ماندگاری اردوغان با قدرتی وسیع تر از پیش

 "رای‌دهندگان ترکیه در انتخابات یکشنبه پیروزی قاطعی را نصیب رجب طیب اردوغان کردند که تسلط ۱۵ ساله او بر قدرت را ادامه داده و اختیارات بسیار گسترده‌ای را در قوه مقننه و قوه قضایی این کشور در اختیار او می‌گذارد."

 نیویورک تایمز در گزارشی در خصوص انتخابات ترکیه نوشت: این نخستین انتخاباتی بود که از زمان همه‌پرسی سال گذشته بر سر افزایش قدرت اجرایی رییس جمهور در ترکیه – که زمانی عمدتا یک مقام تشریفاتی بود- صورت گرفت. همچنین با حضور حزب محافظه‌کار اردوغان و متحدانش که حدود ۵۳ درصد از آرای را در انتخابات پارلمانی رو یکشنبه به دست آوردند، رییس جمهور ترکیه پارلمانی منعطف را در اختیار خواهد داشت.

پس از کودتای نافرجام دو سال پیش، اردوغان با اعلام وضعیت اضطراری بر سرکوب وکلا، قضات، کارمندان دولتی و روزنامه‌نگاران نظارت کرده است. منتقدان او انتخابات یکشنبه را آخرین شانس برای جلوگیری از تبدیل شدن ترکیه به یک کشور استبدادی می‌دانستند.

این پیروزی احتمالا پیامدهای بزرگی برای همکاری‌ها در چارچوب ناتو، امنیت در عراق و سوریه و کنترل مهاجرت‌ به اروپا دارد.

ترکیه همکاری‌ با شرکای غربی خود را در اقدامات صورت گرفته برای مبارزه با تروریسم ادامه داده است اما اردوغان اتحاد ناتو را با نزدیک‌تر شدن به ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه، خرید یک سامانه دفاع موشکی پیشرفته روسی و برنامه‌ریزی برای ایجاد یک راکتور هسته‌ای ساخت روسیه در ترکیه محک زده است.

همچون سایر کشورهایی که در آن‌ها نام یک فرد قدرتمند از صندوق‌های رای بیرون آمده است، به نظر می‌رسد که بسیاری از رای‌دهندگان ترکیه توجیه اردوغان را مبنی بر اینکه قدرت متمرکز، اساس ایجاد یک کشور قدرتمند و مقابله با تهدیدهای تروریسم است، پذیرفته‌اند.

نتایجی که به طور رسمی از سوی خبرگزاری آناتولی منتشر شد، نشان می‌دهد که در اختیار داشتن کمتر از ۵۳ درصد آرا برای اردوغان کافی بود تا از برگزاری دور دوم انتخابات میان او و محرم اینجه، رقیب اصلی‌اش که نزدیک به ۳۱ درصد آرا را به دست آورد، جلوگیری شود.

اردوغان ۶۴ ساله در ساعت ۱۰:۳۰ شب، مقابل ورودی عمارت هوبر که یکی از اقامتگاه‌هایش در استانبول است، در برابر هوادارانش سخنرانی تلویزیونی کوتاهی داشت.

اردوغان گفت: به نظر می‌رسد که ملت برای وظیفه ریاست جمهوری به من و در خصوص مسئولیت بسیار بزرگ قوه مقننه به ما اعتماد کرده‌اند. ترکیه با شرکت نزدیک به ۹۰ درصدی مردم در این انتخابات درسی از دموکراسی را ارائه کرده است. امیدوارم برخی شکست خود را پنهان نکنند.

اردوغان اظهار کرد که به آنکارا خواهد رفت تا سخنرانی پیروزی مرسوم خود را از ایوان مقر حزب خود ارائه کند.

جمعیت پرچم به دست پس از نیمه شب در مقر حزب حاکم تجمع کردند و منتظر شدند تا او را ببینند و سرانجام توانستند او را در ساعت ۳ بامداد دوشنبه ببینند.

اردوغان به چالش کشیده شدن حزبش در کمپین انتخاباتی را تایید کرد اما نتیجه انتخابات را دفاعی از توانایی‌های خود دانست. او در این باره گفت: برنده، سیاست ارائه خدمات است. پیروز، برتری اراده ملی است. برنده ترکیه و ملت ترکیه است. برنده همه مردم ستم دیده‌ در منطقه ما و جهان هستند.

احزاب اپوزیسیون در ابتدا ادعای پیروزی او را زودهنگام دانستند اما بعد از نیمه شب، بولنت تزجان، معاون رییس حزب اینجه، حزب جمهوری خلق در یک سخنرانی مختصر تلویزیونی اعلام شکست کرد.

او در این سخنرانی گفت: نتیجه انتخابات هر چه باشد، شهروندان ما نباید خشمگین شوند. او همچنین از هوادارانش خواست که به کمپین آنان برای دموکراسی از طریق راه‌های مسالمت‌آمیز ادامه دهند.

این پیروزی به این معنا است که می‌توان گفت اردوغان مطمئنا به تمایل خود برای تبدیل شدن به طولانی‌ترین رهبر ترکیه ادامه می‌دهد تا از مصطفی کمال آتاترک که جمهوری مدرن ترکیه را از ویرانه‌های سقوط امپراتوری عثمانی پایه‌گذاری کرد هم فراتر رود.

بر مبنای سیستم جدیدی که همه‌پرسی سال گذشته با خود به همراه آورد، اردوغان می‌تواند برای دور دوم –و در صورتی که خواستار برگزاری انتخابات زودهنگام شود، برای دور سوم- نیز در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند و این مساله امکان ماندن او در مقام ریاست جمهوری تا سال ۲۰۳۲ را به وجود می‌آورد.

بر اساس گزارش خبرگزاری آناتولی، حزب اردوغان در رقابت‌های پارلمانی در مقام اول قرار گرفت و بیش از ۴۲ درصد آرا را به خود اختصاص داد که برای حفظ اکثریت در اتحاد با جنبش ملی که حدود ۱۱ درصد آرا را به دست آورد، کافی بود.

مدافعان دموکراسی چند حزبی ترکیه دلایلی برای امیدوار بودن دارند. حزب دموکراتیک خلق ترکیه که یک حزب لیبرال دموکرات است که بر حقوق اقلیت‌ها تاکید دارد و از سوی صلاح‌الدین دمیرتاش کرد که در زندان به سر می‌برد، رهبری می‌شود، توانست فراتر از ۱۰ درصد آرا را به دست آورد و به پارلمان وارد شود.

معاون رییس کادر انتخاباتی عالی اظهار کرد، پنج حزب توانسته‌اند آرای لازم را به دست آورند و در پارلمان حضور داشته باشند.

سونر جاغاپتای، پژوهشگر و نویسنده که اردوغان را "سلطانی جدید" از خون حاکمان مطلق امپراتوری عثمانی می‌داند، اظهار کرد، پارلمان جدید، گوناگون‌ترین پارلمان در ۳۵ سال اخیر است که تقریبا همه فرقه‌های سیاسی اصلی در آن حضور دارند.

جاغاپتای می‌گوید، به نظر می‌رسد که میزان حمایت‌ها از اردوغان همچون همه‌پرسی قانون اساسی سال گذشته باشد که "نشان می‌دهد قطب‌زدگی پیرامون شخصیت ستایش و نکوهش شده او ایجاد تفرقه در ترکیه را ادامه می‌دهد".

آماندا اسلوت، یکی از مقامات دولت اوباما، رییس جمهور پیشین آمریکا که یکی از مقامات ارشد موسسه بروکینگز است، اظهار کرد: یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های آینده قابل پیش‌بینی، قطب‌زدگی عمیق جامعه ترکیه است.

اسلوت افزود، وابستگی اردوغان به جنبش ملی‌گرا برای حفظ اکثریتش "به این معنا است که سیاست خارجی ممکن است تحت تاثیر ملاحظات ملی‌گرایانه باقی بماند."

به اعتقاد او اما این انتخابات نشان داد که دموکراسی ترکیه انعطاف‌پذیر است.

اسلوت ادامه داد: احزاب اپوزیسیون با قدرت، انرژی و کمپین‌های رقابتی غافلگیرکننده‌ای در این انتخابات شرکت کردند و پارلمان با سیستم ائتلافی خود که نمایندگانی از احزاب متعدد از جمله کردها در آن حضور دارند، پارلمانی گوناگون خواهد بود.

به نظر می‌رسد پیروزی اردوغان و متحدانش نظرسنجی‌های دقیقه نودی را که حاکی از در خطر بودن آنان بود، به چالش کشیده است. نظرسنجی نهایی که از سوی شرکت مستقل "متروپل" صورت گرفت، نشانگر آن بود که احتمالا اردوغان درگیر یک دو راهی بین دور دوم رای‌گیری برای ریاست جمهوری و از دست دادن کنترل پارلمان است.

با ابراز نگرانی بسیاری درباره وضعیت اقتصادی و رفتار مستبدانه اردوغان، این انتخابات به عنوان یک همه‌پرسی برای حاکمیت اردوغان در نظر گرفته می‌شد.

اقتصاد ترکیه که زمانی نقطه قوتی برای اردوغان محسوب می‌شد، سال گذشته با چالش‌هایی مواجه شد. ترکیه وام‌های خارجی بسیاری دارد، لیره ترکیه ۲۰ درصد از ارزش خود را از دست داده است و سرمایه‌گذاری‌های مستقیم خارجی با احساس خطر سرمایه‌گذاران از لحن ضدغربی و متخاصم اردوغان، کاهش یافته است.

این آشفتگی اقتصادی موجب شده که اردوغان در خصومت خود با غرب دقت بیشتری به خرج دهد اما این مساله می‌تواند ناآرامی‌ها و چالش‌های سیاسی داخلی‌ای را علیه اپوزیسیونی که به تازگی قدرت گرفته و یکپارچه شده، به دنبال داشته باشد.

بکر آغیردیر، موسس شرکت نظرسنجی کوندا پیش‌بینی‌کرد که اردوغان برای اداره کشور با چالش مواجه خواهد شد. تغییرات او در قانون اساسی برای ایجاد ریاست جمهوری اجرایی در سال ۲۰۱۶ با آرای نزدیک ۵۱ درصدی در مقابل ۴۹ درصد رای منفی تصویب شد.

آغیردیر در مصاحبه‌ای پیش از انتخابات یکشنبه گفت، او نمی‌تواند بر آن ۴۹ درصد باقی مانده حکومت کند. این انتخابات تمرینی است. انتخابات واقعی دو سه سال آینده خواهد بود.

در اپوزیسیون ترکیه، بسیاری این کمپین را آخرین شانس برای نجات دموکراسی می‌دانستند. موسس حزب جدید "خوب" دراین باره اظهار کرد: ما پیش از فرو ریختن آخرین پل، داریم از آن عبور می‌کنیم.

اردوغان دو ماه پیش با این امید که پیروزی بزرگی به دست آورد و با در قدرت ماندن بتواند نقطه عطفی در کشور به وجود آورده و کشور را قدرتمندتر کند، خواستار برگزاری انتخاباتی شد که انتظار نمی‌رفت تا نوامبر ۲۰۱۸ برگزار شود.

هنگامی که او ۱۵ سال پیش به قدرت رسید، به عنوان یک حامی اتحادیه اروپا، اسلام‌گرای میانه‌رو و حامی دموکراسی حمایت‌های زیادی را از آن خود کرد اما طی این سال‌ها و به ویژه پس از کودتای نافرجام ۲۰۱۶ فلسفه‌ اولیه او با حاکمیت دیکتاتوری‌تر و شخصی‌تر جایگزین شد. علاوه بر این، او بسیاری از متحدان خود را نیز ترک کرد و آنان را بیگانه دانست.

سیستم ریاست جمهور جدید ترکیه، قدرت اجرایی اردوغان را که تحت اعلام وضعیت اضطراری از آن بهره برده است را به صورت سیستماتیک درمی‌آورد. بر مبنای این سیستم تازه، دفتر نخست وزیر که اردوغان از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۴ آن را در اختیار خود داشت، از بین خواهد رفت و کابینه را افراد منصوب شده از سوی رییس جمهور تشکیل خواهند، نه افرادی که قانونگذاران انتخاب می‌کنند. همچنین قدرت پارلمان در مواردی از جمله نظارت بر بودجه کاهش می‌یابد.

اردوغان بسیاری از منتقدان خود را از جمله هزاران سیاستمدار و فعال کرد، اعضای سازمان‌های جامعه مدنی و اسلام‌گرایان را به اتهام دنباله‌روی از فتح‌الله گولن، روحانی در تبعید که ترکیه ادعا می‌کند او کودتای نافرجام را ترتیب داده، زندانی کرده است.

دولت باغچلی، رهبر جنبش ملی‌گرای ترکیه درباره اپوزیسیون‌ها اظهار کرد: آنان می‌خواستند به ما ضربه بزنند، اما نتوانستند. آنان که مصبت‌ها را به وجود می‌آورند، در حقیقت وجدان ترکیه‌ای را هدف قرار می‌دهند اما در نهایت نابود می‌شوند.

حالا بازندگان این انتخابات باید دریابند که چگونه در این کشور که روز به روز استبدادی‌تر می‌شود، صدای خود را حفظ کنند.

دمیرتاش از مردم ترکیه خواسته بود که علیه اردوغان و متحدانش رای دهند و آنان را ترغیب کرد که پیش از ورود به "تونلی تاریک" از فرصت خود استفاده کنند.

او هشدار داد: چیزی که این روزها با آن مواجه هستید، بخش‌هایی از یک حکومت یک‌نفره است. ترسناک‌ترن بخش فیلم هنوز حتی شروع هم نشده است. همه چیز طبق میل، خواسته و علاقه یک شخص صورت خواهد گرفت. در حکومت ترس و ناامیدی نمیتوانید نفس بکشید و حس می‌کنید خفه شده‌اید.