تلاش ترامپ برای امتیازگیری از "مذاکره با ایران" پیش از انتخابات کنگره

سفیر آمریکا در سازمان ملل هم‌زمان با عهده‌داری ریاست شورای امنیت از سوی کشورش در ماه سپتامبر چندی پیش به خبرنگاران گفت که دونالد ترامپ،‌ رییس‌جمهور آمریکا ریاست جلسه شورای امنیت سازمان ملل را برای رسیدگی به آن‌چه نقض قوانین بین‌المللی و بی‌ثباتی‌ از سوی ایران در سراسر منطقه خاورمیانه، می‌خواند بر عهده خواهد داشت.

به گزارش شبکه اطلاع رسانی تدبیر و امید، بسیاری از کارشناسان معتقدند هر چند گفته شده مسایل منطقه و خاورمیانه محور صحبت‌های ترامپ خواهد بود اما او از این فرصت استفاده کرده و مساله برجام، فعالیت‌های موشکی و حضور ایران در منطقه و سوریه را نیز پیش خواهد کشید.

نشست شورای امنیت هم‌زمان با نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد احتمالا در 16 سپتامبر برگزار خواهد شد.

این اقدام آمریکا هر چند از سوی کشورهای مختلف و دولت‌های قبلی آمریکا مسبوق به سابقه است اما اعمال فشار به ایران از بالاترین مرجع امنیتی بین‌المللی بعد از آن‌که از برجام خارج شده و تحریم‌ها علیه ایران بازگشته است، نشان می‌دهد که ترامپ به این‌ها قانع نیست و کافی نمی‌داند از این رو سعی دارد تا جایی که می‌تواند این تیر را در بدن ایران بیش‌تر و بیش‌تر فرو کند. او در این مرحله سعی دارد به ایران و جامعه بین‌الملل برای بر هم زدن برجام فشار آورد یا ایران را به پای میز مذاکره‌ای یک سویه و در شرایط نابرابر بیاورد.

اما استفاده آمریکا از ظرفیت شورای امنیت می‌تواند برای این کشور فرصت و تهدید را توامان داشته باشد و از سویی برای ایران نیز.

این برای دومین بار است که دولت ترامپ سعی دارد پای ایران را به شورای امنیت بکشاند. اولین بار در زمستان سال گذشته بود که به بهانه تحولات داخلی ایران و برخی شورش‌ها در شهرهای مختلف تحت الشعاع افزایش گرانی و تورم درخواست تشکیل جلسه فوری دادند اما آن نشست به صحنه‌ای برای مخالفت با آمریکا تبدیل شد. علاوه بر این کشورهای عضو شورای امنیت به ویژه چهار عضو دائم شورای امنیت از این فرصت استفاده کرده و مخالفت‌های آمریکا با برجام و سنگ‌اندازی‌های این کشور را محکوم و در مقابل از اقدامات ایران در برجام و اجرای تعهداتش حمایت کردند.

هر چند این نشست به صحنه رویارویی جامعه بین‌الملل با آمریکا تبدیل شد و در عمل نتیجه‌ای از این نشست برای آمریکا به دست نیامد اما این اقدام، موضوع ایران را بعد از سه سال که مساله ایران به واسطه برجام و قطعنامه 2231 از دستور کار شورای امنیت خارج شده بود یک بار دیگر بر سر زبان‌ها انداخت. اکنون آمریکا یک بار دیگر و در فاصله تحریم‌های اردیبهشت و آبان ماه تلاش دارد تا بار دیگر ایران را به عنوان موضوع صلح و امنیت بین‌الملل به طور غیرقانونی مطرح کند. این درحالی است که ایران با وجود گذشت چهار ماه از خروج آمریکا از برجام و منتفع نشدن ایران از مزایای اقتصادی برجام و تاثیر این مساله بر اقتصاد، سیاست و امنیت ایران هم‌چنان در برجام باقی مانده است و همراه با اروپا تلاش دارد تا این توافق بین‌المللی را حفظ کند.

صرف نظر از محتوای چنین جلسه‌ای، نفس تشکیل این نشست آن هم به ریاست دونالد ترامپ، خطرناک و خارج از روال معمول شورای امنیت سازمان ملل است. از آنجایی که موضوعاتی در شورای امنیت مطرح می‌شوند که تهدیدی برای صلح و امنیت جهانی باشند، طرح مساله ایران در فضای افکار عمومی و سازمان ملل به ضرر ایران خواهد بود. این اقدام رویه‌ای جدید و خطرناک است که در ادامه دخالت آمریکا در امور داخلی ایران در حوادث دی‌ماه 1396 دنبال می‌شود. علاوه بر این اقدام آمریکا که نمونه آن را در ژانویه 2018 شاهد بودیم صرفا برای ایران خطرناک نیست بلکه می‌تواند کشورهای دیگر را نیز نگران کند.

مطابق رویه شورای امنیت هر یک از اعضا می‌توانند موضوعی را برای طرح در شورا پیشنهاد دهند، ولی اگر یکی از اعضا مخالف بود، می‌تواند در ابتدای جلسه درخواست رای‌گیری برای این دهد که آن موضوع در دستور کار بماند یا خارج شود. علاوه بر این با توجه به رویه و عرف سیاسی حاکم بر شورای امنیت و دیگر مجامع بین‌المللی باید کشورهای مخالف این رویه در اکثریت باشند که بتوانند علیه این دستور کار اقدامی انجام دهند.

در جلسه ژانویه 2018 درباره ایران، مخالفت یا همراهی نکردن اعضای شورا با نماینده آمریکا در سازمان ملل بیش از آن‌که از حب ایران باشد، از بغض آن بود که آمریکا با این اقدامش روال جدیدی را پایه می‌گذارد که جلسات شورای امنیت را می‌تواند به ابتذال یا انحراف از اهداف سازمان ملل و شورای امنیت بکشاند. از این رو تکرار این دست از اقدامات هم برای ایران و هم جامعه‌ بین‌الملل خطرناک است.

شاید برخی کارشناسان مسایل بین‌الملل معتقد باشند با توجه به انتقاد جامعه بین‌الملل و هم‌پیمانان آمریکا به سیاست‌های ترامپ به ویژه در رابطه با برجام، تشکیل این جلسه می‌تواند فرصتی برای بیان انتقادات باشد و علیه آمریکا تمام شود اما لازم است به این نکته توجه کنیم که تلاش آمریکا برای طرح مساله ایران به هر عنوانی بی‌ربط و با ربط، قانونی و غیرقانونی و تحت فشار سیاسی به نفع ایران به ویژه در حوزه افکار عمومی نخواهد بود و جا دارد دستگاه دیپلماسی ایران به رایزنی‌های جدی به ویژه با کشورهای عضو شورای امنیت و چهار کشور دیگر عضو دائم این شورا که امضا کننده برجام نیز هستند بپردازد.

در حالی که آمریکا با خروج یک‌جانبه از برجام قطعنامه 2231 و تعهدات بین‌المللی‌اش را نقض کرده و از طرفی به سیاست‌های مداخله‌جویانه در امور داخلی ایران (تغییر رژیم و حمایت از برخی اعتراضات داخلی) روی آورده است جا دارد تا مسئولان کشور با حساسیت بیش‌تری سیاست خارجی کشور را دنبال کنند و تحولات داخلی سیاسی و اقتصادی آنها را از فضای خارجی غافل نسازد.

در نه ماه گذشته این برای دومین بار است که جلسه‌ای با طرح موضوع ایران در شورای امنیت با تلاش آمریکا تشکیل می‌شود و این در حالی است که موضوع ایران به ویژه در حوزه مسایل هسته‌ای و موشکی قرار بود طبق برجام و قطعنامه 2231 از دستور کار خارج شود. اگر برجام و قطعنامه 2231 سست و نامستحکم بود تا کنون ترامپ توانسته بود به راحتی ایران را مجدد به دستور کار دائم شورای امنیت تبدیل کند با این وجود تلاش آمریکا در این راستا نگرانی‌های جدی را برای بخش قابل توجهی از نخبگان و افکار عمومی کشور ایجاد می‌کند که مبادا در حالی که ایران و اروپا مشغول رایزنی برای حفظ برجام هستند از سوراخی دیگر که فکرش را هم نمی‌کنند گزیده شوند.

بر اساس اظهارات نیکی هیلی نماینده آمریکا در سازمان ملل، رئیس جمهوری آمریکا، به منظور رسیدگی به موارد نقض قوانین بین‌المللی از سوی ایران و اقدامات بی‌ثبات کننده این کشور در خاورمیانه قرار است در نشست شورای امنیت شرکت کند.

بر اساس گفته‌های هیلی، استراتژی واشنگتن در قبال ایران این است که آنچه آنها اقدامات نادرست ایران و نقض قطعنامه‌های شورای امنیت می‌خوانند را برجسته کند.

برخی کارشناسان بر این نظرند هدف آمریکا از برگزاری این نشست و حضور ترامپ و در مقابل استقبال از حضور حسن روحانی در نشست شورای امنیت صرفا ایجاد فضایی برای دیدار و دیالوگ رییسان جمهور ایران و آمریکا است که دونالد ترامپ چندی پیش از آن صحبت و استقبال کرد.

با توجه به تحولات سیاسی داخلی ایران و بین‌المللی و منطقه‌ای فضای مذاکره و گفت‌وگو را هیچ یک از کارشناسان موافق و منتقد دولت روحانی تایید نمی‌کنند و مذاکره در فضای فعلی را صرفا امتیازی برای ترامپ پیش از انتخابات کنگره عنوان کرده‌اند. علاوه بر این حضور حسن روحانی یا مقامی پایین‌تر در سطح وزیر امور خارجه در عمل به معنای پذیرش نقطه نظر آمریکا است که معتقد است ایران در کشور خود، منطقه و جهان دست به اقدامات نادرست و نقض قطعنامه‌های سازمان ملل می‌زند. از این رو حضور مقامات کشورمان به ویژه در سطوح بالا بازی دو سر باخت است. در حالی که ایران و 1+5 با محوریت ایران و آمریکا در سه سال مذاکرات هسته‌ای در دولت حسن روحانی و باراک اوباما تلاش کردند تا مذاکراتی برد - برد را رقم بزنند.