تلگرام‌های فارسی؛ مجاز یا غیرمجاز؟

نسخه‌های فارسی تلگرام در حالی به فعالیت خود ادامه می‌دهند که پس از مهلت داده شده به آن‌ها برای بومی‌سازی کامل، تا امروز اظهارنظر رسمی درباره‌ی ادامه‌ فعالیت‌شان یا ممنوعیت آن‌ نشده است.

 پس از فیلترینگ مقطعی تلگرام در دی‌ماه سال گذشته و سپس فیلتر دوباره‌ی آن در  ۱۰ اردیبهشت که تا امروز ادامه یافته، در کنار پیام‌رسان‌های داخلی که مجال حضور بیش‌تری یافتند، نسخه‌های داخلی تلگرام که فیلتر نشده بودند، برخی از کاربران تلگرام را در این پیام‌رسان حفظ کردند؛ با این تفاوت که در تلگرام طلایی و هاتگرام، برخی از کانال‌هایی که در تلگرام اصلی وجود داشت نیز فیلتر می‌شوند.

درواقع به دلیل متن باز بودن تلگرام، این اپلیکیشن قابلیتی دارد که می‌توان به‌راحتی برنامه‌ای جدید روی آن نوشت و به نظر می‌رسد در این نسخه‌های فارسی که با استفاده از API‌های تلگرام نوشته شده‌اند، هم‌ چنین قابلیتی وجود دارد و این اپلیکیشن‌ها ابتدا کپی پیام‌های شما را نگه ‌می‌دارند و با انجام پردازش، آن را به تلگرام ‌می‌فرستند و دلیل اعمال مسدودیت برخی از کانال‌ها در این پیام‌رسان‌ها هم همین است.

در حالی که تا پیش از فیلتر تلگرام، این پیام‌رسان حدودا ۴۰ میلیون کاربر داشت، با گذشت چند ماه از فیلتر آن، کاربران بین تلگرام با فیلترشکن، پیام‌رسان‌های داخلی و نسخه‌های فارسی‌شده‌ تلگرام تقسیم شدند. هاتگرام و تلگرام طلایی اگرچه تفاوت‌هایی با نسخه‌ اصلی تلگرام داشتند و در برخی موارد، مطالبشان از برخی فیلترها عبور می‌کرد، اما شاید مهم‌ترین تفاوتی که با پیام‌رسان‌های کاملا بومی داشتند، حفظ ارتباط با تلگرام اصلی بود.

البته این موضوع موجب واکنش برخی از مسوولان شد؛ تا جایی که عبدالصمد خرم‌آبادی - معاون سابق دادستان کل کشور در امور فضای مجازی- نسخه‌های فارسی تلگرام را به‌جای پیام‌رسان، فیلترشکن‌هایی دانست که مانع از مهاجرت کامل کاربران به پیام‌رسان‌های بومی شده‌اند.

وی در این باره اظهار کرده بود: «اعطای اینترنت بدون فیلتر به هاتگرام و تگرام طلایی به منظور دور زدن فیلتر تلگرام ضربه سختی به پیام‌رسان‌های داخلی وارد کرده است.»

این اظهارات موجب شد ابوالحسن فیروزآبادی - رییس مرکز ملی فضای مجازی - از بومی شدن این نسخه‌ها خبر دهد. او در مرداد امسال درباره حمایت از هاتگرام و طلاگرام گفته بود: از همان ابتدا که سیاست خروج از انحصار تلگرام را داشتیم، برای دوران گذار، پذیرفتیم که تلگرام‌های نسخه فارسی چند ماهی فعال باشد. با آخرین مهلتی که به آن‌ها دادیم، تا ۱۵ شهریور باید به یک پیام‌رسان ۱۰۰ درصد بومی تبدیل شوند.

با وجود این، علاالدین بروجردی - عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس - دو روز مانده به موعد مقرر، اظهار کرد: آقای فیروزآبادی، تلگرام طلایی و هاتگرام را جایگزین تلگرام کردند که ۲۰ میلیون عضو دارد و مسوولان اعلام کردند تلگرام طلایی و هاتگرام بدون مانع است. فیلتر تلگرام تصمیم ملی بود. البته زمانی که تلگرام چهار میلیون کاربر در ایران داشت، قوه قضاییه بر فیلتر تلگرام مصر بود و هشدار داد که روزی  می‌رسد که نمی‌توان جلوی این سیر را گرفت؛ این‌که سرنوشت و مقدرات کشور را به دست بیگانه بدهیم، قطعا نادرست است.

با گذشت دو ماه از موعدی که برای اتمام فعالیت نسخه‌های فارسی تلگرام با سرور این پیام‌رسان داده شده بود، خبرگزاری‌ دانشجویان ایران (ایسنا) که پس از فیلتر تلگرام و اعلام ممنوعیت در این پیام‌رسان، فعالیت خود را در تلگرام متوقف کرده بود، با توجه به این‌که این ممنوعیت در نسخه‌های فارسی تلگرام وجود ندارد، در کنار حضور در پیام‌رسان‌های داخلی فعالیت خود را اخیرا در این نسخه‌ها آغاز کرده است.

اگرچه هاتگرام و تلگرام طلایی این مزیت را نسبت به پیام‌رسان‌های داخلی دارند که ارتباط کاربر را با مخاطبان خود در تلگرام حفظ کنند، اما برخی هم از این اپلیکیشن‌ها به فیلترشکن تعبیر می‌کنند و از طرف دیگر، شاید هدفی که برای فیلتر تلگرام متصور شده بودند و آن هم مهاجرت به پیام‌رسان‌های داخلی بود، با این نسخه‌های فارسی محقق نشود، اما درنهایت باید تصمیمی که برای ادامه‌ فعالیت آن‌ها گرفته شده اعلام شود، اتفاقی که تاکنون از طرف شورای عالی فضای مجازی یا هیچ یک از این نسخه‌های داخلی رخ نداده است.