پیامدهای سرنگونی هواپیمای روس بر معادلات منطقه ای

 به گزارش روزنامه لبنانی الاخبار، تنها چند ساعت بعد از حملات موشکی رژیم صهیونیستی به مواضع نظامی در اطراف شهر لاذقیه که دو روز قبل انجام شد، خبر مفقود شدن یک هواپیمای شناسایی روسیه که در سواحل سوریه در حال پرواز بود، منتشر شد.

اخبار اولیه نشان می‌داد که 4 جنگنده اسرائیلی در کنار این هواپیما حضور داشته است. همچنین اعلام شد که موشک‌هایی از ناوهای جنگی فرانسوی که در شرق دریای مدیترانه مستقر شده بود، شلیک شده است.

مدتی بعد مشخص شد که هواپیمای روسی که 15 نظامی این کشور نیز در داخل آن حضور داشتند، توسط سامانه ضد هوایی اس 200 سوریه منهدم شده است. وزارت دفاع روسیه با صدور این بیانیه تاکید کرد که جنگنده‌های رژیم صهیونیستی از نوع اف 16 از وجود این هواپیما به عنوان پوشش برای انجام حملات خود استفاده کرده‌اند. این بیانیه رژیم صهیونیستی را مسئول این حادثه معرفی و تاکید کرد که جنگنده‌های مذکور تلاش کردند برای فرار از دست سامانه دفاع هوایی سوریه، این هواپیمای روس را قربانی کنند که همین اتفاق منجر به اصابت موشک به این هواپیما و سقوط آن در دریا شده است.

تجاوز رژیم صهیونیستی به لاذقیه به خودی خود معادلات جدیدی را ایجاد می‌کند که بر اساس آن رژیم صهیونیستی تمامی مناطق جغرافیایی سوریه را به بهانه مبارزه با موجودیت ایران هدف حملات موشکی و هوایی خود قرار داده است. این موضوع بر خلاف هماهنگی‌هایی است که ارتش روسیه و رژیم صهیونیستی برای عملیات هوایی بر فراز آسمان سوریه داشته‌اند. وزارت دفاع روسیه در بیانیه خود تاکید کرد که طرف اسرائیلی تنها یک دقیقه قبل از آغاز عملیات، این موضوع را به روس‌ها اطلاع داده است و به همین علت فرصتی برای دور کردن هواپیمای مذکور از عرصه عملیات وجود نداشته است.

سخنگوی وزارت دفاع روسیه رفتار خلبانان اسرائیلی را رفتار خصمانه و غیرمسئولانه دانست که باعث کشته شدن 15 نظامی روس شده است. وی حق پاسخگویی به این عملیات را برای روسیه محفوظ دانست. سرگی شویگو وزیر دفاع روسیه نیز در گفتگوی تلفنی با آویگدور لیبرمن وزیر جنگ رژیم صهیونیستی تاکید کرد که چنین رفتارهایی بدون پاسخ باقی نخواهد ماند.

همچنین وزارت خارجه روسیه نیز سفیر رژیم صهیونیستی در مسکو را احضار کرد تا جزئیات این حادثه را مورد بررسی قرار دهد. ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه نیز تماس تلفنی با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی داشت. نتانیاهو در این گفتگو بر ضرورت هماهنگی‌های میدانی بین روسیه و اسرائیل جهت جلوگیری از تلفات در میان دو طرف تأکید کرد و نسبت به کشته شدن نظامیان روس ابراز تاسف کرد. رئیس جمهور روسیه همچنین در جریان این تماس تاکید کرد که عملیات نیروی هوایی رژیم صهیونیستی در سوریه نقض تمامیت ارضی این کشور محسوب می‌شود.

از سوی دیگر ولادیمیر پوتین در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با نخست وزیر مجارستان تاکید کرد که واکنش مسکو به حادثه سقوط هواپیمای این کشور از طریق تقویت امنیت افراد و تاسیسات روسی در سوریه خواهد بود و این موضوع را همه مشاهده خواهند کرد.

پیامدهای سقوط هواپیمای روس در معادلات منطقه‌ای
الاخبار در مقاله دیگری تاکید کرد که سوال‌هایی که بعد از سقوط هواپیمای روسی مطرح می‌شود، پایانی ندارد. اما مهمترین این سوال‌ها را می‌توان تاثیر این اتفاق بر طرف‌های مختلف در عرصه روسیه دانست. باید دید آیا این حادثه می‌تواند به ایجاد بحران میان مسکو و رژیم صهیونیستی منجر شود و به دوره طولانی چشم پوشی روسیه از تجاوزهای اسرائیل در سوریه پایان خواهد داد یا اینکه در حد تغییرات نسبی باقی خواهد ماند و رژیم صهیونیستی همچنان الزامی به توقف تجاوزهای خود به سوریه نخواهد داشت.

گر چه حادثه سقوط این هواپیما می‌تواند مناسبات دوجانبه را با پیچیدگی بیشتری مواجه کند، اما نمی‌تواند باعث قطع مناسبات یا جنگ میان دو طرف شود. مسئولیت بخشی از این اقدام نیز برعهده مسکو است، چرا که تاکنون تجاوزهای رژیم صهیونیستی در سوریه را نادیده گرفته است. البته بخش عمده این مسئولیت بر عهده تل‌آویو است.

مناسبات روسیه و رژیم صهیونیستی در عرصه سوریه مبتنی بر تفاهمی است که باعث می‌شود هر کدام از طرف‌ها منافع خود را در این کشور تامین کند، بدون اینکه منافع طرف مقابل را مورد آسیب قرار دهد. این تفاهم در طولانی مدت به نفع دو طرف بوده و البته روسیه بیشترین استفاده را از این فضا کرده است.

با تغییر فضای میدانی و شکست‌های متوالی گروههای تروریستی، رژیم صهیونیستی پیش‌بینی‌ها و محاسبات خود برای سرنگونی دولت سوریه را کنار گذاشت و سعی کرد به صورت اضطراری خود را با فضای جدید سازگار کند و تا حد ممکن تهدیدات موجود را برای خود به فرصت تبدیل کند.

تل‌آویو تهدیدات مذکور را به سه بخش عمده تقسیم کرد که شامل موجودیت نظامی روسیه در سوریه بود که قدرت مخالفت یا جلوگیری از اهداف آن را نداشت. بخش دوم تهدیدات مربوط به دولت سوریه بود که بخشی جدایی‌ناپذیر از منافع روسیه به شمار می‌رود. اما بخش سوم ایران و متحدانش بودند که رژیم صهیونیستی سعی کرد بر این تهدید متمرکز شود و آن را از دو تهدید قبل جدا نگه دارد.

مواضع رژیم صهیونیستی در قبال روسیه همچنان موضعی ترکیبی است. این رژیم همچنان معتقد است موجودیت نظامی روسیه در سوریه حاشیه مانور نیروهای نظامی اسرائیلی ضد دشمنانش در سوریه را تهدید می‌کند، با این وجود همچنان با آن به گونه‌ای رفتار می کند که امکان تفاهم با آن وجود داشته باشد. تل‌آویو در این مورد بخشی از مطالبات خود را کنار گذاشته و به بقای موجودیت دولت سوریه در این کشور تن داده است.

مسکو در این معادله در کنار دولت سوریه و متحدانش قرار دارد و در چارچوب ماموریت و اهداف مشترک با هم مبارزه می‌کنند، اما در عین حال قصد دارد جلوی ناراحت شدن و تحریک اسرائیل را نیز بگیرد و از آسیب خوردن دستاوردهای روسیه در سوریه جلوگیری کند. همین موضوع باعث بروز تفاهمی نانوشته میان دو طرف شده است که بر اساس آن تل‌آویو باید منافع روسیه در سوریه را بپذیرد و از هدف قرار دادن دولت سوریه و تلاش برای سرنگونی آن دست بردارد. البته این موضوع اساساً خارج از توانمندی‌های رژیم صهیونیستی است.

با توجه به مواردی که گفته شد، می‌توان پیامدهای حادثه مذکور را در بخش‌های زیر مطرح کرد:

اول اینکه حادثه سقوط هواپیمای روسیه در شرایطی اتفاق افتاد که این کشور تفاهمی نانوشته با رژیم صهیونیستی دارد که همچنان کارکرد خود را از دست نداده است، به همین علت این اتفاق نمی‌تواند باعث ایجاد تنش گسترده در مناسبات دو جانبه شود. این همان چیزی است که ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه از آن سخن گفته و می‌گوید این حادثه شبیه ساقط کردن هواپیمای جنگنده سوخوی روسیه توسط ترکیه در سال 2015 نیست.

دوم: با وجود اینکه احتمال تنش و بحران گسترده در مناسبات دوجانبه وجود ندارد، اما احتمالاً اسرائیل و روسیه اقدامات بازدارنده بیشتری را برای جلوگیری از تکرار این حادثه انجام خواهند داد. اقداماتی که مسکو در این زمینه انجام خواهد داد قطعاً با مخالفت اسرائیل مواجه نخواهد شد. این موضوع می‌تواند از طریق فناوری‌های پیشگیرانه نظامی یا کمربندهای امنیتی در اطراف نیروهای روسی باشد. تکرار این اشتباه از سوی دو طرف نابخشودنی است و ممکن است آنها را به سمتی بکشد که تمایلی به آن ندارند.

سوم: بر اساس بندهای قبل باید گفت حاشیه آزادی عمل رژیم صهیونیستی در سوریه محدودتر از قبل می‌شود و قدرت این رژیم برای استفاده از ماشین جنگی‌اش کاهش پیدا می‌کند. چرا که بخشی از این تجهیزات حتی در ابعاد نظری می‌تواند تهدیدی برای موجودیت روسیه در سوریه باشد.

چهارم: نکته دیگری که در این زمینه قابل توجه بود، سکوت نسبی اسرائیل در قبال این حادثه بود. تل‌آویو با صدور یک بیانیه نظامی از سوی ارتش نسبت به بروز این حادثه ابراز تاسف کرد و حتی عذرخواهی نیز نداشت. با وجود اینکه مسئولیت رژیم صهیونیستی در این اقدام خصمانه کاملا مشهود بود، اما این رژیم ایران و سوریه و حزب‌الله را مسئول دانست. ارزیابی‌ها اینگونه است که موضع اسرائیل در مذاکرات احتمالی آینده موضعی دفاعی خواهد بود و این رژیم تلاش خواهد کرد که جلوی کاهش فضای مانور خود در سوریه را بگیرد. اما موضوع روسیه موضعی هجومی خواهد بود که باعث می‌شود حاشیه مانور تل‌آویو در فضای سوریه کاهش پیدا کند.

پنجم:‌ انتظار می‌رود رژیم صهیونیستی پیام‌های تهدیدآمیز خود را ضد ایران و حزب‌الله و دولت سوریه افزایش دهد. این موضوع در مواضع رسمی و تحلیل‌ها و مطالب نخبگان رژیم‌صهیونیستی در عرصه‌های سیاسی و نظامی مشهود خواهد بود.