جزئیات طرح تشویق و تنبیه مشترکان آب و برق

 «مصرف آب و برق خود را مدیریت کنید تا به‌جای جریمه نقدی، جایزه بگیرید.» این جدیدترین طرح وزارت نیرو برای اصلاح سرانه مصرف آب و برق در کشور است تا ایران از لیست کشورهای بدمصرف حوزه آب و برق خارج شود و تابستان‌ها با مشکلات کمتری روبه رو باشد.
امسال تابستان خاموشی‌های پراکنده‌ای در کشور رقم خورد که نشان دهنده ضرورت بازنگری در نحوه مصرف برق بویژه در ساعات اوج بار (پیک) و لزوم استفاده از وسایل برقی با راندمان انرژی بالاتر بود.

از سوی دیگر خشکسالی و کاهش بارش‌ها نیز باعث شده که با کمبود شدید منابع آبی مواجه شویم. از این‌رو اگرچه آب به‌عنوان مایه حیات قیمتی ندارد و الان کشور با بحران جدی کم آبی مواجه است اما به نظر می‌رسد ابزارهای قیمتی بتواند تا اندازه‌ای بازدارنده پرمصرف‌ها باشد.
در این رابطه معاون وزیر در امور برنامه‌ریزی و امور اقتصادی با اشاره به اینکه «مطالعات نشان می‌دهد که اصلاح تعرفه‌ها می‌تواند پرمصرف‌ها را به رعایت الگوی مصرف تشویق کند» به بیان آخرین تصمیمات در این خصوص پرداخت.

محسن بختیار در گفت‌و‌گو با «ایران» اظهار کرد: «مراحل طراحی اصلاح تعرفه‌ها در وزارت نیرو و شرکت‌های زیرمجموعه آغاز شده است. تغییر تعرفه‌ها قرار است به‌گونه‌ای باشد که هم قبض پرمصرف‌ها و هم کم مصرف‌ها را تغییر دهد. کسانی که مصارف بالاتر از الگوی مصرف دارند، باید هزینه بیشتری بپردازند و کسانی که نسبت به مدت مشابه سال قبل خود کاهش مصرف داشته باشند، با تخفیف‌هایی تشویق شوند.»

تاکنون در بخش خانگی مصرف آب در حدود 15 تا 18 مترمکعب در هر دوره و 200 مگاوات برق در مناطقی با آب و هوای نرمال، الگوی مصرف محسوب می‌شود. اما با این حال معاون وزیر در امور برنامه‌ریزی و امور اقتصادی می‌گوید: «بررسی‌های دقیق و کارشناسی در خصوص اینکه چه قیمتی می‌تواند بازدارنده مصارف بی‌رویه و سوق دادن پرمصرف‌ها به رعایت الگو باشد، در حال انجام است. هنوز مراحل طراحی تکمیل نشده است اما برنامه این است که تا پایان سال‌جاری این طرح را تکمیل و به مرحله تصویب دولت برسانیم.»

او ادامه داد: «سعی ما این است که با استفاده از این ابزار قانونی پیک سایی انجام دهیم و اجازه ندهیم که پرمصرف‌ها حق کم مصرف‌ها را تضییع کنند.»

مشترکان آب و برق سه دسته اند

در حال حاضر ایران سه دسته مصرف‌کننده آب و برق دارد. گروه نخست مشترکان خوش مصرف هستند که 70 درصد مشترکان برق و 75 درصد مشترکان آب در این گروه قرار گرفته‌اند و الگوی مصرف را رعایت می‌کنند.

گروه دوم مشترکانی هستند که تعداد آنها کمتر از گروه نخست است و به‌عنوان گروه صرفه‌جو شناخته می‌شوند. به‌گفته بختیار با اصلاح تعرفه‌ها این گروه اگر از مصرف مدت مشابه سال قبل خود کمتر مصرف کنند، از طرح‌های تشویقی برخوردار خواهند شد.

گروه سوم بخش کمی از مصرف‌کنندگان را شامل می‌شود که حجم مصرف بسیار بالایی را به خود اختصاص داده‌اند و از آنها به‌عنوان بدمصرف یاد می‌شود. چراکه چندین برابر الگوی مصرف از آب و برق استفاده می‌کنند. سوق دادن این افراد به سمتی خوش مصرفی یکی از مهم‌ترین برنامه‌ها برای مدیریت مصرف آب و برق در پیک سال آتی است.

رضا اردکانیان، وزیر نیرو اخیراً در این باره پیش‌بینی کرد که اصلاح تعرفه‌ها برای مثال مصرف برق را یک هزار و 500 مگاوات کاهش می‌دهد.

ایران با کمبود شدید منابع آبی مواجه است و در حالی که سرانه مصرف آب خانگی در کشورهای پرآبی نظیر کانادا 150 لیتر است، در ایران این رقم به 250 لیتر می‌رسد. این موضوع بحرانی جدی را گوشزد می‌کند و امید است که اصلاح تعرفه‌ها به مدیریت مصارف کمک کند.

در خصوص برق نیز کمبود منابع مالی در کنار مصرف بی‌رویه در فصول گرم سال بویژه در ساعات پیک، شریط سخت و آسیب‌پذیری را از نظر تأمین تقاضا ایجاد کرده است. برای مثال امسال 57 هزار مگاوات برق در پیک سال 96 مصرف شد و سال آینده احتمالاً این رقم به 63 هزار مگاوات خواهد رسید. ایجاد 6 هزار مگاوات نیروگاه طی یک سال نه تنها ممکن نیست بلکه عاقلانه هم نیست. آن هم در شرایطی که هزینه سرمایه‌گذاری هر هزار مگاوات نیروگاه حرارتی حدود 600 میلیون یورو است. از این‌رو بخشی از این رشد تقاضا باید از طریق مدیریت مصرف انجام شود تا مانند امسال گرفتار خاموشی نشویم.