به خاطر یک مشت دلار؛ غوغای جمعیت از فردوسی تا استانبول

 از میدان فردوسی تا استانبول را جمعیتی فرا گرفته که به‌دنبال حفظ سرمایه و سود، دلار را گران خریده‌اند و حالا نمی‌خواهند ارزان بفروشند. از صرافی‌ها ناامید شده‌اند و خیابان را چند بار بالا و پایین می‌روند تا شاید کسی پیدا شود که پول بیشتری برای دلارهایشان پرداخت کند.

این بار سقوط ناگهانی دلار

گرچه تجربه ثابت کرده همواره گرانی‌ها ناگهانی اتفاق می‌افتد و برای ارزان شدن کالاها باید منتظر ماند، اما این بار بازار ارز و دلار واکنش متفاوتی از خود نشان داد و دلاری که چند ماه برای گران شدن جان کنده بود، یک‌شبه حتی تا هفت هزار تومان کاهش قیمت را تجربه کرد تا خریدارانی که دلار را در پستوی خانه‌ها نگه داشته بودند از ترس متضرر شدن بیشتر، راهی میدان فردوسی شوند و چوب حراج به دلارهای خود بزنند.

اگرچه اولین موج فروش دلارهای خانگی از فردوسی تهران آغاز شد، اما به‌سرعت به سونامی تغییر شکل داد که اغلب شهرهای کشور از مشهد تا تبریز و قم و اهواز را فراگرفت.

خودنمایی چهره های جورواجور

شب پرالتهاب دلار به روز آرامی ختم نشد و از اولین ساعات صبح میدان فردوسی زیر پای افرادی بود که تنها واژه دلار برایشان اهمیت داشت. برخی سودای خرید داشتند، اما اکثر افراد در لابه‌لای جمعیت به‌دنبال خریدار می‌گشتند.
نکته مهم در این بین آن بود که اگر در سال‌های گذشته تنها افرادی با تیپ‌های مشخص در این بازار وارد می‌شدند، اما شرایط اقتصادی و ترس از آینده پای هر قشر و گروهی را به بازار دلار باز کرده است. از زنان سالمند گرفته تا دختران و پسران جوان در صف فروش دلار بودند تا سرمایه اندک خود را بیش از این کوچک نکنند.
پیرزنی 20 دلار را در دست گرفته بود و بر سر قیمت با چند دلال که کنار میدان فردوسی ایستاده بودند و دلار از دهانشان نمی‌افتاد چانه می‌زد.

دختر جوان اما لب از لب باز نمی‌کرد. خیابان را می‌رفت و می‌آمد، اما همچنان دودل بود. آرام رو به مرد میانسال پرسید که دلار می‌خرد. برای 150 دلاری که گویی تمام سرمایه خود می‌دانست، به دنبال مشتری می‌گشت که کمتر ضرر کند. می‌گفت همین دلارها را به قیمت 16 هزار تومان خریده، اما نمی‌داند با این افت قیمت چه کار کند.
با این حال، اکثر حاضرین در این بازار را پسران جوان تشکیل داده بودند که سنشان بین 20 تا 40 سال بود و حاضر شده بودند برای سود بیشتر با ترس کمتری بر سر سرمایه و دارایی خود قمار کنند.

البته تنوع تنها در بین فروشندگان دلارهای خانگی نبود. زنی جوان کنار میدان فردوسی به دیوار تکیه داده بود و هر چند با صدایی آهسته‌تر از مردان، اما هر چند ثانیه یک‌بار دلار را صدا می‌زد. نزدیکش که می‌شدی اولین سؤالش این بود که چند دلار داری و اگر دلار بیشتری داشتی قیمت پایین‌تری را پیشنهاد می‌داد، اما با مشتریان خرده‌پا بر سر قیمت راه می‌آمد.

حضور مردان سالمند برای خرید دلار در میان جمعیت خودنمایی می‌کرد. با این وجود، اینجا نیز اکثر خریداران دلار را جوانانی تشکیل می‌داد که زیر آفتاب پاییزی چشم تنگ کرده و در صورت جمعیت به‌دنبال مشتریانی بودند که سود بیشتری را نصیبشان کند.

تابلوهایی که نگاه را به خود جلب نکردند

غوغای خرید و فروش دلار در پیاده‌روهای فردوسی اما نتوانست تابلوهای خاموش صرافی‌ها را از نظرها پنهان کند. صرافی‌ها تا اواسط روز تابلوهای قیمتی خود را خاموش کردند و حوالی ظهر با رقم 13 هزار تومان برای فروش به بازار بازگشتند. اما قیمتی که بر تابلوها نقش بسته بود رغبت حاضرین را حتی برای پرسش نیز از بین می‌برد و دوباره راهی کوچه و پس کوچه‌ها می‌شدند.

فضای مجازی چه کاره بود؟

با وجود تنوع بالایی که در بین حاضرین در میدان فردوسی وجود داشت، اما همه آن‌ها بر این امر تأکید داشتند که موج ایجادشده در فضای مجازی و هشتگ سقوط دلار از مواردی است که سبب شده تا قیمت‌ها به یک‌باره از عرش پایین بیاید.

هشتگی که از ظهر دیروز در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد و با هر بار تکرار، مانند پتکی بر سر قیمت دلار فرود آمد. تا آنجا که وزیر ارتباطات در توییتی بر این نقش تأکید کرد و نوشت: «آیا در تیتر فردای روزنامه‌ها و طرح دیدگاه‌های صاحب‌نظران، به نقش شبکه‌های اجتماعی در همدلی ملی و ‎#سقوط_دلار پرداخته خواهد شد؟ شاید این تجربه خوبی بود که نشان دهد برخی ایرادات مطروحه، ناشی از عدم وجود سیاست صحیح در نحوه استفاده از رسانه‌های نوین است نه نفس توسعه شبکه‌های اجتماعی.»

در واکنش دیگری نیز حسین انتظامی، قائم مقام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به کارایی شبکه‌های اجتماعی در ایجاد و نمایش انسجام ملی در توییتر خود نوشت: « شبکه‌های اجتماعی با ترند کردن سقوط دلار بار دیگر کارایی خود را در ایجاد و نمایش انسجام ملی نشان دادند. منافع ملی را می‌توان از دالان فضای مجازی به حقیقت رساند.»

چه کسی دلار را پایین آورد؟

تحولات اقتصادی تک عاملی نیست و به نظر می‌رسد در کنار بازارسازی بانک مرکزی که این روزها از آن سخن به میان می‌آید، موضوعات مربوط به توافقات با اروپا، بحث تصویب قوانین مبارزه با پولشویی، قدرت رسانه‌های اجتماعی و فضا‌سازی آن‌ها در کاهش قیمت دلار مؤثر بوده است. البته کاهش قیمت دلار، ابتدای ماجرای تثبیت قیمت و کنترل شرایط اقتصادی است. در گام بعدی باید بتوان دلار را در قیمتی منطقی که برای فعالان اقتصادی قابل‌قبول باشد تثبیت کرد، زیرا اگر قیمت دلار بیش از این نیز کاهش داشته باشد اما نوسانات ادامه پیدا کند، فرصت فعالیت مستمر را از واردکنندگان و صادرکنندگان می‌گیرد و آینده هراسی را بیش از این دامن می‌زند.