این حداقل خواسته‌ی ماست که اتفاق بیفتد، چون هر نوع بررسی، تحیلی و کاوش مستلزم زمان است.

او با بیان این که شاید امروز نگاه ما به محدوده بازار و شهر تهران یک نگاه کالبدی در آنچه که می‌بینیم بوده، افزود: اگر قرار باشد این نگاه تبدیل به یکسری ضوابط برای حداقل محدوده شهر تاریخی تهران باشد نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد، باید در ضوابط بازنگری شده و سختگیرانه‌تر عمل کنیم.

او به برخی پروژه‌های عمرانی مانند مترو و فاضلاب شهری اشاره کرد و گفت: انواع و اقسام کندوکاوهای شهری مستلزم هماهنگی است، نیاز داریم قدری حساسیت‌ها نسبت به شهرتهران بیشتر شود، ما حساسیت را ایجاد می کنیم و بعد از آن انتظار داریم با ما همراهی و همکاری کنند.