بازي هاي سياسي برسر يك پيام رسان

حسن روحانی یک تنه در مقابل فیلترینگ تلگرام ایستاده است. این خبری نیست که رسانه‌های هوادار دولت منتشر کرده باشند، بلکه حرف نماینده اصولگرای مجلس است که در تضاد با اظهارات علم‌الهدی بود که می‌گفت روحانی خودش می‌خواهد تلگرام را فیلتر کند.زمزمه‌های بسته شدن تلگرام از اواخر امسال آغاز شده بود و با اظهارنظر صریح علاءالدین بروجردی در تعطیلات نوروزی به اوج خود رسید. صریح‌ترین واکنش روحانی به این موضوع، جایی بود که گفت: «باید انحصار از تلگرام گرفته شود»، اما این به معنای فیلتر شدن تلگرام نبود، اگرچه رسانه‌هایی مانند وطن‌امروز تلاش کردند، با تیتر: «دستور روحانی برای فیلترینگ تلگرام» بار آنچه آرزویش را می کشند، بر گردن دولت بیندازند.

در این شرایط حاجی‌دلیگانی، نماینده اصولگرای مردم شاهین‌شهر در اصفهان که به تازگي فراکسیون آن ها با مسئولان اطلاعات سپاه جلسه‌ای را در مورد تلگرام برگزار کردند، گفته: ماجرا از این قرار است که آقای ريیس‌جمهور به دليل مخالفت اکید با فیلترینگ تلگرام به دستگاه‌های ذیربط فشار می‌آورد تا جایی که حتی به وزیر ارتباطات خود دستور داده که در این حوزه ورود نکند!» (روزنامه شهروند 28 فروردین 96)

اگر به اواسط فروردین برگردیم می‌بینیم آن‌ها که از دیرباز با فضای مجازی مخالفت جدی و سرسختانه‌ای دارند، برنامه‌شان ضمن فیلتر شدن تلگرام این بود که بار آن را به دوش روحانی بیندازند و او را در مقابل بدنه رای خود قرار دهند. کمتر از یک سال از انتخاب دوباره حسن رحانی می‌گذرد و حالا دو دستاوردش یعنی «برجام و تلگرام»‌ در معرض تهدید قرار دارد. برجام از سوی ترامپ و تلگرام توسط مخالفان داخلي‌اش از بين مي‌رود. علم‌الهدی که در آغاز دولت روحانی حتی با ارائه اینترنت پرسرعت نسل سوم روی موبایل‌ها مخالفت می کرد، در نماز جمعه مشهد به روحانی حمله کرد و گفت: «از چهار سال پیش در همین مکان مقدس و از همین تریبون مساله فیلتر شبکه‌های خارجی را مطرح کردم اما شما فحش دادید و جنجال کردید و حالا خودتان به این نتیجه رسیدید که تمام مشکلات کشور و مفاسد اخلاقی ناشی از همین است».علم‌الهدی با بیان اینکه «حالا خودتان می‌خواهید فیلتر کنید و می‌خواهید به گردن رهبری بیندازید» اضافه کرد: «بی‌خود این‌که یک روزی گفتید دست ما روی دکمه فیلتر نخواهد رفت و حالا می‌خواهید فیلتر کنید، به گردن رهبری نیندازید».(نمازجمعه 17 فروردین)

اما نگاهی به اظهارات حاجی‌دلیگانی که از نظر جناحی و تفکری به آیت ا... علم‌الهدی هم نزدیک است، نشان می‌دهد حرف علم‌الهدی و متهم کردن حسن روحانی به فیلترینگ تلگرام مطابق واقعیت نیست.حاجی‌دلیگانی مشخصا ادعای علم الهدی را رد کرده و می‌گوید: «من به شخصه با فعالیت بی‌چون و چرای تلگرام در ایران موافق نیستم اما می‌دانم که شخص ريیس‌جمهور سفت و سخت مقابل فیلترینگ تلگرام ایستاده است؛ در اين ميان تلاش‌هايي براي به تفاهم رسیدن با تلگرام جهت رسیدن به چارچوب مشخصی شد اما در نهایت به نتیجه‌ای نرسیدند. با این حال شخص آقای روحانی به مسئولان ذیربط ازجمله وزارت ارتباطات تاکید کرده است که مواضع‌شان مخالفت با فیلتر کردن تلگرام باشد».با اظهارات حاجی‌دلیگانی می‌توان گفت که روحانی در عدم پاسخگو دادن به اتهاماتی که علم‌الهدی مطرح کرده بود نجابت به خرج داد. به ويژه جایی که گفته بود: «بیخود گفتید دست‌تان روی دکمه فیلتر نمی‌رود . می‌خواهید فیلتر کنید و به گردن رهبری بیندازید؟»

از سوی دیگر بحث پیام‌رسان‌های داخلی و نگرانی از فضای محدودکننده آن‌ها برای مردم همچنان وج ود دارد. این موضوع را می‌توان با رجوع به اظهارات مدیرعامل پیام رسان سروش نیز که حمایت تمام قد صداوسیما را پشت سر خود دارد، به روشنی دید. سیدمیثم سید صالحی در مصاحبه‌ای اعلام کرد: «از یک هفته پیش که با تصمیم قوه قضاییه حریم شخصی در فضای مجازی ذیل ماده 25 قانون اساسی قرار گرفت و رهبری نیز فتوا دادند که تعرض به حریم شخصی در فضای مجازی حرام است دیگر با خیال راحت به هیچ یک از درخواست‌های امنیتی پاسخ نداده‌ایم اما پیش از این درخواست‌هایی آمده بود که پاسخ داده نشده و به دلیل پاسخ ندادن نیز تحت فشار بودیم.»این اعتراف روشنی بود به همه آن نگرانی‌ها که مردم از آن حرف می زدند و فشارهایی که می‌تواند به خاطر فعالیت در فضای مجازی داخلی مردم را تهدید کند. البته سروش در همین حد نیز نشان داد که اسیر فشارها شده و پیش از آنکه فعالان سیاسی و رسانه ای به آن کوچ کنند حتی کانال احمدی‌نژاد که بر صندلی تشخیص مصالح نظام نشسته است، را بر نتافته و فیلتر می‌کند. اگر همین موضوع را یک مقایسه کوتاه کنیم درمی‌یابیم که تلاش برای فیلترینگ تلگرام نه تنها بحث‌های فرعی نیست بلکه موضوع با محدودیت کانال‌ها و گروه‌هایی اصلاح‌طلب و حامیان دولت گره خورده است. نگاهی به فیلتر کانال‌ حامیان احمدی‌نژاد و مقایسه آن با دستگیری ادمین‌های کانال‌های تلگرامی حامی دولت واحکام سنگین آن‌ها در روزهای پایانی سال 95، می‌تواند به ما بگوید که اگر این ادمین‌ها در سروش بخواهند از دولت حمایت کنند، چه سرنوشتی انتظار آن‌ها را می‌کشد؟همه متفق‌القولند که کشور در شرایط حساسی قرار دارد. از بحران‌های اجتماعی و امنیتی دی 96، تظاهرات‌های مالباختگان موسسات مالی تا درگیری‌های مشکوک دروایش و بحران ارزی، لبه تیز آن متوجه دولتی است که تازه سال اول خود را پشت سر می‌گذارد و در عرصه بین‌المللی انتظار یک تحول مهم را می‌کشد. روحانی به خوبی می‌داند که راه‌حل از کار انداختن تاثیرگذاری مخرب و خطرات امنیتی تلگرام، انحصار‌زدایی از آن است اما مخالفان او معتقدند راه‌حلش بستن و از کار انداختن این اپلیکیشن است. تجربه نشان داده که مردم ایران اسیر این محدودیت‌ها نشده‌اند و با کوچ دسته‌جمعی از یک فضا به فضای دیگر، مسیر خود را دنبال کرده و مسئولان رده‌های مختلف و ادارات دولتی را نیز مجبور می‌کنند در همان فضایی قدم بزنند که مردم در آن حضور دارند. نگاهی به تجربه و روند تغییر اپلیکیش‌های فراگیر در ایران نشان می‌دهد که مردم روز به روز در فضایی بهتر وارد شدند. از فیس بوک به وی‌چت رفتند و بعد از بسته شدن وی‌چت، وایبر، واتس‌آپ و لاین فراگیر شد که امکاناتش از وی‌چت بیشتر بود. بعد از مدتي تلگرام به دستان همه مردم ایران راه پیدا کرد که امکاناتش (به‌خصوص با داشتن کانال‌های خبری)، از اپلیکیشن‌های قبلی بیشتر و بهتر بود. حالا نیز تکیه بر فیلترکردن تلگرام راه‌حل نیست. آنچه روحانی بر آن ایستادگی کرده از نظر امنیت ملی نیز به نفع و صلاح کشور است. با این نگاه که این بار به جای بستن تلگرام مشی‌توان با بازکردن فضای مجازی دیگر، مردم را از تمرکز روی آن دور کرد. بنابراين راه‌حل تمرکز‌زدایی از تلگراشم در یک جمله نه فیلترکردن آن، بلکه باز کردن مسیرهای دیگر (از جمله فیس بوک و تويیتر) است که مشی‌تواند با جذب میلیون‌ها کاربر تمرکز و انحصار را از تلگرام بگیرد.