احتمال درمان مردان افسرده با «تستوسترون»

 یک فراتحلیل تایید کرده است که ممکن است هورمون تستوسترون در درمان افسردگی مردان مفید باشد، اما متخصصان خواستار آزمایشات دقیق‌تر هستند.

فراتحلیل، دستیابی به حقیقت مشترک در پس همه مطالعات علمی مفهومی و فردی برای بهتر کردن زندگی است.

در حالی که سال‌های زیادی است که محققان وجود ارتباط بین هورمون تستوسترون (testosterone) و افسردگی را پیش‌بینی کرده بودند، اما تا به حال تا این حد به واقعیت نزدیک نشده بود. اگر چه که کارشناسان معتقدند آزمایشات دقیق‌تری مورد نیاز است.

تستوسترون از هورمون‌های استروئیدی مهم موجود در بدن پستانداران، از جمله انسان (هردو جنس) است که اثرات آندروژنیک (جنسیتی) و آنابولیک (سازنده، رشد دهنده) دارد.

تولید تستوسترون پیش از دو ماهگی جنین در رحم مادر آغاز شده و در تعیین نرینگی یا مادینگی آن نقش دارد. تولید این هورمون در دوره بلوغ جنسی در پسران افزایش یافته و عامل اصلی تغییرات فیزیکی این دوران به‌شمار می‌آید.

به‌طور متوسط بدن هر مرد ۲۰ برابر بیشتر از بدن هر زن تستوسترون تولید می‌کند، هرچند به دلیل متابولیسم بیشتر، سطح پلاسمایی این هورمون در مردان فقط هفت برابر زنان است.

تستوسترون از هورمون‌های استروئیدی بدن است که ساختمان اصلی سازنده آن را کلسترول تشکیل می‌دهد.

تستوسترون هورمون مهمی برای مردان و زنان است. برخی فرض می‌کنند که برتری تستوسترون در مردان یکی از دلایلی است که زنان اغلب از افسردگی، پوکی استخوان و مشکلات خواب رنج می‌برند.

هر ارتباطی بین سطح تستوسترون و افسردگی هنوز با اطمینان تایید نشده است، در حالی که شواهد کوچکی که در حال افزایش نیز هستند، نشان می‌دهد که می‌توان از این هورمون در درمان افسردگی استفاده کرد. اگر چه هنوز به عنوان یک درمان اصلی توصیه نمی‌شود.

این فراتحلیل جدید، حاصل تحقیق یک تیم کوچک از محققان اروپایی است که داده‌های 27 مطالعه و آزمایش جداگانه در مورد بررسی اینکه آیا تستوسترون باعث کاهش علائم افسردگی در مردان می‌شود، جمع‌آوری و تحلیل شد.

نتیجه نسبتا واضح بود. محققان دریافتند کسانی که تحت درمان تستوسترون قرار گرفتند، علائم افسردگی کمتری را نسبت به گروه‌های شاهد نشان دادند.

جالب توجه است که این فراتحلیل، برخی مشاهدات ثانویه دیگر را نشان داد. اثربخشی بالاتری در برخورد با علائم افسردگی در گروه‌هایی که دوزهای بالاتری از هورمون را دریافت می‌کردند، دیده شد، در حالی که هیچ ارتباطی بین سطح اولیه تستوسترون و افسردگی وجود نداشت.

ضمن این‌که سطح پایین تستوسترون لزوما عامل خطرناکی برای ابتلا به افسردگی نیست.

"جو هربرت" از دانشگاه کمبریج که در این مطالعه شرکت نداشته، می‌گوید که این تحقیق نیاز به یک آزمایش دقیق برای مشخص کردن اثربخشی درمان تستوسترون در افسردگی مردان دارد.

وی می‌گوید: این یک فراتحلیل بسیار دقیق و حساس است و پیامدهای قابل توجهی دارد. با این حال نیاز به آزمایش دقیق‌تری دارد. چرا که آزمایشات قبلی اغلب خیلی کوچک بوده‌اند و یا به خوبی انجام نشده‌اند.

محققان این مطالعه همچنین هشدار دادند که هر نتیجه‌گیری جامع از این تحقیق مجاز نیست و به خوانندگان یادآوری می‌کند که مصرف بیش از اندازه و طولانی مدت تستوسترون به علت اثرات نامطلوب برای سلامت، توصیه نمی‌شود.

محققان می‌گویند هنوز ارتباط بین تستوسترون و افسردگی به طور دقیق اثبات نشده است، با این که سطح بالای این هورمون به طور گسترده می‌تواند احساس سرزندگی را در فرد ایجاد کند و مردان احساس انرژی بیشتری داشته باشند و ممکن است بیشتر غذا بخورند، اما این‌ها دلیلی بر تاثیر این هورمون بر علائم اصلی افسردگی مانند بدخلقی و بی‌تفاوتی نیست.

با این وجود، اکثر متخصصان معتقدند که آزمایش‌های بزرگ‌تر و دقیق‌تر مطمئنا لازم است تا رابطه بین تستوسترون و خلق (mood) فرد را بهتر بررسی کند.

ما هنوز نمی‌دانیم چه دوزی از این هورمون برای افراد مختلف، مطلوب است و اینکه آیا این درمان برای درمان افسردگی بانوان نیز به اندازه مردان موثر خواهد بود یا نه.

این فراتحلیل جدید در مجله JAMA Psychiatry منتشر شده است.