کلانتری: آلودگی‌ هوا در راه است

 رئیس سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرد: در شهر تهران بیش از ۷۰% آلودگی هوا ناشی از خودروهاست. خودرو‌هایی که بعضاً بسیار قدیمی و فرسوده‌اند و فاقد الزامات آلایندگی هستند. در این میان، خودرو‌های دیزلی نقش زیادی در ایجاد آلایندگی و به ویژه در تولید ذرات معلق و اکسید‌های نیتروژن دارند.

کلانتری افزود: نیمه دوم سال ۹۷ هم از راه رسید و به زودی آلودگی هوا در کلان‌شهر‌های کشور آغازخواهد شد. در این میان نقش منابع انسان ساز شامل انواع منابع احتراقی و خودرو‌ها به دلیل وارونگی هوا و سکون اتمسفر بسیار پررنگ‌تر خواهد شد. آمار نشان می‌دهد که آلودگی هوا ناشی از گرد و غبار به دلیل سکون نسبی اتمسفر در هوای نسبتاً سرد پاییز و زمستان به حداقل رسیده، جای آن را تجمع آلودگی ناشی از منابع غیر طبیعی خواهد گرفت.

فقط در شهر تهران بیش از ۷۰% آلودگی هوا ناشی از خودروهاست. خودرو‌هایی که بعضاً بسیار قدیمی و فرسوده اند و فاقد الزامات آلایندگی هستند. در این میان، خودرو‌های دیزلی نقش زیادی در ایجاد آلایندگی و به ویژه در تولید ذرات معلق و اکسید‌های نیتروژن دارند. بنا به گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی، دود دیزل سرطان زاست و باید مصرف آن به شدت کاهش یابد. آلودگی در شهر تهران در نیمه‌های شب به دلیل تردد کامیون‌ها و کامیونت‌ها و در طی روز به دلیل تردد وسایل حمل و نقل مجاز، مانند اتوبوس‌های فرسوده و کامیونت‌های حمل مواد غذایی یا پسماند بسیار مشهود است. سال گذشته با ممنوعیت موقت تردد کامیون‌ها به دلیل شرایط اضطرار آلودگی هوا در شهر تهران، غلظت آلاینده سمی کربن سیاه که بخشی از ذرات معلق است، به طرز قابل ملاحظه‌ای کاهش یافت.

لازم به ذکر است که سازمان حفاظت محیط زیست در اجرای وظایف قانونی برای سیاست گذاری و نظارت بر برنامه‌های کاهش آلودگی هوا اقدامات مناسبی را انجام داده است. خودرو‌های دیزلی در حال تردد در شهرها، سال هاست که بدون تجهیزات کنترل کننده و کاهنده آلایندگی تولید و به بازار عرضه شده اند. سازمان حفاظت محیط زیست، الزام نصب انواع فیلتر بر اگزوز خودرو‌های در حال تردد را به عنوان یک سیاست اصلی در اجرای مصوبه سال ۱۳۹۳ هیات محترم وزیران دنبال کند. خودرو‌های دیزلی نباید بدون فیلتر در کلان‌شهر‌ها تردد کنند و آغاز اجرای این فعالیت بر اساس همان مصوبه، با خودرو‌های حمل و نقل عمومی است. شهر تهران، چند سالی است که فرایند فیلترگذاری برای اتوبوس‌های حمل و نقل عمومی را آغاز کرده، ولی پیشرفت کار مناسب نیست و برای حفظ سلامت مردم به ویژه کسانی که از حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنند، این کار باید وسعت و سرعت بیشتری یابد. علاوه برآن، خودرو‌های در اختیار خدمات شهری برای جابجایی نخاله و پسماند نیز باید در اولویت نصب فیلتر قرار گیرند.

این امر خطیر از وظایف وزارت کشور است که سازمان حفاظت محیط زیست پیگیری ویژه و جدی آن را در دستور کار قرار داده است و انتظار دارد وزارت کشور برای حفظ سلامت مردم به ویژه استفاده کنندگان از حمل و نقل عمومی، اهتمام بیشتری در اجرای مصوبه دولت داشته باشد.

همزمان با تصویب مصوبه الزام به دارا بودن فیلتر در خودرو‌های جدید دیزلی، از ابتدای سال ۱۳۹۶تمامی خودرو‌های کشور اعم از وارداتی و ساخت داخل با استاندارد مناسب آلایندگی و به همراه نوعی از فیلتر تولید و به بازار عرضه شده اند. وظیفه وزارت صمت و خودروسازان، مراقبت از استفاده صحیح و دایم از فیلتر در خودرو‌های جدید است تا به تدریج و با ورود این نوع خودرو‌ها به چرخه حمل و نقل، ضمانتی پایدار برای پاکی هوای شهروندان فراهم آید. این سازمان نیز با سختگیری مضاعف و به روز رسانی نحوه اعطای گواهینامه‌های آلایندگی مطابق جدیدترین روش‌های بینالمللی، نظارت کامل بر تولید خودرو‌های دیزلی با استاندارد‌های مناسب آلایندگی را دارد، لیکن لازم است همکاری و توجه ویژه وزارت صمت به این مهم و حفظ حداقل حقوق شهروندی معطوف شود.

بر این اساس، سیاست این سازمان برای حذف آلایندگی خودرو‌های دیزلی در حال تردد، استفاده از انواع وسایل کاهنده آلایندگی و برای خودرو‌های دیزلی جدید، الزام استفاده از این تجهیزات است. در ادامه این فرآیند، استفاده از ابزار معاینه فنی برای اطمینان داشتن از عدم آلایندگی این خودرو‌ها در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست قرار دارد و با تشدید نظارت و استفاده از فن آوری، تخلفات و اشتباهات فنی آزمون آلایندگی خودرو‌های دیزلی به حداقل خواهد رسید. وزارت راه و شهرسازی مسئول اقدامات در این بخش است که باید توجه و نظارت مضاعفی بر مراکز معاینه فنی اعمال نماید.

شرط لازم استفاده از خودرو‌های دیزلی با حداقل آلایندگی، سوخت پاک است. بر این اساس و مبتنی بر مصوبات متعدد هیات محترم وزیران و کارگروه ملی آلودگی هوا، سازمان حفاظت محیط زیست توانسته است در قالب موافقتنامه‌ای با وزارت نفت، توزیع یکنواخت و گسترده سوخت دیزل یورو ۴ را در کل کشور ساماندهی نماید. در حال حاضر، همه کلان‌شهر‌های درگیر آلودگی هوا سوخت دیزل یورو ۴ دریافت می‌کنند. دقیقا به همین دلیل است که آلایندگی سمی دی اکسید گوگرد تهران طی ۴ سال به میزان ۷۰% کاهش یافته و به مرز سلامت رسیده است.

علاوه بر کلان‌شهرها، بیش از ۱۶۰ جایگاه در محور‌های مواصلاتی اصلی کشور سوخت گازوییل یورو ۴ دریافت و توزیع می‌کنند و دارندگان خودرو‌های دیزلی با استاندارد‌های اصولی زیست محیطی دسترسی مناسبی به این سوخت در سراسر کشور دارند. سازمان حفاظت محیط زیست متعهد است که کیفیت سوخت مذکور را مداوماً و مستقلاً پایش کند، اما کیفیت و یکنواختی توزیع سوخت دیزل یورو ۴ بسیار ضروری است و این مهم باید در کانون توجه وزارت نفت قرار گیرد.

نگاه آینده این سازمان علاوه بر حل معضل فعلی آلایندگی خودرو‌های دیزلی، استفاده از سوخت‌ها و فن آوری‌های مهم نیز هست. خودرو‌های سنگین گازسوز می‌توانند جایگزین مناسبی برای خودرو‌های دیزلی باشند. علاوه بر این، فن آوری‌های برقی به ویژه در حمل و نقل عمومی مورد توجه ویژه سازمان حفاظت محیط زیست هست، لیکن تا زمان فرارسیدن استفاده گسترده از فن آوری‌های پاک، ناوگان موجود دیزل لازم است پایش شود.

نقش موثر مردم و رسانه‌ها نیز در این میان انکار ناپذیر است. استفاده از خودرو‌های دیزلی که به فن آوری کاهنده آلایندگی تجهیز شده است، دارای ملاحظاتی و ممکن است دشواری‌هایی را برای استفاده کننده خودرو به همراه داشته باشد، اما این دشواری‌ها در مقایسه با صدمات گسترده آلایندگی خودرو‌های دیزل بسیار ناچیز است. امید آن می‌رود، که تولیدکنندگان و بهره برداران عزیز با پذیرش مسئولیت اجتماعی بیشتر، تلاش خود را در راهبری خودرو‌های دیزلی به نحوی به کار گیرند تا کمترین صدمه را به سلامت خود و هموطنان وارد سازند.