رای مردم و دولت به صدا و سیما تحمیل شده‌

حمیدرضا جلایی‌پور(روزنامه‌نگار و دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشگاه تهران) معتقد است: چنین به نظر می‌رسد رای مردم و این دولت به صدا و سیما تحمیل شده، زیر آنها هرگز حرفه‌ای و منصفانه کار رسانه‌ای نمی‌کنند.

جلایی‌پور که یکی از اعضای اصلی انجمن جامعه‌شناسی ایران و از اعضای فعال گروه‌های علمی- تخصصی این انجمن است، در رابطه با موضع رسانه ملی در قبال دولت و برنامه‌هایش گفت: در مجموع اگر به برنامه‌های خبری و تفسیری نگاه کنیم، برنامه‌هایی که باید واقع بینانه و منصفانه باشد؛ ارائه نمی‌شود. مثلا شما از موفقیت‌هایی که دولت در عرصه اقتصادی و مذاکرات خارجی و طرح سلامت و مبارزه با تبعیض در محیط دانشگاه‌ها و مبارزه با آلودگی هوا داشته؛ خبری در صدا و سیما نمی‌بینید. در دولت قبل در تخصیص چندین بورسیه ضوابط قانونی رعایت نشده که یک مصداق بارز فساد ساختاری است. وزیر دانشمند روحانی در راه اصلاح آن گام برداشته ولی شما خبری و تفسیری منصفانه نمی‌بینید در مقابل تفسیر می‌شود که فضای آرام دانشگاه‌ها تنش‌زا شده است! واقعا بعضی برنامه‌های صدا و سیما عین کیهان دربرابر دولت تنظیم شده است.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد گویی رای مردم و این دولت به مسولین صدا و سیما هم تحمیل شده، آنها هرگز حرفه‌ای و منصفانه کار اطلاع‌رسانی را انجام نمی‌دهند.

جلایی‌پور در رابطه با نقد صدا و سیما از دولت افزود: اگر نقد حرفه‌ای باشد بسیار خوب است. نقد حرفه‌ای به نفع دولت، جامعه و حتی خود صدا و سیماست. در واقع رسانه ملی با نقد حرفه‌ای است که وظیفه رسانه‌ای خود را اجرا می‌کند نه با خراب کردن فعالیت‌های سازنده دولت. نقد حرفه‌ای با حضور صاحبنظران گوناگون نه با ماموران یک جریان افراطی صورت می‌گیرد!

وی گفت: یک مشکل اساسی صدا سیما این است که سازمان چنین عظیمی بجای اینکه عرصه نقد و بررسی آزاد و منصفانه مسایل اساسی جامعه باشد، به یک وسیله تبلیغی جناحی تبدیل شده. در صورتیکه در پرتوی این عرصه عمومی نقد و بررسی منصفانه است که بین نیروهای متنوع جامعه درباره حل مشکلات جامعه اجماع و توافق صورت می‌گیرد، افکار عمومی در مسیر رشد کشور ارتقا پیدا می‌کند، دولت و حکومت؛ عقبه و کمک کار مردمی پیدا می‌کند و نهاد عظیم‌الجثه شایعه در ایران ضعیف می‌شود. متاسفانه در شرایط فعلی بعضی بخش‌های سیاسی صدا و سیما بیشتر به دستگاه تبلیغی یک جناح تندرو تبدیل شده است.

وی ادامه داد: در حال حاضر رسانه ملی فکر می‌کند که از لحاظ خبری در موقعیت همه چیزدان قرار دارد و گویی این سازمان است که باید تشخیص بدهد چقدر باید واقعیت‌ها را با مردم در میان گذاشت یا چگونه و از چه زاویه‌ای. نمونه این مدیریت برنامه 20:30 است. این برنامه بیشتر به اتاق پراکندن خبرهای مهندسی شده و جنگ تبلیغاتی می‌ماند و البته روی افکار عمومی هم اثر موثری ندارد.

جلایی‌پور با بیان اینکه رسانه ملی قانون دارد ولی به شرطی که منصفانه اجرا شود؛ گفت: ما از پشت پرده خبر نداریم اما چیزی که در رسانه ملی ارائه می‌شود باب کیف افراط‌‌گراهاست و دیدیم بعد از هشت سال این نوع تبلیغات در انتخابات روی چهار میلیون هم اثر نگذاشت. ظاهرا جمع کارشناس و مسولی هم نیست که میزان هزینه‌های این تبلیغات عقیم و مکرر را مورد بازبینی قرار دهد.

این جامعه‌شناس اظهار داشت: دولت یازدهم با بحران‌هایی که از دولت نهم و دهم باقی مانده دست و پنجه نرم می‌کند. به قول خود آقای روحانی: "در یک سال گذشته داریم آواربرداری می‌کنیم" تا بعد نوبت ساختن برسد، این کار ساده‌ای نیست. سایر ارکان‌ حکومتی و افکار عمومی باید با دولت همکاری و تعامل سازنده کنند. ارکان و نهادهای ذیربط و افکار عمومی اگر همکاری کنند؛ می‌شود کشور با هزینه‌ کمتر و سرعت بیشتر از این فضا و فساد ساختاری و بحرانی مقداری بیرون بیاید. متأسفانه صدا و سیما همراه جریان‌ها و گروه‌هایی است که مخالف عادی‌سازی و روال‌مند شدن امور در جامعه هستند.

او با بیان اینکه دولت می‌تواند در مقابله با تخریب‌های برخی رسانه‌ها کارهایی انجام دهد؛ گفت: دولت می‌تواند در نشست‌هایی که با سران قوا و مقامات بلندپایه دارد این مسایل را به بحث بگذارد و گفتگو کند. نمی‌شود کشوری که با بحران روبه روست از پشت هم ضربه بخورد و در سطح رسانه‌های بزرگ فعالیتهای مفیدش در جامعه مخدوش شود.

وی ادامه داد: البته باید توجه داشت وضعیت رسانه‌ای جامعه ما فقط در سطح رسانه‌های بزرگ و ملی نیست. امواج رسانه‌ها از فراز مرزهای ایران وارد می‌شوند و مخاطب خودشان را پیدا می‌کنند. لذا در چنین وضعیت منگنه‌ای رسانه‌ای که دولت در آن قرار دارد دولت روحانی نباید یک لحظه از تغذیه رسانه‌های کوچک و غیردولتی غافل شود. کاری که دولت می‌تواند انجام دهد این است که رئیس‌جمهور و معاونین و وزرایش در صحبت‌ها و مصاحبه‌ها؛ مسایل و امور و راه‌حل‌ها، پیشرفت‌ها و پسرفت‌ها را با مردم در میان بگذارند و در همان حال در سایت‌های خودشان داده‌ها و اخبار موثق را بگذارند تا رسانه‌های کوچک تغذیه شوند.

جلایی پور افزود: دولت می‌تواند در این فضای انحصاری رسانه‌ای؛ رسانه‌های کوچک را با شفاف‌سازی تغذیه کند. مقاماتی که علاقه دارند همکاری مردم را جلب کنند باید در قلمروی کارشان شفاف‌سازی را با ارایه داده‌های واقعی و اخبار درست تقویت کنند. توجه داشته باشید پیروزی روحانی در 92 هم مرهون فعالیت رسانه‌های کوچک بود. در آن زمان تبلیغات رسانه‌های بزرگ بیش از اینکه روی افکار عمومی اثر بگذارد؛ افراطی‌ها را دچار توهم پیروزی کرد.

وی در پایان درباره چگونگی روابط دولت و صدا و سیما اظهار داشت: بهتر است دولت با مقامات و مسوول صدا و سیما در گفتگو به تفاهم برسند تا این وضع نامتوازن رسانه‌ای علیه دولت بهبود یابد و البته از تغذیه رسانه‌های کوچک هم غفلت نشود.