تقویم ها همیشه بخش قابل توجهی از زندگی
روزمره جوامع مختلف را به خود اختصاص می دهند. تقویم هایی که اگر خوب به
آنها نگاه کنید خواهید فهمید که هرکدامشان آینه فرهنگ و تاریخ یک اقلیم
اند.
یکی از لذت‌های پیش از عید برای هر ایرانی خریدن گاه‌شمار یا همان تقویم سال نو است تا با آن بشود پیش، پیش روزهای قرمز را شمرد و محاسبه کرد که مبادا یکی از روزهای تعطیل سال با روزهای جمعه تقارن پیدا کرده باشد. از همین رو می‌شود به قدمت چندین و چندساله تقویم‌ها روی طاقچه‌های ایرانی پی برد. تقویم هجری خورشیدی تقویم رسمی‌ایرانی‌هاست طوری که از این جهت می‌توان گفت که ایران جزو معدود کشورهایی است که بر خلاف بقیه جهان گاه‌شمار رسمی آن به جای تقویم میلادی یک تقویم ایرانی- اسلامی است. همین موضوع بهانه‌ای شد تا سراغ گاه‌شمارهای مختلف در دنیا برویم تقویم‌هایی که در صفحات هر کدامشان شروع و پایان و اتفاقات یک سال شمسی یا قمری با یکدیگر توفیر دارد و آدم‌هایی مختلف جهان بسته به سرزمین و آیین شان از آنها استفاده می‌کنند.
گاه‌شمار هجری
تقویم هجری سال‌های سال است که عنوان گاه‌شمار رایج در زندگی ایرانی‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. تقویمی که مبدأ آن اسلامی است و بر اساس هجرت پیامبر از مکه به مدینه تنظیم شده است. تقویمی که هم قمری و هم خورشیدی است و برای تعیین مناسبات مختلف زندگی ایرانیان طی سال در نظر گرفته می‌شود.
تقویم قمری
گاه‌شمار هجری قمری را می‌توان تقویم مشترک تمام مسلمانان جهان دانست تا جایی که همه مسلمانان اتفاقات و مناسک مذهبی خودشان از قبیل مراسم حج، روزه‌داری در رمضان و یا جشن‌ها و عزاداری هایشان را مطابق با همین تقویم در نظر می‌گیرند. نکته قابل توجه درباره این تقویم این است که این گاه‌شمار به دلیل مبنا قرار دادن حرکت ماه و متغیر بودن روزهای آن به عنوان تقویم دوم در کشورهای اسلامی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تقویم خورشیدی
این گاه‌شمار،تقویمی است که بر اساس روزهای آن می‌شود محل قرار گرفتن کره زمین در چرخش به دور خورشید را متوجه شد. گاه‌شماری که در حال حاضر نیز مبنای تقویم ما ایرانی‌ها به حساب می‌آید؛ اما خوب است بدانید که گاه‌شمار حال حاضر ایرانیان به تقویم جلالی محسوب می‌شود. تقویمی که زمان ملکشاه سلجوقی توسط عمرخیام و جمعی از ریاضیدان‌های ایرانی تنظیم شد؛ ولی نکته جالب توجه اینجاست که تا قبل از تاریخ مشروطه این تقویم در ایران چندان جایگاه رسمی‌ای پیدا نمی‌کرد. تا اینکه در سال 1289هجری خورشیدی در ایران به کار گرفته و به عنوان تقویم رسمی کشور شناخته شد از جمله ویژگی‌های این تقویم نام ماه‌هاست که از اسامی تقویم ایرانی و اوستایی گرفته شده و از طرف دیگر شروع آن است که با پیدایش بهار در طبیعت همراه می‌شود.
گاه‌شمار میلادی
این تقویم را در حال حاضر شاید بشود به عنوان تقویم رسمی در تمام جهان دانست طوری که علاوه بر کشورهای مغرب زمین کشورهای خاور دور و عربی و اسلامی نیز از آن به عنوان تقویم رسمی و اداری استفاده می‌کنند. مبدأ این تقویم به میلاد حضرت عیسی(ع) برمی گردد طراحی اولیه این تقویم توسط یک پزشکی ایتالیایی شکل گرفت که بعدها اصلاح و لحاظ کردن سال‌های کبیسه در زمان پاپ«گریگوری سیزدهم» اتفاق افتاد به همین خاطر به این تقویم، علاوه بر گاه‌شمار میلادی گاه‌شمار گریگوری نیز می‌گویند.
گاه‌شمار چینی
این گاه‌شمار را نه می‌شود به طور کامل در دسته تقویم‌های قمری قرار داد و نه تقویم‌های شمسی بلکه گاه‌شمار چینی تلفیقی از هر دو این هاست و یک تقویم قمری-شمسی به حساب می‌آید و تلفیقی از هردوی آنها به حساب می‌آید به همین خاطر در چین از تقویم میلادی به عنوان تقویم رسمی و از تقویم چینی برای مناسبات سنتی و قدیمی خود چین استفاده می‌کنند.
گاه‌شمار هندی‌ها
اینجا هم با یک تقویم قمری رو به رو هستیم. این سالنامه قدمت آن به هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی گردد تا جایی که هنوز که هنوز است هندوها برای به جا آوردن مراسم مذهبی در این کشور به این تقویم رجوع می‌کنند و می‌شود این گاه‌شمار را از قدیمی‌ترین تقویم‌های حال حاضر در دنیا دانست که همچنان هم مورد استفاده قرار می‌گیرد.
گاه‌شمار حیوانی
عده بسیاری به این تقویم علاوه گاه‌شمار حیوانی، تقویم ترکی هم می‌گویند. این در حالی است که عده زیادی معتقدند در سال‌های دور ترکان نام دوازده حیوان را برای دوازده سال انتخاب می‌کنند تا جایی که در جایی در این باره گفته شده:«برای سال‌های عمر کودکان، تاریخ نبردها و قهرمانی‌ها و دیگر چیزها را با گردش سال‌های دوازده‌گانه حیوانات می‌شمارند.» اما خوب است بدانید که رایج شدن این تقویم در کشور ما به زمان یورش مغول به ایران برمی گردد.
گاه‌شمار بربری
این تقویم را بیشتر به کشاورزهای شمال قاره آفریقا نسبت می‌دهند. این تقویم همچنان میان کشورهای آفریقایی و عربی نیز برای تنظیم فعالیت‌های کشاورزان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تقویم در زبان‌های دیگر با نام تقویم«فلاحی» نیز شناخته می‌شود.
