آیا توافق هسته ای ایران روابط با آمریکا را تغییر می دهد؟
برای برخی هیچ چیز ترسناک تر از این نیست. در میانه بحران در اوکراین و غزه، یک لحظه مهم در مذاکرات هسته ای میان ایران، آمریکا و شرکای بین المللی این کشور چندان مورد توجه قرار نگرفته- تمدید چهار ماهه مذاکرات. با توجه به پیچیدگی مسائلی که دو طرف باید حل کنند- به خصوص میزان ظرفیت غنی سازی اورانیوم ایران- شکست این توافق دور از انتظار نبود.
اما زیر پوست این مذاکرات مسئله ای شاید مهمتر و مطمئنا مرتبط تر وجود
دارد: یک توافق هسته ای چه معنایی برای روابط ایران با غرب و به خصوص
آمریکا خواهد داشت؟ این سوال- و این چشم انداز که ممکن است جواب سوال گرم
شدن روابط باشد- از قضا تندروهای ایران و اسرائیل را به یک هدف مشترک
رسانده است. این مسئله می تواند یک توافقنامه را از مسیر منحرف یا تاثیرات
نهایی آن را محدود کند.برای تندروهای ایرانی
ایجاد روابط حسنه با غرب به مثابه یک تهدید بالقوه است. خصومت و دشمنی
ایدئولوژیک علیه غرب و به خصوص آمریکا یکی از ارزش های اصلی در این کشور
محسوب می شود.
میر جاودانفر، تحلیلگر مسایل
ایران و اسراییل و استاد دانشگاه هرزلیا و استاد کرسی سیاست معاصر ایران در
این باره گفت: «مقاومت در برابر آمریکا حکم اکسیژن را برای تندروهای ایران
دارد. وی مدعی است که آنها از شکل گیری تصویری مثبت از آمریکا هراس
دارند.» وی می گوید: «زمانیکه آمریکا رئیس جمهوری دارد که از دیپلماسی و
راهکاری غیرخشونت آمیز برای تحت فشار قرار دادن ایران استفاده می کند، گیج
می شوند. آنها می دانند که چطور با تهدیدات مقابله کنند اما مراوده با یک
آمریکای دوست را درک نمی کنند.» عقیده آنها این است که هدف نهایی دیپلماسی
آمریکایی، تغییر رژیم در ایران است.
روابط گرم تر
میان ایران و آمریکا- و در کنار آنها برداشتن تحریم های اقتصادی پس از
توافق هسته ای- می تواند ایران را به جامعه جهانی بازگرداند. برای اکثر
ایرانیان- از جمله حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران- این مسئله یک خاصیت است
نه یک اشکال. اما برای تندروها، این گونه قدرت نرم آمریکا شاید چشمگیرترین
تهدید درازمدتی باشد که متوجه انقلاب است. یک توافق هسته ای می تواند
جایگاه سیاسی روحانی را به خصوص در آستانه انتخابات مجلس ملی در اوایل سال
2016 تقویت کند.
از قضا اسرائیل به عنوان کینه
توزترین دشمن منطقه ای ایران نیز با تندروها همراه شده است. با وجود آنکه
تندروهای ایران و اسرائیل دلایل کاملا متفاوتی برای ترس از شکل گیری روابط
گرمتر میان ایران و غرب دارند، روابط حسنه ای که توافق هسته ای می تواند
تسریعش کند، هر دو را تهدید می کند.
مطمئنا
رهبران سیاسی اسرائیل دلایل دیگری برای مخالفت با توافق هسته ای دارند.
برخی از آنها به خصوص بینامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل برنامه هسته ای
ایران را تهدیدی بالقوه می داند و معتقد است توافق هسته ای مانع ایران در
دستیابی به بمب نمی شود. حتی دیگر مقامات امنیتی اسرائیل که به اندازه
نتانیاهو نمی ترسند، نگرانند که توافق با ایران ظرفیت فرار هسته ای را در
اختیار این کشور قرار دهد. این مسئله دست کم رهبران اسرائیل را مجبور می
کند پیش از اقدام نظامی در منطقه، این گزینه را یکبار دیگر بررسی کنند.
بنابراین حتی اگر توافق با ایران چشم انداز روابط حسنه ایران-غرب را روشن
نمی کرد، باز هم تل آویو با آن مخالف بود.
با
این حال حتی با وجود تمام این نیروهای قدرتمندی که در مقابل یک توافق هسته
ای صف آرایی کرده اند، نمی توان گفت که مذاکرات محکوم هستند. برای مثال در
ایران محاسبات در مورد مذاکرات رو به تکامل است. با وجود آنکه برخی همچنان
مخالف هرگونه توافقی هستند، امروز اجماع نسبی در مورد نیاز به انجام توافق
شکل گرفته است. البته باید گفت تندروها با توافق با غرب کنار می آیند اما
علاقه ای به برقراری روابط درازمدت با آنها ندارند.
اگر
توافقی در آینده صورت بگیرد، تندروهای ایران تلاش خواهند کرد که مانع
روابط بهتر با غرب و به خصوص آمریکا شوند. اسرائیل نیز احتمالا موضعی مشابه
اتخاذ خواهد کرد و از حمایت متحدان خود در آمریکا و از قضا دشمنان قسم
خورده آنها در جهان عرب- مانند عربستان و کشورهای حوزه خلیج فارس- برخوردار
خواهد شد.
منبع: فرارو
ارسال نظر
