پیشگامان خروج از پیام رسان تلگرام

 ماجرای فیلترینگ تلگرام که زمزمه‌های آن از ‌سال گذشته مطرح شد و البته در ‌سال‌جاری تحت‌تأثیر شعار‌ سال «حمایت از کالای ایرانی» شیب تندتری به خود گرفته، با حاشیه‌ها و اتفاقات زیادی همراه بوده است. مهمترین رویدادی که در این روزها توجه رسانه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و عموم مردم را به خود جلب کرده، خروج مسئولان دولتی، نهادها و وزارتخانه‌های مربوطه است. مقابله با فیلترینگ یکی از شعارهای انتخاباتی دولت روحانی در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری ‌سال گذشته بود که در ادامه به یکی از مطالبه‌های عمومی تبدیل شد، اکنون که کوچ دولتی‌ها از این شبکه پرطرفدار آغاز شده، واکنش‌ها و انتقادهای زیادی را در پی داشته است. انتقادها با این مضمون بوده که دولت نه‌تنها نتوانست در مقابل فیلترینگ ایستادگی کند، بلکه در طرح خروج از این پیام‌رسان خود به نوعی جاده صاف‌کن بود. با این تفاسیر گویا قرار بر این است که تلگرام دیگر نباشد و جای خود را به شبکه‌های پیام‌رسان داخلی بدهد. قرار است شعار حمایت از کالای ملی تحقق پیدا کند و گویا نخستین جایی که باید این شعار محقق شود، به حوزه فضای مجازی برمی‌گردد.

نفس‌های آخر پیام‌رسان تلگرام زمانی قوت گرفت که رهبر معظم انقلاب ٢١ فروردین در دیدار با مسئولان و مدیران نظام، بر لزوم حفظ امنیت حریم داخلی افراد در فضای مجازی تأکید و تعرض به آن را «حرام شرعی» عنوان کردند که نباید انجام شود. بعد از این سخنان رهبری انقلاب برخی نهادها و افرادها تصمیم به خروج از تلگرام گرفتند؛ اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری از نخستین افرادی بود که فعالیت خود را در پیام‌رسان تلگرام متوقف کرد. در ادامه، ٢٩ فروردین نیز کانال حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به نشانی KHAMENEI.IR اعلام کرد فعالیت در تلگرام را متوقف می‌کند و پس از آن بسیاری از دستگاه‌های اجرایی نیز فعالیت کانال‌های خود را در تلگرام متوقف کرده و به پیام‌رسان‌های داخلی کوچ کردند. به نظر می‌رسد این شور خروج از تلگرام همچنان در میان مسئولان ادامه پیدا کند و هر ساعت بر تعداد آنها اضافه شود.

کوچ دولتی‌ها

همان‌گونه که اشاره شد، از پایان کار تلگرام Khamenei.ir ساعتی نگذشته بود که کانال تلگرامی اسحاق جهانگیری با انتشار این پیام که «در چارچوب قوانین و مقررات کشور، از امروز در کانال تلگرامی معاون اول رئیس‌جمهوری مطلبی منتشر نخواهد شد و از این پس انتشار اخبار برنامه‌های ایشان از طریق پیام‌رسان‌های داخلی صورت می‌گیرد که آدرس این صفحات به ‌زودی اعلام خواهد شد» اعلام کرد که پیام مقام معظم رهبری را در مواجهه با پیام‌رسان‌های داخلی دریافت کرده و برای همین پا در چالش «نه به پیام‌رسان خارجی» گذاشته است.

ساعتی بعد حسن روحانی هم آخرین پست تلگرامش را گذاشت و نوشت که «مخاطبین محترم؛ پیرو بخشنامه مورخ ۲۹ فروردین ۱۳۹۷ معاون اول محترم رئیس‌جمهوری و به منظور حمایت از پیام‌رسان‌های اجتماعی داخلی؛ من‌بعد اطلاع‌رسانی برنامه‌های ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران در پیام‌رسان‌های داخلی کشورمان ادامه خواهد یافت.»

محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهوری نیز به تبعیت از بخشنامه دولت از اینستاگرام برای خداحافظی از تلگرام استفاده کرد و نوشت که «با توجه به تصمیم هیأت محترم دولت و لزوم رفع انحصار از پیام‌رسان‌های خارجی، اینجانب از این پس در پیام‌رسان تلگرام حضور نخواهم داشت و از پیام‌رسان‌های گپ و ویسپی استفاده خواهم کرد.» مرکز راهبردی افتای ریاست‌جمهوری هم بعد از خروج دولتی‌ها پایان کارش را در تلگرام اعلام کرد و به پیام‌رسان‌های داخلی پیوست. به دنبال فرمان خروج از تلگرام از سوی دولتی‌ها، شورای‌عالی امنیت ملی و شورای انقلاب فرهنگی نیز پایان حضورشان در تلگرام را اعلام کردند و آدرس‌های خود در پیام‌رسان‌های داخلی را در اختیار مردم قرار دادند. البته سازمان انرژی اتمی نیز که ریاستش برعهده علی‌اکبر صالحی است، نوشت که دیگر تلگرام ندارند.

آغاز خروج وزارتخانه‌ها

به دنبال این اقدام، ساختمان پاستور وزارتخانه‌ها هم به تبعیت از مقر اصلی یعنی ساختمان ریاست‌جمهوری یک به یک خروجشان از تلگرام را اعلام کردند. سخنگوی وزارت امور خارجه نیز با شروع موج خروج از تلگرام در میان ارگان‌ها، شخصیت‌ها، آخرین پیام خود را در تلگرام قرار داد و برای همیشه آن را ترک کرد. مرکز دیپلماسی عمومی و رسانه‌ای وزارت امور خارجه هم در پیامی اعلام کرد که از این پس پیگیری اخبار و مواضع رسمی وزارت امور خارجه به موازات کانال سخنگوی این وزارتخانه در پیام‌رسان داخلی سروش امکان‌پذیر است. در این پیام که در کانال تلگرامی سخنگوی وزارت امور خارجه منتشر شده، آمده است که به موازات کانال «سخنگو» در پیام‌رسان تلگرام، کانالی مشابه و با همین نام در پیام‌رسان داخلی «سروش» ایجاد شد تا پل ارتباطی دیگری بین ما و شما مخاطبان باشد.

وزیر آموزش و پرورش هم به دنبال اقدام دولتی‌ها به سیل خروشان نه به تلگرام پیوست. البته اقدام وزیر از این جهت قابل توجه بود که از طریق توییتر که سال‌هاست فیلتر شده است، اعلام کرد و نوشت: «که از همان روز کانال اطلاع‌رسانی خود را به یک پیام‌رسان داخلی به نشانی http: //sapp.ir/smbathaei منتقل کرده است. سیدمحمد بطحایی همچنین اوایل امسال اعلام کرد که وزارت آموزش و پرورش در راستای حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی درحال مذاکره و امضای قرارداد با دو پیام‌رسان است. وی تصریح کرد که پیام‌رسان‌های خارجی صدمات تربیتی بسیاری برای کودکان و نوجوانان دارد، به همین دلیل از دانش‌آموزان می‌خواهیم پیام‌رسان‌های داخلی را جایگزین نمونه‌های خارجی کنند. رئیس مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ورزش و جوانان هم به ایرنا اعلام کرد: کانال تلگرامی «مسعود سلطانی‌فر» وزیر ورزش و جوانان و این وزارتخانه از شنبه اول اردیبهشت‌ماه به پیام‌رسان سروش منتقل می‌شود. مازیار ناظمی گفت: بخش‌های مختلف این وزارتخانه از ١٠روز گذشته فعالیت‌های خبری خود را در پیام‌رسان سروش آغاز کرده است.

خداحافظی پارلمان با تلگرام

بعد از قوه‌مجریه نوبت به قوه‌مقننه رسید تا با تلگرام وداع کند و آن را به سمع و نظر مردم برساند؛ بر این اساس، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به دنبال نامگذاری‌ سال جدید از سوی رهبر معظم انقلاب و در راستای حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی، کلیه فعالیت‌های خود را در شبکه پیام‌رسان تلگرام متوقف کرد. در میان بهارستانی‌ها هم بحث رفتن یا ماندن در تلگرام زیاد است و از آنجایی که بیشترین ارتباط نمایندگان مجلس از طریق پل تلگرام انجام می‌شود، طبیعی است که این خروج چندان ساده نباشد. با این حال مجتبی ذوالنوری نماینده قم از زمره نمایندگانی است که اعلام کرد دیگر تلگرام نخواهد داشت.
شبکه‌‌های مجازی به‌زودی اصلاح می‌شود
خطیب موقت نمازجمعه این هفته با به یادآوری این‌که سومین وجه نفوذ تغییر باور مردم است، بیان کرد: شبکه‌‌های مجازی که ان‌شاءالله به‌زودی اصلاح خواهد شد و در پی این هستیم که خودمان پیام‌‌رسان داخلی داشته باشیم و در این عرصه خودکفا شده‌ایم و اسرار ما در دست بیگانه نیست. حجت‌الاسلام کاظم صدیقی با بیان این‌که مردم را می‌خواهند به این باور برسانند که انقلاب برای شما کاری نکرده است، گفت: عربستان با این همه امکانات و پول که قارون زمان ماست، این را می‌خواهد. ملاحظه می‌کنید رئیس‌جمهوری آمریکا می‌گوید اینها گاو شیرده ما هستند. این اقتدار است؟ این عزت و شرافت هست؟ یک قلدری در حد یک حیوان یک نفر را مطرح کند و بیش از این برایش احترام قایل نیست. این ایران است؛ چهل ‌سال در جنگ بوده و سرافراز است و با مشت محکم خود، دهان دشمن را خرد می‌کند.
نتایج یک نظرسنجی
یک عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی گفت: پیام‎رسان‎های داخلی توانایی پوشش ۸۰‌میلیون نفر را دارند و امیدواریم ظرفیت‌های این پیام‌رسان‌ها افزایش یابد. حجت‌الاسلام احمد سالک در گفت‌وگو با ایرنا افزود: سروش، ‌آی گپ، گپ، بله و ویسپی پیام‌رسان‌های داخلی هستند که جایگزین تلگرام شده‌اند و با تقویت این شبکه‌ها کار بزرگی در کشور انجام می‌دهیم. وی یادآور شد: پیام‌رسان سروش اعلام کرده که می‌تواند تا ٢٠‌میلیون نفر را پوشش دهد، در کل تمام این شبکه‌ها می‌توانند حدود ٨٠‌میلیون نفر را تحت پوشش قرار دهند؛ ولی امیدواریم به مرور دامنه امکانات و پشتیبانی آنان افزایش یابد و زیرساخت‌ها تقویت شود. نماینده مردم اصفهان در مجلس گفت: امیدواریم کوچ مردم در فضای مجازی از تلگرام به پیام‌رسانان داخلی که بسیار حساس است، تحت‌ تأثیر القائات و فضاسازی بیگانگان قرار نگیرد، ملت ایران با بصیرت هستند و به خوبی این موضوع را درک می‌کنند. سالک یادآور شد: در یک نظرسنجی ٦٥‌درصد مردم از فیلترینگ تلگرام ابراز خرسندی کردند، ٢٥‌درصد نیز آمادگی خود را برای استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی اعلام کرده و برای آنها تفاوتی ندارد ولی تعدادی هم مخالفت کرده‌اند که اکثر آنها برخی جریان‌های سیاسی داخلی و خارجی هستند، این جریانات منافع سیاسی خود را در شایعه‌افکنی‌ها و بحران می‌دانند. از این رو نمی‌خواهند تلگرام بسته شود. وی افزود: قرار شده است مسئولان تمامی پیام‌رسان‌های داخلی در جلسه کمیسیون فرهنگی مجلس حضور یابند. وی با بیان این‌که تلگرام به ابزاری در دست دشمنان تبدیل شده بود، اظهار کرد: روسیه، انگلیس، آلمان و فرانسه به فیلترینگ تلگرام روآورده‌اند، زیرا این پیام‌رسان بنیان خانواده‌ها را از بین می‌برد و امنیت کشورها را به هم می‌ریزد.

امید به ارایه سرویس‌های باکیفیت از سوی وزیر ارتباطات

از اوایل امسال که اخبار ضد و نقیضی درباره مسدودسازی پیام‌رسان‌ تلگرام منتشر شد، بحث عدم اعتماد به پیام‌رسان‌های داخلی مطرح شد که در ادامه دولتی‌ها سعی کردند این اطمینان را بین مردم به وجود آورند. در همین مورد، محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس‌جمهوری گفته که «دولت دوست ندارد اطلاعات میلیون‌ها کاربر ایرانی تنها در بستر یک پیام‌رسان خارجی رد و بدل شود، از همین رو به‌جد تلاش می‌کند تا با تقویت نرم‌افزارهای بومی و ارایه سرویس‌های باکیفیت از سوی این پیام‌‌رسان‌ها، بیشترین حجم تراکم حضور مردم به‌تدریج به پیام‌‌رسان‌های ایرانی منتقل شود.» همزمان محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات هم در روزهای اخیر در یکی از صفحه‌های اجتماعی خود در این‌باره نوشت: «بحث پیام‌رسان‌ و رسانه دو موضوع مجزاست که امروز بنا به شرایطی در کشور ما به هم آمیخته است، برخی محدودیت‌های رسانه‌ای مبحث پیام‌رسان‌ها را تحت‌الشعاع خود قرار داده است پیام‌رسان‌ها یکی از زیرساخت‌های توسعه اقتصاد دیجیتال هستند.» وی درباره مبحث امنیت در پیام‌رسان‌های داخلی نیز نوشت: «بحث امنیت اطلاعات و حریم خصوصی بسیار حایز اهمیت است؛ قوانینی داریم و چند روز پیش هم قوه قضائیه آیین‌نامه‌ای اعلام کرد اما نیاز به شفاف‌سازی بیشتری دارد. مصادیق صدور احکام قضائی بایستی شفاف‌تر اعلام شود و این نیازمند حمایت قانونی مجلس است. دین ما و قوانین ما تأکید بر این مسأله دارند و اکنون با شفاف‌سازی قانونی باید ضمانت‌های اجرایی را روشن کرد.»

دستور خروج جنتی، خروج رئیسی و موضع عجیب احمدی‌نژادی‌ها

شورای نگهبان و مجلس خبرگان رهبری که هر دو با ریاست آیت‌الله جنتی اداره می‌شود، نیز پایان کارش را در تلگرام اعلام کرد. در همین راستا ابتدا روابط‌عمومی شورای نگهبان پایان فعالیت خود را در جهت پاسداشت منافع ملی و حمایت از تولید داخلی اعلام کرد و سپس کانال تلگرامی مجلس خبرگان رهبری نیز اعلام کرد: «در چارچوب قوانین و مقررات نظام و در راستای پاسداشت منافع ملی و رفع انحصار از پیام‌رسان تلگرام، دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری فعالیت خود را در این پیام‌رسان از این لحظه متوقف می‌کند.» در این مطلب از اعضای کانال خواسته شده اخبار و‌ مطالب مربوط به مجلس خبرگان رهبری را از پیام‌رسان‌های سروش، ‌آی‌گپ و ایتا پیگیری کنند. ابراهیم رئیسی که تولیت آستان قدس را به عهده دارد، با موج مهاجرت از تلگرام همراه شد و دقایقی بعد از آن‌که اعلام کرد دیگر تلگرام ندارد، کانال تلگرامی آستان قدس نیز آخرین پستش را در تلگرام قرار داد و از مخاطبانش خواست تا اخبار آنها را از طریق سروش و‌ آی گپ دنبال کنند. در میان واکنش‌های صورت‌گرفته به موضوع خروج از تلگرام، استدلال احمدی‌نژادی‌ها در نوع خود جالب توجه بود؛ کانال تلگرامی دولت بهار مدعی شده که «موضوع فیلترینگ تلگرام به خاطر احمدی‌نژاد است و اتفاقات احتمالی که در آینده قرار است، رخ دهد.»

توییت‌ها و واکنش‌های مردمی

عباس عبدی در واکنش به خروج دولتی‌ها و مسئولان از تلگرام روی صفحه توییتر نوشت: «همه از رفتن دولتی‌ها و سایر مسئولان از تلگرام انتقاد می‌کنند؛ ولی تعجب بنده از این بود که چرا از اول آمدند؟ دلیل حضور مردم در تلگرام معلومه و این علت هنوز باقی است ولی دلیل حضور اصولگرایان و جریان حاکم ابهام داشت که رفع ابهام شد.» علیرضا رحیمی، نماینده مردم تهران در مجلس با انتشار پیامی دو کلمه‌ای روی صفحه توییترش نسبت به دستور خروج مقامات و مسئولان و ارگان‌های دولتی از تلگرام واکنش نشان داد و نوشت: «تصمیم دستوری! تصمیم‌های دستوری!» همچنین در پی خروج اسحاق جهانگیری، معاون اول حسن روحانی از تلگرام، هنگامه شهیدی به وی پیشنهاد داد از توییتر و اینستاگرام هم خارج شود.