سابقه رسیدگی دیوان لاهه به اختلافات ایران و آمریکا

 دیوان بین المللی دادگستری لاهه در حالی امروز شکایت ایران علیه آمریکا را وارد دانسته و به نفع این کشور رای صادر کرد که این دادگاه تاکنون چهار مرتبه پرونده مربوط به اختلافات تهران و واشنگتن را بررسی و در این مورد رای صادر کرده است.

به گزارش ایرنا، دیوان بین المللی دادگستری در لاهه هلند امروز حکم موقت خود را در پرونده شکایت ایران از آمریکا به دلیل بازگشت تحریم ها اعلام کرد و گفت که تحریم ها جان شهروندان ایرانی را به خطر انداخته و از دولت آمریکا خواست تا صدور حکم نهایی، موانع صدور اقلام بشردوستانه به ایران را برطرف کند.

ایران به دلیل بازگرداندن تحریم های آمریکا و خروج واشنگتن از توافق هسته ای براساس پیمان مودت بین دو کشور در سال 1955 به دیوان بین المللی دادگستری شکایت کرده و خواستار بررسی اضطراری موضع شده بود.

دیوان بین المللی دادگستری در رای خود از آمریکا خواست تا موانع صدور اقلام بشردوستانه به ایران از جمله دارو، تجهیزات پزشکی، مواد غذایی، اقلام کشاورزی، قطعات یدکی هواپیماهای مسافربری و خدمات فنی مورد نیاز آن رفع کند.

**پرونده هایی که دیوان لاهه تاکنون مرتبط با اختلافات ایران و آمریکا بررسی کرده است:
1- بررسی شکایت آمریکا در مورد اشغال سفارتش در تهران
به دنبال اشغال سفارت آمریکا در ایران در چهارم نوامبر 1979واتفاقات پس از آن، واشنگتن با توجه به عهدنامه مودت از ایران شکایت کرد.این دادگاه در حکم خود در 24 مه 1980 اعلام کرد که ایران قوانین بین المللی را در این رابطه نقض کرده و دولت ایران ملزم به تضمین آزادی فوری گروگان ها و بازگشایی سفارت آمریکا است.

2- حمله آمریکا به هواپیمای مسافربری ایران
ایران در 17 مه 1989 پس از حمله آمریکا به هواپیمای مسافربری ایران بر فراز خلیج فارس علیه آمریکا به دیوان لاهه شکایت کرد که این شکایت پذیرفته شد. در این حمله موشکی 290 مسافر و خدمه کشته شدند. ایران در ان زمان اعلام کرد که آمریکا با امتناع از پرداخت غرامت و همچنین تداوم مداخله در امور هوایی خلیج فارس مفاد کنوانسیون سال 1944شیکاگو در مورد امور هوایی بین المللی غیرنظامی و همچنین کنوانسیون سال 1971مونترال در مورد امنیت امور هوایی غیرنظامی را نقض کرده است. در 22 فوریه 1996 اعلام شد که چون در ادامه طرفین به راه حل دیگری جهت حل اختلاف دست یافتند، موضوع از دستور کار دیوان خارج شده است.

3- شکایت ایران از حمله آمریکا به سکوهای نفتی
ایران در دوم نوامبر سال 1992وپس از حمله آمریکا به سکوهای نفتی شرکت ملی نفت ایران در خلیج فارس دادخواستی را به دیوان لاهه ارائه کرد. ایران اعلام کرد که نابودی این سکوهای نفتی توسط کشتی های جنگی نیروی دریایی آمریکا در اکتبر 1987 و آوریل 1988 نقض بنیادین مفاد معاهده مودت و قوانین بین الملللی است. براساس این شکایت ایران خواستار غرامت شد. در این راستا آمریکا نیز از ایران شکایت کرد و مدعی شده بود که ایران در دریا مین گذاری کرده و حمله به کشتی های آمریکایی را در دستورکار خود قرار داده است. دیوان لاهه پس از آن بررسی به طور ضمنی بر استفاده غیرقانونی آمریکا از زور صحه گذاشت ولی درخواست ایران برای دریافت غرامت را رد کرد.

4- شکایت از تحریم های آمریکا
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران روزدوشنبه 25 تیرماه سال جاری اعلام کرد که ایران از آمریکا به دلیل 'نقض عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی بین دو کشور در سال 1955' شکایت کرده است و جمهوری اسلامی ایران بر همین مبنا دادخواستی را به دبیرخانه دیوان لاهه تسلیم کرد.
در پی این شکایت، دیوان بین المللی دادگستری 2 مرداد طی نامه ای رسمی خطاب به مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا، به دولت واشنگتن هشدار داد از هر گونه اقدام جدید در این زمینه اجتناب کند، و 'توجه دولتمردان کاخ سفید را به این ضرورت جلب کرد که باید در زمینه مورد دعوا (بازگشت تحریم ها) طوری عمل کند که آرای آینده دیوان که بعد از جلسه 27 اگوست (پنجم شهریور) صادر خواهد کرد، بلا اثر نشود.'
در نهایت قضات دیوان لاهه روز چهارشنبه به اتفاق با اعلام اینکه صلاحیت رسیدگی به شکایت ایران از آمریکا به سبب نقض عهدنامه مودت و روابط اقتصادی و حقوق کنسولی سال 1955بین دو کشور را دارند، رای به لغو تحریم های دارویی، غذایی،بشردوستانه و هوایی آمریکا علیه ایران دادند.

** همچنین ایران پیش از شکایت علیه خروج آمریکا از برجام و از سرگیری تحریم ها، شکایتی در دادگاه لاهه مبنی بر توقیف 2 میلیارد دلار از دارایی‌ های بانک مرکزی این کشور در آمریکا مطرح کرده است. دیوان 8 تا 12 اکتبر (16 تا 20 مهر) برای استماع شفاهی طرفین تشکیل جلسه می دهد.