حیوان آزاری همچنان بدون مجازات

 روزهاي آخر تعطيلات بود كه انتشار كليپي در فضاي مجازي، كام شهروندان و جامعه را تلخ كرد و بار ديگر انسانيت برخي افراد را زير سوال برد. فيلم از داخل ماشين گرفته شده بود كه سرنشين جلوي آن با دست و محكم بر سر سگي بي آزار كه ساكت روي پايش نشسته است، مي‌كوبيد. اين عمل بارها در اين كليپ تكرار مي‌شودو شدت آزار حيوان تا جايي پيش مي‌رود كه منجر به كشته شدن اين سگ مي‌شود تا بار ديگر به يادآوريم كه انسان‌ها كه در شرع اسلام از آن‌ها به عنوان اشرف مخلوقات نام برده شده است، گاهي فقط نام انسان را يدك مي‌كشند و برخي بويي از آدميت نبرده‌اند.

امادر اين كليپ كه اذهان عمومي را جريحه دار كرد و بسياري افراد و فعالان محيط زيست نسبت به آن واكنش نشان دادند، موضوعي كه بيشتر سبب جريحه‌دار شدن افكار عمومي شد، اين بود كه جوان در حالي كه به سگ سیلی و مشت می‌زد از سوی دوستانش که در حال فیلم‌برداری از این حرکت بودند، مورد تشویق قرار می‌گرفت. جوانی که سگ آزاری می‌کند، به عربی حرف می‌زند و به همین دلیل کاربران شبکه‌های مجازی این احتمال را داده‌اند که این جوان اهل خوزستان است؛هرچند اينكه اين جوان ساكن كدام بخش از ايران باشد، اهميتي ندارد و آنچه مهم است برخورد مناسب با افرادي است كه دست به حيوان‌آزاري مي‌زنند. این رفتار شنيع با حيواني بي‌آزار از سوی برخی چهره‌های سرشناس مورد نقد قرارگرفت و پرویز پرستویی نيز با انتشار پستی در صفحه شخصی اینستاگرام خود، خواهان شناسایی و مجازات این جوان حیوان آزار شد.

اين در حالي است كه حیوانات، بخشی از جامعه طبیعی و زیست محیطی را تشکیل می‌دهند و در برقراری توازن در نظام طبیعت، نقش موثر و غیرقابل انکاری دارند. حیوانات مانند انسان‌ها از حقوق خاص خویش مانند حق حیات، حق درمان، حق آرامش، حق زیست جمعی، حق پرهیز از هر نوع خشونت، حق پرهیز از هرگونه نسل‌کشی، حق استفاده از حیات‌وحش و مانند آن‌ها برخوردارند و هرگونه تعدی و تفریط نسبت به آن‌ها یا حقوق آن‌ها، به منزله نقض حقوق آنان محسوب شده و ضروری است، مستوجب مسئولیت باشد. بر همين اساس و طبق ماده 680 قانون مجازات اسلامی هرکس برخلاف مقررات و بدون مجوز قانونی اقدام به شکار یا صید حیوانات و جانوران وحشی حفاظت شده کند، به حبس از دو تا ده سال محکوم خواهد شد و هرگونه تعدی مستوجب مسئولیت است؛ به عبارت ديگر تضییع حقوق حیوانات، طبق قانون مجازات اسلامی جرم بوده و به نوعی ترویج خشونت نیز محسوب می‌شود و از طرفی نظم عمومی جامعه را برهم زده و بهداشت عمومی را به مخاطره می‌اندازد.

حيوان آزاري نوعي بزه‌كاري است

حیوان‌آزاری یکی از انواعِ بداخلاقیِ اجتماعی و بزه‌کاری است. در این زمینه می‌توان به آزار و اذیت حیوانات شهری به دست کودکان و برخي افراد بزرگسال اشاره کرد كه در اين سال‌ها با توجه به گسترش فضاي مجازي انتشار اين اعمال در اين فضا محسوس شده و واكنش‌هاي متفاوتي را نيز در بر دارد .

اما نكته مهم اين است كه بسیاری کشورها حیوان‌آزاری را فی‌نفسه یک جرم قضایی می‌دانند و مجازات‌هايي را نيز براي آن درنظرگرفته‌اند. اما حیوان‌آزاری در ایران، جرم‌انگاری نشده‌ و قوانین عامِ موجود در اين مورد نيز همان «قوانینِ زیست‌محیطی» هستند و قوانین حمایتي از جانوران به صورت خاص تصويب نشده است؛ در حالي كه حيوانات اين روزها نيازمند قوانيني متقن هستند تا حقوق‌شان به راحتي توسط برخي افراد كه براي تفريح و سرگرمي دست به اين كار مي‌زنند، تضييع نشود.

انتشار فیلم های حیوان آزاری جرم است

در اين زمينه مشاور ارشد ريیس سازمان حفاظت محیط‌زیست آبان سال گذشته با اعلام خبر خوش در مورد تدوين لایحه منع حیوان آزاری مي‌گويد: اين لايحه در قالب اصلاحیه قانون مجازات اسلامی و الحاق پنج‌ تبصره به ماده ۶۷۹ قانون مجازات اسلامی به مجلس شورای اسلامی ارائه می‌شود. فرهاد دبیری در مورد نحوه تدوين اين لايحه گفته است: کمیسیون لوایح طی چند جلسه با دعوت از سازمان‌های مردم‌نهاد، دستگاه‌های مرتبط و حقوق‌دانان، پیش‌نویس لایحه را نهایی کرد اما به دلیل آنکه لایحه بار قضایی داشت و هر لایحه‌ای با بار قضایی که در آن مجازات‌هایی نیز تعیین شده باید هماهنگ با نظر و تصمیم قوه قضايیه باشد، لایحه از ریاست جمهوری به قوه‌قضايیه ارسال شد.

اما نكته حايز اهميت در اين لايحه، اين است كه انتشار تصاویر یا فیلم‌های حیوان آزاری در شبکه‌های اجتماعی با هدف تشویش اذهان عمومی و نه اطلاع‌رسانی،جرم محسوب شده و دارای مجازات است كه البته تمامی این موارد در قالب متمم قانون مجازات اسلامی در دست تهیه بوده تا به مجلس شورای اسلامی ارائه شود والبته زمان تصویب آن در دست قوه‌قضايیه است.

فرد حيوان آزار براي جامعه انساني خطرناك است

حیوان‌آزاری از نمونه‌های بارزمشکلات روانی است و انسان سالم از آزار دادن جانوران خوشحال نمی‌شود و برخی متخلفان هم نیاز به درمان دارند. بسیاری قاتل‌های زنجیره‌ای سابقه حیوان‌آزاری دارند. این قضیه به‌طور مستند ثابت شده‌است؛ فردی که حیوان‌آزاری می‌کند، نه‌تنها برای حیات وحش و حیوانات که برای جامعه انسانی نیز خطرناک است.

در اين زمينه غلامعلی فروغی، حقوق‌دان به ایرنا گفته است: همیشه نگاه به حیوانات در قوانین ما بیشتر نگاه جلوگیری از آزار حیوانات به انسان بوده و به حق حیوان پرداخته نشده، جز در بحث‌های قانون شکار و صید تا حدودی بحث حفظ حیوانات وحشی را به عنوان بخشی از حفاظت محیط زیست مطرح کردند؛ البته در قواعد فقهی ما به این موضوع پرداخته شده اما هنوز به صورت قوانین موضوعه در نیامده است.این حقوق‌دان با بيان اينكه آزار ندادن حیوانات به صورت اخلاقی در فرهنگ ما وجود دارد اما اين موضوع در قوانین موضوعه کشور انعکاس نيافته است، خاطرنشان كرد: شاید علت آن نيز نگرانی دستگاه‌ها از این موضوع باشد که قضیه سری یابد و کشتار برای خوراک را دچار مشکل کند و مباحثی مانند نگهداری نيز حالت افراطی پیدا کند، از این‌رو باید بیشتر بحث اخلاقی تقویت شود و آنچه را در فرهنگ ما به عنوان یک بعد فرهنگی وجود داشته است، اشاعه دهیم.بنابراین لازم است در اين زمينه کارهاي فرهنگی بيشتري صورت گيرد تا قانونگذاری آن‌هم در بعد کیفری به این مساله بپردازد.فروغي معتقد است براي قانونگذاري در اين زمينه لازم است بر آزارهايي كه روح مردم را می آزارد، متمرکز شویم تا با این رفتارهاي زشت و ناپسند برخورد شود زيرا اگر بخواهیم به بحث قانون مستقل بپردازیم، شاید بحث نگهداری حیوانات نيزخودش یک آزار باشد. وقتی حیوانی از ذات خودش جدا می‌شود و به شکل سختگیرانه به وي تعلیم داده مي‌شود تا براي مثال نقش عروسک را برای فرد ایفا کند، نوعی آزار است.گاهی اوقات احساس می‌شود تعلیماتی که به حیوان داده مي‌شود، سختگیرانه است؛ بنابراین اگر حیوان آزاری بخواهد مطرح شود، شاید این بعد از مساله مانند نحوه نگهداری را نيز شامل شود.

دین اسلام به ما اجازه حیوان آزاری نداده است

اما نگاه شرع و دين مقدس اسلام به اين موجودات بي‌پناه چيست؟ کمیل نظافتی، روحاني و فعال محیط‌زیست در مورد رویکرد دین اسلام به حیوانات، معتقد است: طبق روایات ائمه ما رفتار بسیار مناسبی با حیوانات داشته و به‌کرات مردم را به مهربانی با حیوانات توصیه کرده‌اند. دین اسلام نه‌تنها به ما اجازه حیوان آزاری نداده بلکه به رفتار مناسب با حیوانات و طبیعت سفارش کرده است. گاهی اوقات برخی افراد واکنش‌های نامناسبی نشان می‌دهند اماکلیت موضوع بسیار موردحمایت قرارگرفته است.

حجت‌الاسلام نظافتی با اشاره به اینکه نجس بودن حیوان نمی‌تواند مانعی در کمک و نجات او از مرگ شودزيرا در اسلام بر محبت کردن به حیوانات تاكيد شده است، افزود: نجات یک حیوان از مرگ، کمتر از عبادت نیست و بحث نجس بودن سگ یا گربه یک بحث فقهی است اما نکته مهم این است که با لباسی که به بدن یک سگ خیس برخورد کرده باشد، نمی‌توان نماز خواند. در اسلام تاکید شده است که با بهترین و پاکیزه‌ترین لباس نماز خوانده شود. اما آیا نجس بودن می‌تواند دلیلی بر حرام بودن باشد؟ آیا اگر با سگ گرسنه‌ای مواجه شدیم که از شدت گرسنگی در حال مرگ است، نباید کمکش کرد و به او غذا داد؟ نباید این حیوان را درمان کرد؟ اسلام دین مهربانی است و ائمه معصومین(ع) بارها به مهربانی کردن با حیوانات تاکید کرده‌اند و حتی آن‌ها لقمه غذای خودشان را به حیوانات می‌دادند. در حالی گفته می‌شود سگ نجس است که بر اساس فتوای علما خریدوفروش و نگهداری سگ نگهبان، سگ شکاری و سگ گله اشکالی ندارد.

نمونه‌هايي از آزار حيوانات در سال‌هاي اخير

هرچند در اين سال‌ها با توجه به ارتقاي سطح دانش و فرهنگ جامعه بسياري افراد جامعه رفتارهاي مناسبي با حيوانات داشته و به تعبيري با اين موجودات انس گرفته‌اند و مهربانانه با آن‌ها رفتار مي‌كنند اما برخي افراد بيمار، عقده‌هاي حقارت خود را برسر اين موجودات خالي كرده و آن‌ها را مي‌آزارند.براي مثال شخصی که با خودرو قلاده سگ را در جاده می‌کشد يا کشتن یک سگ ماده دارای توله‌هاي شيرخوار توسط شخصی با هویت مشخص،يا نوجوان ۱۷ ساله كه پس از کشتن گربه خانگی با سنگ، عکس و فیلم آن را در فضای مجازی منتشر مي‌كند يا حتي راننده تاکسی گیلانی که با بستن سگ به پشت تاکسی این حیوان را آزار داده، نمونه‌‌هايي از بي‌رحمي‌هايي بوده كه در مورد حيوانات صورت گرفته است كه البته پس از انتشار فيلم‌ها يا خبرهايي در اين زمينه، دستگاه قضا اين موضوعات را دنبال كرده و احكام متقني نيز در مورد افرادي كه با قساوت مبادرت به حيوان آزاري كرده‌اند، صادر كرده است. اما نكته مهم اين است كه در اين سال‌ها در نبود قانوني حمايتي از حيوانات، بسياري افراد با وقاحت مبادرت به آزار و رنجاندن حيوانات كرده‌ و بدتر از آن نيز اينكه در كمال گستاخي از اين رفتارهاي غير انساني خود فيلم گرفته و در فضاهاي مجازي منتشر مي‌كنند. پس لازم است لايحه حمايت از حيوانات كه تامين‌كننده امنيت حيوانات است، هرچه زودتر تصويب شود تا اين موجودات بي‌آزار بتوانند در سايه اين امنيت روزگار بگذرانند.