احتمال تعدیل قیمت نفت بورسی و تغییر اطلاعیه

 بالاخره نفت خام سبک ایران در بورس انرژی عرضه شد و کفه تقاضا خالی نماند. اما در مورد قیمت کشف شده نفت خام در بورس، مدیرعامل بورس انرژی اعلام کرد: اگر تا زمان بارگیری محموله، قیمت نفت خام افزایش یا کاهش یابد، قیمت متناسب با آن تعدیل خواهد شد و احتمال دارد برای عرضه‌های بعدی در "اطلاعیه عرضه نفت در بورس" اصلاحاتی صورت گیرد.

بالاخره بعد از وعده‌ها و حاشیه‌های بسیار، نفت خام سبک شرکت ملی نفت ایران برای اولین بار در بورس انرژی عرضه شد و کفه تقاضا خالی نماند. با این رویداد ششم آبان ۱۳۹۷ می‌تواند برای اهالی بازار سرمایه ایران به عنوان روزی خاص، ماندگار باشد.  

چند ماه پیش بود که اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور با اشاره به تحریم‌های نفتی آمریکا اعلام کرد که برای دور زدن این تحریم‌ها می‌توان نفت خام را در بورس عرضه کرد و پس از آن شورای عالی هماهنگی اقتصادی به ریاست حسن روحانی - رئیس جمهور - تصویب کرد که با هدف متنوع‌سازی فروش نفت، نفت خام سبک در بورس انرژی عرضه شود و مسئولان بازار سرمایه نیز تاکید کردند این اتفاق باید هر چه زودتر بیفتد.

از طرفی، اینکه بخش خصوصی واقعی بتواند نفت ایران را از بازار سرمایه خریداری کند و این محصول از انحصار خرید و فروش دولتی بیرون آید، گام مثبتی است اما آن طور که شاپور محمدی - رئیس سازمان بورس اوراق بهادار - اعلام کرده «سازمان بورس اطلاعات افرادی که در تابلو معاملات برای خرید نفت خام رقابت می‌کنند را محرمانه حفظ خواهد کرد».

او مدعی شده که اطلاعات تمامی کسانی که در دنیا نفت می‌خرند، صیانت می‌شود و این موضوع را "یک روال قانونی" دانسته است.

درنتیجه کسی نمی‌داند که در اولین روز عرضه نفت خام در رینگ بین‌الملل بورس انرژی کدام بخش خصوصی واقعی، ۲۸۰ هزار بشکه نفت خام خریده است.

در اولین روز عرضه نفت خام در بورس در گفت‌وگویی که ایسنا با مدیران شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات) داشت، مشخص شد که چهار  متقاضی اعلام کردند آمادگی خرید نفت خام را از رینگ بین‌الملل بورس انرژی دارند.

آن طور که در اطلاعیه عرضه آمده بود خریداران باید تا دو ساعت قبل از شروع عرضه به حساب اعلامی شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه ۱۰ درصد از مبلغ معامله را پیش پرداخت می‌کردند اما تا ساعت ۱۲ ظهر خبری از واریز مبلغ اولیه توسط این افراد به حساب سمات نبود که ساعت واریز وجه نقدی تا ساعت ۱۴ همان روز تمدید شد و در نهایت سه نفر از متقاضیان وجه اولیه را به حساب شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه واریز کردند و پس از آن معاملات برای کشف قیمت نفت خام سبک ایران در بورس انرژی شروع شد.

در این معاملات با اینکه قیمت پایه هر بشکه نفت خام کمی بیشتر از ۷۹ دلار معین شده بود، در نهایت این مبلغ تعدیل شد و قیمت هر بشکه نفت خام سبک ایران در بورس انرژی ۷۴.۸۵ دلار رقم خورد و از یک میلیون بشکه نفت خامی که عرضه شده بود، ۲۸۰ هزار بشکه در هشت محموله ۳۵ هزار بشکه‌ای مورد داد و ستد قرار گرفت.

خوب یا بد؛ ضعیف یا قوی؛ گران یا ارزان، امروز بسیاری از فعالان بازار سرمایه از عرضه نفت خام سبک ایران در رینگ بین الملل بورس انرژی راضی هستند. که در این زمینه و درخصوص کم و کیف عرضه این محصول برای اولین بار در بورس، ایسنا با سید علی حسینی - مدیرعامل بورس انرژی - گفت‌وگویی داشته که متن آن را در ادامه می‌خوانید:

- با توجه به این‌که یک میلیون بشکه نفت خام سبک در بورس انرژی عرضه شد و فقط ۲۸۰ هزار بشکه به فروش رسید، آیا احتمال دارد که روزهای بعد هم عرضه داشته باشیم؟

این عرضه باقی می‌ماند و تا عرضه بعدی متقاضیان می‌توانند آن را خریداری کنند.

- با توجه به صحبت‌هایی که با مدیران شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه کرده‌ایم، در این عرضه چهار خریدار اعلام آمادگی کردند و در نهایت سه نفر ۱۰ درصد مبلغ اولیه را به حساب سمات واریز کردند. آیا در روزهای آینده تعداد خریداران بیشتر می‌شود؟

نمی‌توانیم پیش‌بینی کنیم. ولی در هر حال امیدواریم که هر هفته شرکت نفت این عرضه را تکرار کند و باید منتظر باشیم شرکت نفت برای عرضه‌های بعدی اطلاعیه دهد. امیدوارم با معرفی این بازار به شرکت‌های خصوصی داخلی و بین‌المللی این بازار گسترش پیدا کند و با توجه به عزمی که وزارت نفت دارد برای این‌که این بازار رونق بگیرد تعداد خریداران می‌تواند افزایش یابد.

- اگر حجم معاملات بالا رود سامانه معاملاتی این زیرساخت را دارد که بتواند پایداری خود را حفظ کند و با مشکل مواجه نشود؟

بله قطعا؛ سامانه معاملاتی یک سامانه پیشرفته است و در واقع عملکردش ارتباطی به تعداد عرضه‌ها یا ارزش معاملات ندارد و از این جهت هیچ مشکلی نداریم.

- آن طور که رییس سازمان بورس اعلام کرده "اطلاعات خریداران نفت خام از بورس انرژی محرمانه باقی می‌ماند"، نظر شما در این باره چیست؟

نه تنها در بورس انرژی بلکه در تمام بورس‌های کشور هم در بورس کالا، هم بورس اوراق و فرابورس اطلاعات خریداران محرمانه است و فقط براساس قانون می‌توانیم اطلاعات را به مراجع قانونی بدهیم. اطلاعات خریداران بورسی نمی‌تواند اطلاع‌رسانی عمومی شود.

- زمانی که اطلاعیه عرضه نفت خام سبک در رینگ بین‌الملل بورس انرژی آمد در مورد این اطلاعیه صحبت‌های بسیاری می‌شد. عده‌ای می‌گفتند اطلاعیه عرضه با اشکالاتی همراه است که باید برطرف شود. آیا در عرضه‌های بعدی شاهد اصلاح اطلاعیه خواهیم بود؟

با توجه به این‌که عرضه نفت در بورس برای اولین بار رخ داد این مشکلات طبیعی است. تمام سعی‌مان را کردیم که نظرات کسانی که در این مورد صاحب‌نظر هستند را بگیریم. شرکت ملی نفت وقت بسیاری در این زمینه گذاشت. در عرضه‌های بعدی می‌توان در این اطلاعیه تغییرات دیگری داد.

- درست است که قیمت در بورس با عرضه و تقاضا کشف می‌شود، ولی در کل کشف قیمت "۷۴ دلار و ۸۵ سنت" برای نفت خام سبک ایران (با رقابت سه متقاضی)  در رینگ بین الملل بورس انرژی راضی‌کننده است؟

به نظر من این قیمت، قیمت متعادلی است. ضمن این‌که اگر تا زمان بارگیری محموله، قیمت نفت خام افزایش یا کاهش یابد، قیمت متناسب با آن تعدیل خواهد شد؛ یعنی از روشی استفاده شده که ریسک خریدار و فروشنده در دوره بینِ ‌معامله و تحویل، پوشش داده شود.

- یعنی احتمال دارد قیمت آنقدر افزایش یابد که خریدار از خرید خود منصرف شود یا اینکه تعهدات خریدار اجازه انصراف نمی‌دهد؟

به نظرم قیمت نفت به این اندازه تغییر نمی‌کند و بعید است که چنین مشکلی پیش آید. ضمن این‌که پرداخت نقدی و ضمانت‌نامه بانکی از خریدار اخذ و سعی شده که ریسک‌ها تا حد ممکن پوشش داده شود.

- مجلس شورای اسلامی به تازگی به فرهاد دژپسند برای نشستن بر کرسیِ وزارت اقتصاد رای مثبت داده است، فکر می‌کنید او چقدر می‌تواند به بازار سرمایه و مخصوصا معاملات بورسِ انرژی کمک کند؟

بازار سرمایه و فعالان اقتصادی به حضور آقای دژپسند در دولت و اقتصاد خوش‌بین هستند، چون ایشان سابقه آکادمیک قوی و سوابق اجرایی خوبی دارد. وی هم در وزارت اقتصاد و هم در سازمان مدیریت کار کرده‌ که می‌تواند به توسعه اقتصادی کشور، رفع مشکلات بخش خصوصی و فعال شدن بازار سرمایه کمک کند. من از جانب بورس انرژی تقاضا دارم که حمایت‌ها طوری باشد بتوانیم یک بازار منطقه‌ای انرژی را در بورس انرژی شکل دهیم.