مخالفت فعالان فاوا با اعطای انحصار به جام‌جم

 روز یکشنبه دوم اردیبهشت ماه کمیسیون فرهنگی مجلس طرحی را بررسی کرد که قرار است برای صدا و سیما نفوذ قانونی گسترده‌ای در فضای اینترنت و شبکه ملی اطلاعات در نظر گرفته شود. کمیسیون فرهنگی ماده 4 طرح خط مشی، اداره و نظارت برسازمان صداوسیما را در حالی تصویب کرد که براساس آن «مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی و نظارت بر آن منحصراً برعهده سازمان صداوسیما گذاشته است و در صورت تصویب در جلسه علنی مجلس، اجرایی می‌شود.» محمد جواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نخستین کسی بود که از مطرح شدن چنین طرحی در کمیسیون فرهنگی مجلس انتقاد کرد و در توئیتی نوشت: طبق این طرح صدور مجوز و مقررات صوت و تصویر در فضای مجازی به انحصار صدا و سیما در می‌آید و تصویب آن مانع رشد تولید محتوا در شبکه ملی اطلاعات می‌شود.
در پی  انتشار این خبر، روزنامه ایران به سراغ فعالان عرصه صوت و تصویر بخش خصوصی رفت تا نظر آنها را درباره این طرح بداند. اینکه واکنش وزیر ارتباطات را درباره مخالفت با این طرح چگونه ارزیابی می‌کنند؟ آیا انحصار ایجاد شده مانع رشد محتوای صوتی و تصویری در فضای مجازی می‌شود؟ و اینکه انتظار دارند موضع‌گیری نمایندگان مجلس درباره این طرح چگونه باشد؟

ختم شدن تمام راه‌ها به صدا‌وسیما

جواد شکوری مقدم فعال عرصه صوت و تصویر (آپارات و فیلیمو) با بیان اینکه مخالفت و واکنش وزیر ارتباطات را با این طرح بسیار بجا و خوب می‌دانم، به «ایران» گفت: از ایشان بابت اینکه فضای کسب و کارهای بخش خصوصی و جهتی  راکه تکنولوژی به سمت تولید محتوا در آینده حرکت می‌کند،  کاملاً درک می‌کنند، بسیار سپاسگزارم.

شکوری مقدم با بیان اینکه به‌عنوان یک فعال در عرصه صوت و تصویر با این طرح مخالف هستم، افزود: این طرح انحصار ایجاد می‌کند. اگر این طرح به تصویب برسد و اجرایی شود، سرچشمه تمام محتوای کشور اعم از سینما، سینمای خانگی، پیام رسان‌ها و گیم همه به صدا و سیما منتج می‌شود و همه در دست صدا و سیما خواهد بود و ما نه سینمایی خواهیم داشت و نه صاحب سریال‌های باکیفیتی که بوسیله بخش خصوصی ساخته می‌شود، خواهیم بود و دقیقاً همان جهت‌گیری فکری که اکنون صداوسیما در حال اجرای آن است، خواهیم داشت؛ جهت‌گیری فکری که با ذائقه‌ها و سلایق مردم کشور بخصوص جوانان سازگار نیست و باید بدانیم و این بخش خصوصی است که محصولاتی متناسب با تمام ذائقه‌ها و سلایق مردم تولید و عرضه می‌کند.

 این فعال عرصه صوت و تصویر در فضای مجازی با بیان اینکه آینده محتوای اینترنت روی  ویدئو خواهد بود، گفت: با این طرح، صدا و سیما آینده اینترنت را به انحصار خود در می‌آورد. فعالیت بخش خصوصی با نظارت حاکمیتی منطقی است و بخش حاکمیت و رگولاتوری نباید وارد بخش تولید شده و با بخش خصوصی رقابت کند در حالی صدا و سیما اگر ناظر خطاب می‌شود نباید وارد تصدی گری می‌شد ولی این سازمان در دو سال گذشته به صورت جدی وارد تصدی گری  IPTV در حوزه  (تلویزیون اینترنتی) شده است. از سوی دیگر صدا وسیما چندین بار از ما خواسته است از آنها مجوز فعالیت گرفته و 50 درصد درآمد برند خود را به آنها بپردازیم.

شکوری در ادامه درباره موضع‌گیری نمایندگان مجلس نیز گفت: باید تنظیم مقررات برای آینده کشور صورت بگیرد. به نظرم اگر نمایندگان این طرح را تصویب کنند همه چیز اعم از پیام رسان ها، فیلم و سریال تولید بخش خصوصی، گیم به انحصار صدا وسیما درمی‌آید و این به صلاح نیست. ازاین رو نمایندگان باید به آینده کشور نگاه کنند و حال را نبینند و زمینه رشد محتوای صوت و تصویر و آنچه حاکمیت می‌خواهد و آن تولید محتوای بومی است، توجه کنند و بعد تصمیم بگیرند.

یک انحصار غیر قابل قبول

آیدین گل پرور دیگر فعال عرصه صوت و تصویر (نما محتوای شاتل) نیز به «ایران» گفت: اینکه گفته می‌شود با این طرح تنها صوت و تصویر به انحصار درمی‌آید درست نیست، بلکه فراتر از این است به‌طوری که پیام رسان‌های داخلی و... را نیز شامل می‌شود. از سوی دیگر آمارها نشان می‌دهد که تا 2 سال آینده بیش از 70 درصد ترافیک اینترنت را محتوا‌های ویدئویی از آن خود می‌کند بنابراین عملاً ترافیک اینترنت شامل فیلم و ویدئو و پیام رسان‌ها می‌شود و با این طرح همه چیز عملاً در اختیار صدا و سیما قرار می‌گیرد.

 این فعال عرصه تولید محتوا در عرصه صوت و تصویر با بیان اینکه ما انتظار داریم چنین طرحی که به بخش خصوصی لطمه می‌زند تصویب نشود، گفت: VOD  (درخواست ویدئویی برنامه ضبط شده ) و نمایش خانگی قرار است بیانیه‌ای در این زمینه منتشر و تبعات منفی آن را به نمایندگان اعلام کند.
گل پرور در ادامه گفت: از جمله تبعات منفی این است که با این طرح تمام اختیارات بخش خصوصی به بخش حاکمیتی واگذار می‌شود در حالی که نباید بخش خصوصی درگیر این گونه مسائل شود و باید مستقل عمل کند تا بتواند در تولید محتوای بومی پیشرفت کند.

وی افزود: اگر هم در این حوزه در دوسال گذشته پیشرفتی حاصل شده است به‌دلیل این بوده که بخش خصوصی مستقل بوده است. باید محتوای قوی و مطابق با تمام سلایق حتی کودکان تولید و منتشر شود و افتادن در زمین صدا و سیما به تولید محتوا ضربه می‌زند.

فراری دادن مخاطبان از پلتفرم‌های ایرانی

علی ایمانی دیگر فعال در تولید محتوا در عرصه صوت و تصویر با بیان اینکه وزیر ارتباطات، بجا با این طرح مخالفت کرده است به «ایران» گفت: وزیر به روشنی می‌داند این طرح، طرح خطرناکی است چون مردم را از دیدن محتوا در پلتفرم‌های ایرانی و محصولات تولید داخل که با مجوز وزارت ارشاد تولید می‌شود، فراری می‌دهد.

 این فعال با بیان اینکه این طرح به‌ضرر بخش خصوصی است چرا که صدا و سیما ممیزی‌های شدیدی بر محتواها اعمال می‌کند، افزود: با این کار VOD‌ها که اکنون کمی در حال رشد بودند، عقبگرد می‌کنند. هدف از راه‌اندازی VOD ‌ها و IPTV ‌ها این بود که با اعمال ممیزی کمتر و مطابق با عرف و شرع وسیله‌ای برای مقابله با ماهواره‌ها باشد ولی صدا و سیما فراتر از شرع و عرف ممیزی می‌کند و مطابق سلیقه جوانان نیست در صورتی که باید  برای تولیدات مخصوص جوانان ممیزی لطیف تری در نظر گرفته شود.

این فعال در ادامه گفت: بخش خصوصی با تولید محتوا‌های مطابق سلایق مختلف جامعه بخصوص جوانان، اشتیاقی را ایجاد کرده تا آنها از پلتفرم‌های ایرانی و تولید داخل استفاده کنند و حتی افرادی که از صدا و سیما فراری شده و به ماهواره روی آورده بودند به این پلتفرم‌ها روی آوردند و این خود موجب شده بخش خصوصی با تولید محتواهای مناسب و مطابق قوانین وضع شده به درآمدزایی برسد.وی افزود: اگر این طرح تصویب شود شاهد محتواهایی در پلتفرم‌ها خواهیم بود که با محصولات صدا وسیما تفاوتی ندارد و دوباره کاربران را به سمت استفاده از ماهواره سوق می‌دهد. با این کار امکان پخش فیلم‌های خوب وجود ندارد همان‌طور که اکنون صدا و سیما بسیاری از فیلم‌های خوبی را که بخش خصوصی در سینمای ایران می‌سازد  پخش نمی‌کند و همین اتفاق دوباره خواهد افتاد. این فعال در ادامه خطاب به نمایندگان گفت: اگر این طرح تصویب شود هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری خصوصی و در سالی که به نام حمایت از تولید ملی است به هدر می‌رود و حداقل 5 هزار نفر بیکار می‌شوند چون وقتی محتوای مطابق با سلایق گوناگون تولید نشود و ممیزی‌های سختگیرانه باشد کسی هم از تولیدات داخلی استفاده نمی‌کند و همه سرمایه‌ها به هدر می‌رود و در نهایت به سیستم مرده‌ای تبدیل می‌شود. نمایندگان نباید به این طرح رأی بدهند چون اگر رأی مثبت دهند خیانت بزرگی را به مملکت و حال جوانان کرده‌اند.

موضوع انحصار صداوسیما بر پخش صوت و تصویر در فضای مجازی نخستین بار در سال 91 مطرح شد به‌طوری که صدا و سیما با شکایت از 15 سایت ناشر محتوای صوتی‌و‌تصویری، به انحصار بر اینترنت علاقه نشان داد. دراین سال مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به صدا‌وسیما پیشنهاد کرد این سازمان در کنار سایر دستگاه‌های ذیربط به تأمین محتوا برای آنها بپردازد، چراکه انحصار در بخش محتوا بواسطه ماهیت شبکه‌های اطلاعاتی آن معنایی ندارد اما با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، اختلاف صدا و سیما با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر سر محتوای تصویری در فضای مجازی جدی شد و دولتی‌ها معتقد بودند که انحصار صدا و سیما در قانون اساسی ربطی به فضای مجازی ندارد. سپس برای شکستن انحصار صدا و سیما از فناوری کمک گرفته شد و در این راه دولت پروانه VOD را به شرکت‌های متقاضی ارائه داد که امروز حجم قابل توجهی از پهنای باند کشور را به خود اختصاص داده‌اند. البته صدا‌و‌سیما نیز مجوز IPTV را صادر کرد که البته با چالش‌های زیادی در طول سال‌ها همراه شد. در سال‌های گذشته شکایت صدا‌وسیما از سایت‌های ارائه دهنده محتوا ادامه یافته و معمولاً هم به‌دلیل فشارهای عمومی با شکست مواجه شده است. اکنون به‌نظر می‌رسد صداوسیما دست به دامن مجلس شده تا با ارائه قانون مشخصی، تکلیف انحصار صوت و تصویر در فضای مجازی را روشن کند و انحصاری دیگر را شکل دهد.