پیشنهادی برای گریز از سیطره دلار

 یک اقتصاددان با اشاره به وجود سلطه دلار در معاملات بین‌المللی، با پیشنهاد ایجاد یک ارز دیجیتال مشترک بین ایران و کشورهای طرف تجاری، این طرح را عاملی برای کاهش وابستگی به این ارز در معاملات بین المللی توصیف کرد.

مدیرعامل پیشین بانک تجارت در گفت‌وگو با ایسنا، با ارائه پیشنهادی برای تسهیل تجارت ایران با شرکای تجاری‌اش بعد از برجام، اظهار کرد: ایجاد یک ارز دیجیتال مشابه SDR که در صندوق بین‌المللی پول برای تسهیل تجارت بین کشورها رایج است می‌تواند بسیار راهگشا باشد. در این مدل طی یک پیمان چندجانبه پولی بین بانک مرکزی ایران با بانک‌های مرکزی طرف‌های عمده تجاری ما که عمدتا شامل چین، هند، روسیه، کره جنوبی، ترکیه، امارات متحده عربی و قطر هستند برقرار می‌شود که هر کدام از بانک‌های مرکزی این کشورها یک مقدار ارز (برای مثال یورو) به صورت ذخیره کنار می‌گذارند و یک ارز دیجیتال معادل آن ایجاد می‌کنیم که هر واحد آن معادل یک یورو یا هر ارز دیگری باشد. ماهیت این ارز دیجیتالی جدید مانند حق برداشت مخصوص SDR است که بعد از جنگ جهانی دوم توسط صندوق بین‌المللی پولی برای انجام تسویه‌های بین‌المللی بین کشورها به کار گرفته شد.

رنجبر فلاح درباره چگونگی سازوکار اجرای این مدل ادامه داد: یک ذخیره ارزی بین این کشورها ایجاد می‌شود که می‌تواند بخشی از آن نقدی و یا تعهدی باشد در یک بانک عامل ایجاد شود تا متقاضی ارز در هر کدام از این کشورها که خواستار خرید ارز است بانک مرکزی عامل به جای پرداخت یورو معادل آن پول را به صورت ارز دیجیتال ارائه دهد و تاجر اگر مثلا خواهان خرید کالا از چین باشد می‌تواند این ارز دیجیتال را با عنوان جایگزینی برای پول که هر لحظه قابل دریافت است مورد استفاده قرار دهد. این فرآیند یک چرخه‌ای را بین کشورهای هم‌پیمان ایجاد می‌کند تا مبادلات ارزان‌تر و سریع‌تر انجام شود، چرا که دیگر نیاز به تغییر پول‌های کشورهای مختلف برحسب یک پول بین‌المللی نیست. در این حالت به عنوان مثال ۵۰ میلیارد یورو و یا بیشتر توسط بانک مرکزی کشورها به صورت نقدی – تعهدی در حسابی نزد یک بانک منتخب به عنوان بانک عامل ذخیره می‌شود و متناظر با آن ۵۰ میلیارد یورو ارز دیجیتال با عنوانی مشابه SDR تولید و به متقاضیان ارز فروخته می‌شود. به محض تخصیص این ارز جدید همه بازرگانان، صرافان، بانک‌ها و غیره می‌توانند در یک بازار مجازی الکترونیکی این ارزها را خرید و فروش کنند.

او در ادامه به تفاوت ارزهای دیجیتال با SDR ها هم پرداخت و گفت: ارزهای دیجیتال محدود به تسویه بین دولت‌ها نیستند، چرا که همه صادرکنندگان و واردکنندگان کالاها و خدمات به سهولت و فراوانی می‌توانند از آن استفاده کنند. همچنین سازوکار نقل و انتقالات آن در بستر فناوری جدید موسوم به Block Chain قابلیت اجرا خواهد داشت، دقیقا مشابه آنچه امروز در مورد Bit Coin، Tether Etherium و سایر توکن‌های دیجیتال اتفاق می‌افتد و ثبت و تایید نقل و انتقالات براساس دفاتر توزیع شده در بستر مذکور خواهد بود.

عضو هیئت علمی مرکز دکترای پیام نور با بیان این‌که امکان تبدیل این ارز دیجیتال با یورو به تدریج به آن مقبولیت می‌دهد اضافه کرد: با همین شیوه این ارز می‌تواند فراگیرتر هم بشود تا جایی که اگر بازرگانان اروپایی هم بخواهند با اعضای این پیمان کار کنند، می‌توانند بدون نیاز به استفاده از یورو و تنها با استفاده از این ارز دیجیتال مبادلات خود را انجام دهند. با این فرآیند می‌توان وابستگی مبادلات بین کشورها به دلار را تا حدود بسیار زیادی کاهش داد.

این استاد دانشگاه با اظهار این‌که بسیاری از محدودیت‌ها در انجام معاملات به خاطر مرجع بودن دلار است، اظهار کرد: واقعیت این است که همه کشورها از سلطه دلار ناراضی‌ هستند و از اینگونه مدل‌های دیجیتالی استقبال می‌کنند. ما در داخل کشور متخصصان بسیاری را داریم که در زمینه‌ی بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال کار کردند که می‌توانند در صورت موافقت مسئولین آن را اجرا کنند. مشابه همین مدل هم باعنوان Tether اجرا شده که تناظر یک به یک با دلار دارد که توسط بانک‌های تجاری و یکی از شرکت‌ها ایجاد شده است؛ که این می‌تواند در یک مقیاس بسیار کلان‌تر توسط بانکهای مرکزی کشورها هم انجام شود.

او با بیان این‌که برای تحقق این مدل نیاز است تا دستگاه‌های دیپلماسی و وزارت خارجه فعال شوند اظهار کرد که در حال حاضر کشورهای چین، روسیه، ترکیه و ایران هر کدام انگیزه‌های خاص خود را برای پیاده‌سازی چنین مدلی دارند و ما به جای این‌که ارزهای رمزپایه را ممنوع اعلام کنیم باید بر این تکنولوژی در جهت رسیدن به توسعه و رشد اقتصادی کشورمان سوار شویم.

رنجبر فلاح  در ادامه به مزایای اجرای این طرح برای کشورمان هم اشاره کرد و گفت:  فرار از محدودیت‌های دلار و u-Turn و فشار تحریم‌ها، کاهش وابستگی به دلار و یا ارزهای دیگر در راستای کاهش سلطه دلار، رهایی از ریسک نوسانات نرخ ارز برای مبادلات با پول محلی کشورها،  کاهش نیاز به تامین اسکناس ارزی و هزینه‌های مربوط به تامین آن، افزایش عرضه ارز به نسبت و میزان مقدار تعهدی بانک مرکزی کشورها، تسهیل در مبادلات ارزی با هزینه‌های بسیار پایین در بستر بلاک‌چین و کاهش وابستگی به Swift و تحریم احتمالی آن بخشی از مزایای استفاده از ارزهای دیجیتال در معاملات است.

این اقتصاددان همچنین به کاهش فشار مقررات FATF و تشخیص هویت (KYC) به مشتریان در مرحله تبدیل ارز دیجیتال به یورو و بالعکس، عدم نیاز به رصد مبادلات پولی داخلی بین فعالان بازار، ایجاد ابزار جدید برای افرادی که به دنبال حفظ قدرت خرید خود بر پایه ارز هستند و کمک به دورزدن تحریم‌ها از طریق همگرایی کشورها در مقابله با جنگ اقتصادی آمریکا به عنوان دیگر مزایای استفاده از ارزهای دیجیتال در مبادلات تجاری بین کشورها اشاره کرد.

ارزهای دیجیتال در واقع بر پردازش مبادلات مالی بر بستر یک فناوری به نام "بلاک چین" مبتنی هستند که زنجیره بلوک هم تعریف نامیده می شوند و مبتنی بر رمزنگاری است. با استفاده از همین فناوری بود یک پول مجازی به نام بیت‌کوین به وجود آمد که در فضای اینترنتی قابل انتقال است. ارزهای دیجیتال می توانند به دو شکل رمز پایه یا غیررمز پایه تعریف شوند که در نوع رمز پایه ان معدل پول مجازی ایجاد شده اعتبار بانکی تعریف می شود. در مدل غیر رمزپایه مانند بیت کوین اما هیچ معادلی برای ارز دیجیتال ایجاد نمی‌شود و آن ارز خودش به خودش اعتبار می دهد. این پول های رمزگذاری شده در کل این امکان را به کاربران می‌دهد که بدون نیاز به هیچ بانکی مبادلات مالی خود را انجام می‌دهد، ضمن این‌که ناشناس هم باقی بمانند.