رایزنی های فشرده درباره بحران سوریه

رایزنی ها و رفت و آمدهای دیپلماتیک بین پایتخت های مختلف و گفت و گوهای تلفنی بین سران برخی کشورها در ارتباط با سوریه با توجه به بحران جاری در این کشور این روزها افزایش یافته و بخشی از اخبار منطقه غرب آسیا را به خود اختصاص داده است.

افزایش دیدارها و گفت و گوهای مزبور می تواند از زوایای مختلف قابل تحلیل و بررسی باشد ولی برداشت کلی و عمومی از آن این است که با توجه به نزدیک شدن قطار بحران در سوریه به ایستگاه آخر این آمد و شدها با اهداف مختلف صورت می گیرد و این اهداف را می توان از نگاه هر یک از کشورها و طرف های منطقه ای و خارج از آن مطابق دیدگاه ها و منافع آنان تفسیر کرد.

اکنون طرف ها و کشورهای پیروز در بحران سوریه به دنبال افزایش سطح مناسبات خود با این کشور و مشارکت در بازسازی آن در دوران پسابحران هستند و شکست خوردگان از بحران نیز به خاطر سیاست های خصمانه در طول هشت سال گذشته و هزینه های هنگفت که پای فعالیت های تروریست ها ریختند ، تلاش می کنند تا شاید بتوانند با توجه به پیشینه سیاه خود با استفاده از برخی زمینه ها مانند خرابی مناطق و شهرهای مختلف سوریه و پیشنهاد بازسازی آنها جای پایی هر چند اندک در سوریه برای خود دست و پا کنند.

در اولین اقدام از این دست برخی رسانه ها از گفت و گوی خالد الحمیدان رئیس سازمان اطلاعات عربستان به عنوان یکی از طرف های اصلی و اساسی ایجاد بحران ویرانگر سوریه با علی مملوک مدیر دفتر رئیس سازمان امنیت ملی سوریه خبر می دهند.

بر پایه گزارش های رسانه ای، در جریان این تماس مقام سعودی که سومین تماس در نوع خود است ، ضمن درخواست برای دیدار حضوری باردیگر پیشنهاد قدیمی ریاض را به دمشق مبنی بر قطع روابط با ایران در مقابل بازسازی سوریه مانند روز اول ارایه کرده است..

مقام سوری نیز ضمن مخالفت با چنین پیشنهادی از سوی عامل اصلی بحران سوریه اعلام کرده است که دمشق بخشی از محور مقاومت است و سیاست های ثابتی در قبال آن دارد و نسبت به دیدار حضوری نیز در دمشق اعلام آمادگی کرده است.

به نظر می رسد هدف ریاض از اقدام اخیر بر اساس ماموریت های واشنگتن جهت همراه کردن اسد در طرح معامله قرن صورت می گیرد تا این طرح نیز پیش از اجرا با شکست مواجه نشود.
شبکه تلویزیونی المیادین در همین ارتباط نوشت: شکی نیست که پیشنهاد عربستان در این رابطه بخشی از یک مجموعه بزرگ شامل طرح‌های آمریکا و اسرائیل است، آمریکا به خوبی می‌داند که جنگ در سوریه را به نفع خود به پایان نخواهد برد. اسرائیل نیز از همین موضوع رنج می‌برد و می‌داند دوستان و ابزار‌های خود را در میان گروه‌های تروریستی و تکفیری در سوریه و به ویژه بخش‌های جنوبی این کشور از دست خواهد داد.

پیشتر نیز برخی رسانه ها از پیشنهاد مالی نماینده محمد بن سلمان ولیعهد عربستان به بشار اسد رییس جمهوری سوریه مبنی بر بازسازی این کشور و ماندن تا آخر عمر در قدرت در ازای قطع ارتباط با حزب الله و ایران خبر داده بودند.

حسن نصرالله دبیر کل حزب الله نیز پیش از آن از پیشنهاد عربستان به سوریه برای قطع ارتباط با ایران و حزب الله در قبال بازسازی سوریه و مخالفت این کشور با آن خبر داده بود.
در ابتدای بحران سوریه نیز با توجه به فشارهای وارده به این کشور از مرزهای مختلف و ترس از اوج گیری برخی حرکت ها در سوریه ملک عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه فقید عربستان در گفت و گو با اسد خواستار قطع روابط دمشق با تهران شده بود.

به نوشته روزنامه الاخبار لبنان، در ژوئیه 2015 نیز مملوک با سفر به ریاض با محمد بن سلمان ولیعهد عربستان دیدار و گفت و گو کرده و در جریان آن طرف سعودی به صراحت اعلام کرده است که مشکل اساسی عربستان با سوریه از مدت‌ها پیش این است که شما پشت ایران حرکت می‌کنید و رضایت شما از بودن در ائتلاف با ایران است؛ ایرانی که ما با آن در سطح منطقه درگیریم.
مملوک علاوه بر این در جریان دیدار با یک هیات امریکایی متشکل از افسران سازمان ها و نهادهای اطلاعاتی و امنیتی نیز که پیش از گفت و گو با مقام سعودی انجام شد به دنبال طرح موضوع خروج امریکا از سوریه در ازای خروج ایران از سوریه و اختصاص بخشی از نفت سوریه به امریکا بشدت با آن مخالفت کرده بود.

بر اساس اعلام پایگاه خبری النشره در لبنان در این دیدار که در روزهای هفته آخر ماه ژوئن در منطقه المزه دمشق انجام شده است ،

طرف امریکایی علاوه بر درخواست های مزبور خواستار اطلاعات کاملی از گروه های تروریستی موجود در اختیار دمشق برای مقابله با آنان هنگام ورود به کشورهای غربی شده است که سوریه با هر سه درخواست مخالفت کرده است.

مقام سوری نیز در این دیدار با تاکید دوباره بر مواضع ثابت دمشق در ارتباط با ایران و مقاومت بر حمایت های امریکا از تروریست ها در جریان بحران این کشور اشاره کرده و نیروهای امریکایی مستقر در سوریه را اشغالگر خوانده و گفته است که با آنان مطابق با نیروهای اشغالگر برخورد می شود.

پیش از دیدار مزبور در دمشق نیز 'ویلیام روباک' سفیر سابق آمریکا در بحرین اواخر مرداد ماه بدون پوشش رسانه‌ای به شمال شرق سوریه سفر کرده تا در دیدار با مقام های این منطقه کردنشین سوریه و تحریک سران ائتلاف موسوم به سوریه دموکراتیک (قسد) مانع از پیشرفت گفت و گوهای صلح بین آنان و دولت مرکزی سوریه شود.

کردهای سوریه پیشتر و به دنبال برخی ناخرسندی های از سیاست های امریکا در قبال آنان و عدم حمایت واشنگتن اعلام کرده بودند که به توافق هایی با دمشق دست یافته اند و ضمن تاکید بر ضرورت حفظ تمامیت ارضی سوریه بر واگذاری بخشی از اختیارات محلی از سوی دمشق به آنان تاکید کرده بودند.

در همین حال اخبار منتشره از شمال شرق سوریه حاکی از آن است که امریکا با انتقال سامانه های پدافند موشکی و تجهیزات پیشرفته راداری به دنبال نصب آنها در این بخش از سوریه برای اجرای برخی سیاست های خود مانند منطقه پرواز و عملیات ممنوع و جلوگیری از اقدام نظامی دمشق در این منطقه است.

در اثنای انتشار اخبار مزبور نیز سفر امیرسرتیپ امیر حاتمی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران به سوریه و امضای موافقت نامه همکاری دفاعی با این کشور نیز با واکنش طرف های مختلف از جمله رژیم صهیونیستی مواجه شد که همواره خواستار خروج ایران از سوریه است ولی اینبار با موافقت نامه ای مواجه شد که نه تنها موجب خروج ایران از این کشور نمی شود بلکه ضمن رسمیت بخشیدن به همکاری های نظامی بازسازی ارتش سوریه در دوران پسابحران نیز با همکاری ایران انجام می شود.

این دیدار دقیقا یک هفته پس از سفر جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا به تل آویو و تاکید بر خروج نیروهای ایرانی از سوریه انجام شد .

سپهبد 'العماد علی عبدالله ایوب' وزیر دفاع سوریه درباره موافقتنامه با ایران با اشاره به این که سیاست تنها منافع ملی نیست بلکه به اصول و ارزش ‌هایی استوار است که میان ایران و سوریه پابرجاست، تصریح کرد: در این همکاری‌های دوجانبه منافع ملی خودمان را محقق خواهیم کرد و ‌به هیچ طرف و کشوری اجازه نخواهیم داد به روابط محکم و استوار دو کشور خدشه‌ ای وارد کنند.
وزیر دفاع ایران نیز تاکید کرد که بندهای توافق همکاری نظامی کشور با سوریه شامل بازسازی ارتش و صنایع دفاعی -نظامی این کشور برای احیا و قدرت یافتن دوباره آن است و ایران در این زمینه مشارکت خواهد کرد و جمهوری اسلامی ایران در این زمینه می تواند خدمات مطلوبی به سوریه ارایه دهد.

امیر سرتیپ حاتمی اضافه کرد که امنیت منطقه به دست کشورهای خارجی که هیچ ارتباطی با منطقه ندارند تامین نمی شود و پیشتر نیز این امر با شکست مواجه شده است و کشورهای منطقه با همکاری یکدیگر نباید اجازه دهند که دیگران در امور منطقه دخالت کنند و وارد مسابقه تسلیحاتی با یکدیگر شوند.

سردار سرتیپ ابوالقاسم علی نژاد وابسته نظامی جمهوری اسلامی ایران در سوریه نیز در این خصوص تاکید کرد که توافق نامه دفاعی بین ایران و سوریه در راستای اراده رهبران دو کشور برای گسترش و تثبیت روابط دو جانبه و ادامه حضور مستشاران ایران در سوریه یکی از موارد توافق نامه دفاعی و فنی میان تهران و دمشق است .

در همین حال مصطفی کواکبیان عضو کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس شورای اسلامی نیز در اثنای امضای موافقت نامه همکاری نظامی بین تهران و دمشق در سوریه با 'حموده صباغ' رئیس مجلس سوریه دیدار و گفت و گو کرد.

صباغ در این دیدار با تاکید بر ای که جمهوری اسلامی ایران همان گونه که از ابتدای جنگ حدود هشت ساله در کنار ملت و دولت این کشور ایستاد در مرحله بازسازی نیز کنار ما خواهد بود، تصریح کرد، اولویت نخست نیروهای مسلح در سوریه با همراهی هم پیمانان برچیده شدن کامل تروریسم در تمام مناطق این کشور است.

وی گفت: مرحله دوم نیز تحکیم و ثبات همراه با بازگشت تمامی آوارگان در داخل و خارج سوریه به مناطق خود در سراسر این کشور است که این روند نیز با همکاری و همراهی هم پیمانان در حال انجام است.

رئیس مجلس سوریه افزود: مرحله سوم نیز روند بازسازی و آبادانی در سوریه است که همپیمانان به ویژه جمهوری اسلامی ایران نقش مهمی در این مرحله ایفا خواهند کرد و مقدمات آن نیز آغاز شده است.

عضو کمیسیون سیاست خارجی و امنیت ملی مجلس شورای اسلامی نیز با تبریک پیروزی های اخیر ارتش و نیروهای مسلح سوریه، گفت: روابط ایران و سوریه روابطی مستحکم و بر اساس باور و اعتقادات قلبی دو کشور است و سوریه تنها کشوری بود که سالها در برابر رژیم صهیونیستی مقاومت کرده است.

وی تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران همانطور که در جنگ حدود هشت ساله در کنار ملت سوریه بوده در بازسازی نیز با قوت حضور خواهد داشت و در این زمینه موافقت نامه هایی نیز به امضا رسیده و به زودی اجرایی می شود.

همزمان با رایزنی ها در دمشق برای آماده ساختن زمینه های لازم جهت توسعه همکاری ها بین سوریه و برخی همپیمانان که پیش از عملیات این کشور در ادلب به عنوان آخرین منطقه برای بیرون راندن تروریست ها از سوریه صورت می گیرد، برخی از مقام های غربی نیز به دنبال احساس خطر نسبت به از بین رفتن ریشه های تروریست در سوریه در هفته جاری در تماس های تلفنی در این خصوص با هم به رایزنی پرداختند.

در همین خصوص در روزهای اخیر ترزا می نخست وزیر انگلیس با رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه و آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان با دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا تلفنی در ارتباط با تحولات اخیر سوریه گفت و گو و رایزنی کرده اند.

پیش از آن نیز غربی ها با طرح برخی اخبار و اتهامات در ارتباط با احتمال استفاده از سلاح های شیمیایی در سوریه از سوی ارتش این کشور در تلاش بودن تا حملاتی را مانند اوایل سال جاری به سوریه انجام دهند که به دنبال تهدیدهای روسیه به نظر می رسد دست از این اقدام خود برداشته اند.

سوریه این روزها پس از آزادی مناطق مختلف از دست تروریست های مورد حمایت برخی کشورهای غربی – عربی با گسیل نیروهای نظامی خود به مناطق شمال غرب این کشور تلاش می کند تا با روش های مختلف از جمله تحت فشار قراردادن تروریست ها برای تسلیم در مرحله اولیه با پخش اعلامیه و دعوت از آنان و در مرحله بعد با انجام عملیات نظامی این بخش از خاک خود را نیز آزاد و به بقیه بخش های سوریه اضافه کند.

اکنون حامیان تروریست ها تلاش های گسترده ای را برای جلوگیری از عملیات ارتش سوریه و تلاش برای باقی نگهداشتن آنان در این بخش از خاک سوریه به عنوان آخرین منطقه اشغالی بعمل می آورند و حتی در روزهای اخیر نیز تلاش هایی برای متهم کردن دولت سوریه برای احتمال حمله شیمیایی جهت آزادی ادلب با طرح سناریویی جهت انجام این حمله از سوی خود تروریست ها و انداختن مسوولیت آن بر عهده دمشق انجام می دهند تا زمینه حمله به سوریه را هموار کنند ولی تلاش های روسیه در روشنگری از تحرکات اخیر تروریست ها برای انتقال مواد شیمیایی از ترکیه به ادلب و برنامه آنان برای این دوره از متهم کردن دمشق موجب شده است تا نقشه های آنان از قبل نقش بر آب شود.

برخی اخبار منتشره در ارتباط با ادلب نیز حاکی از آن است که هدف از حفظ تروریست ها در این بخش از سوریه از سوی غربی ها بررسی زمینه های ایجاد منطقه خودمختار در این منطقه برای استفاده های احتمالی خود در آینده بر اساس سیاست ها و مصالح و منافع خود است .
در همین ارتباط روسیه در روزهای اخیر در ادامه همپیمانی خود برای سرکوب تروریست ها و برای همراهی با دمشق در عملیات نظامی در ادلب با اعزام 13 ناو جنگی و کشتی های پشتیبانی به آب های مدیترانه سپر دریایی در برابر برخی تهدیدها از سوی امریکا ، فرانسه و انگیس برای حمله احتمالی به سوریه ایجاد کرده است و آخرین اخبار حاکی از آن است که سناریوی مزبور با توجه به تکراری بودن آن قابل اجرا نیست و غربی ها نیز دست از ادامه تهدیدهای خود با توجه به امکان رویارویی روسیه با این اقدام آنان برداشته اند.

ولادیمیر پاپوف کارشناس نظامی روس در گفت‌وگو با روزنامه «نیزاویسیمایا گازیتا»، یادآور شد به احتمال زیاد تقویت حضور نظامی روسیه در دریای مدیترانه نیز به منظور بازدارندگی در مقابل اقدامات احتمالی آمریکا علیه دولت سوریه انجام شده است و این اقدام ناوگان دریایی روسیه می‌تواند مانع از اجرای نقشه حمله موشکی به تاسیسات نظامی سوریه شود.
با شکست تهدیدهای مزبور و از بین رفتن احتمال حمله نظامی از سوی غربی ها به سوریه بر اساس اعلام روسیا الیوم اکنون مرکز موسوم به دیدبان حقوق بشر وابسته به مخالفان دولت سوری به نقل از منابع آگاه اعلام کرد ، مذاکراتی میان سازمان اطلاعات ترکیه و جبهه النصره و دیگر گروه های تروریستی در استان ادلب در خصوص انحلال این گروه ها در جریان است تا از تبعات بعدی عملیات نظامی ارتش سوریه جلوگیری شود.

برپایه این گزارش با توجه به یاس و ناامیدی تروریست ها و سرکرده های آنان ، طرف ترک به تروریست ها نسبت به عواقب و پیامدهای مخالفت با انحلال این گروه های تروریستی هشدار داده و اعلام کرده است که تروریست ها مسئول عملیات نظامی نیروهای ارتش سوریه در این منطقه خواهند بود.

با توجه به آنچه که گذشت به نظر می رسد بحران سوریه اکنون در گام پایانی به مرحله حساسی رسیده که از یک سو حامیان تروریست ها تلاش دارند تا در این ارتباط در صورت امکان معامله ای با دمشق برای گرفتن امتیاز و نادیده گرفتن تروریست ها انجام دهند و از سوی دیگر همپیمانان سوریه شامل روسیه و ایران در مقابله تلاش دارند تا این بحران را با استفاده از تمام ظرفیت های موجود سیاسی و نظامی با سربلندی به سرانجام برسانند.

اکنون به نظر می رسد که یکی از محورهای مهم گفت و گوهای سه جانبه بین سران ایران ، روسیه و ترکیه که قرار است در ایران برگزار شود ، راه های نهایی کردن بحران سوریه از طریق سیاسی است و با توجه به همراهی ترکیه با سیاست های روسیه و ایران در ارتباط با ادلب و گردش 180 درجه ای نگاه آنکارا به بحران سوریه دستیابی به این هدف چندان سخت نیست.