وقتی شما یک کامپیوتر جدید می‌خرید سرعت آن بسیار زیاد است؛ اما بعد از چند ماه با اینکه هنوز می‌توان به‌خوبی از آن استفاده کرد، ولی دیگر مثل قبل حیرت‌انگیز نیست. پس‌از گذشت یک سال ممکن است حتی با لگ و تأخیر همراه باشد. پرسش این است که چرا این اتفاق می‌افتد؟
وقتی شما یک کامپیوتر جدید می‌خرید سرعت آن بسیار زیاد است؛ اما بعد از چند ماه با اینکه هنوز می‌توان به‌خوبی از آن استفاده کرد، ولی دیگر مثل قبل حیرت‌انگیز نیست. پس‌از گذشت یک سال ممکن است حتی با لگ و تأخیر همراه باشد. پرسش این است که چرا این اتفاق می‌افتد؟هیچ کامپیوتری برنامه‌ای به‌حالت نصب پیش‌فرض ندارد و ما باید تمامی برنامه‌هایی مورد نیاز را روی آن نصب کنیم. هرچه تعداد این برنامه‌های نصبی روی کامپیوتر زیادتر شود، درهم‌ریختگی آن‌ها در کامپیوتر بیشتر می‌شود و کامپیوتر سخت‌تر برنامه‌ها را مدیریت می‌کند.
اصلا مهم نیست که سیستم عامل شما لینوکس، ویندوز یا مک باشد؛ هرچه برنامه‌های بیشتری نصب کنید، عملکرد کامپیوتر شما بیشتر تغییر خواهد کرد. اما سؤال اینجا است که اگر کامپیوتر برای اجرای برنامه شده است، چرا چنین چیزی پیش می‌آید؟
نرم‌افزارها به فضای هارد دیسک نیاز دارند
واقعیت این است که ذخیره‌سازی بی‌شباهت با یک پدیده‌ی واقعی و فیزیکی نیست. برنامه‌ها مانند اشیاء در فضای فیزیکی مثلا روی قفسه یا میز جای نمی‌گیرند؛ ولی درعین حال واقعا وجود دارند. هرچه برنامه‌های بیشتری روی کامپیوتر نصب کنید، کامپیوتر باید به بخشهای بیشتری از هارددیسک دسترسی داشته باشد. ممکن است سیستم عامل بتواند به بخشهای مختلف هارددیسک تنها در میلی‌ثانیه دسترسی داشته باشد؛ ولی این بدان معنا نیست که سیستم کاری انجام نمی‌دهد. هرچه کامپیوتر سخت‌تر کار کند، سریع‌تر کهنه می‌شود.
اگر از یک هارددیسک گردان قدیمی استفاده می‌کنید، بهتر خواهید توانست این حقیقت را لمس کنید. حافظه‌های SSD، قطعات متحرک ندارند؛ بنابراین دسترسی سیستم عامل به آن‌ها سریع‌تر است و باگذشت زمان، دیرتر ضعیف می‌شوند.
با این حال فضای درایو هارددیسکی که از آن استفاده می‌کنید، چندان اهمیت ندارد. این فضا مشکل خاصی به وجود نمی‌آورد؛ مگر اینکه هارددرایو آنقدر پر شود که سیستم عامل یا برنامه‌ها برای عملکردشان فضای کافی نداشته باشند. اگر کامپیوتر کاملا پر نشده باشد؛ هر کاهش سرعتی که تجربه می‌کنید، بیشتر مربوط به بارهایی خواهد بود که نرم‌افزارها به وجود می‌آورند تا اینکه مربوط به اجزای فیزیکی باشد.
ازسوی دیگر، مقدار رمی که از آن استفاده می‌کنید، تأثیر فوری روی نحوه‌ی اجرای کامپیوتر دارد. رم همان حافظه‌ی دسترسی تصادفی است. این تراشه مستقل که باعث می‌شود فایل‌ها سریعا خوانده یا نوشته شوند، بسیار سریع‌تر از هارددیسک است.
رم
رم برای عملکرد کامپیوتر ضروری است. وقتی درحال تایپ کردن یک فایل هستید، تغییراتی که در این فایل ایجاد می‌کنید در رم ذخیره می‌شود. هرچه برنامه‌هایی که درهمان زمان باز کرده باشید بیشتر باشد، به فضای رم بیشتری نیاز خواهید داشت. زمانی که فضای رم پر شود، کامپیوتر ممکن است این فایل‌ها را به‌جای رم، به هارددیسک منتقل کند و از آنجایی‌که مدت‌زمان بیشتری طول می‌کشد تا درایو هارددیسک اطلاعات را بخواند و بنویسد، سرعت کامپیوتر کاهش می‌یابد.
رم تنها با برنامه‌هایی مرتبط است که همان لحظه به‌طور فعال از آن‌ها استفاده می‌کنید یا اینکه در پسزمینه در حالت اجرا قرار دارند. بنابراین وقتی برنامه‌ای نصب می‌کنید، احتمال این وجود دارد که آن برنامه را درحالت اجرا نگاه دارید و سرعت کامپیوتر کاهش یابد. برای اینکه از این کار جلوگیری کنید، از تسک‌منیجر (در ویندوز)، اکتیویتی مانیتور (در مک) یا سیستم مانیتور (در لینوکس) استفاده کنید و مطمئن شوید که استفاده از رم زیاد ازحد نباشد و بدانید کی باید از این برنامه‌ها استفاده کنید.
برنامه‌ها از کش (حافظه نهان) زیادی استفاده می‌کنند
بسیاری‌از برنامه‌ها طوری کار می‌کنند که باگذشت زمان سرعت عملکرد آن‌ها بالا می‌رود. این برنامه‌ها فایل‌هایی را که باید گاهی اوقات بدان‌ها دسترسی داشته باشند، روی هارددرایو قرار می‌دهند. مثلا مدیریت تصاویر شما ممکن است تامب‌نیل‌هایی (پیش‌نمایش‌های کوچک از عکس‌ها) بسازد و آن‌ها را در پوشه‌ای مخفی در کامپیوتر ذخیره کند. دفعه بعدی که این برنامه را اجرا کنید، دیگر نباید از ابتدا روند پردازشی این تامب‌نیل‌ها را انجام دهد. مشکل این عمل این است که شاید صدها یا هزاران فایل اضافه وارد هارددیسک شما بشود.
این فایل‌های ذخیره‌شده (پنهانی) یا به‌اصطلاح کش، برای همان برنامه‌هایی که آن‌ها را خلق کرده‌اند عالی هستند؛، ولی داده‌ی اضافه مربوط به آن‌ها می‌تواند روی عملکرد کامپیوتر تأثیر بگذارد. بعضی اوقات سیستم عامل یا سایر برنامه‌ها نمی‌توانند بفهمند که این تامب‌نیل‌ها، فایل‌هایی هستند که می‌توانند آن‌ها را نادیده بگیرند. بنابراین موقع جستجو، آن‌ها را هم فهرست‌بندی می‌کنند و در نظر می‌گیرند که باعث می‌شود زمان جستجو بیشتر شود و همچنین اجرای برنامه‌ها به‌دلیل اسکن این فایل‌های ذخیره‌شده‌ی نهانی در پسزمینه، بدون اینکه شما بدانید، کندتر شود.
سرانجام، کش نسخه‌ی جدید و تکراری از خودش می‌سازد؛ بدین معنی که فضای بیشتری از هارددیسک را برای ذخیره‌ی اطلاعاتی مورد استفاده قرار می‌دهد که در جای دیگری هم وجود دارند؛ یعنی دو نسخه از اطلاعات به وجود می‌آید. هرچه برنامه‌های بیشتری نصب کنید، کامپیوتر شما با فایل‌های کش بیشتری سروکار خواهد داشت.
بسته به سیستم عامل شما، فایل‌های موقت می‌توانند باعث اذیت شوند. در سیستم عامل ویندوز، هارددیسک ممکن است بدون اینکه کاری انجام دهید به‌تدریج پر شود. این برنامه‌ها، پوشه‌ها و فایل‌های موقتی را در تمامی نقاط هارددیسک ذخیره می‌کنند.
گاهی اوقات از برنامه بدی استفاده می‌کنید
شما می‌توانید به اسکرین‌شات‌های یک برنامه نگاه کنید یا بررسی‌های آن را مطالعه کنید؛ اما تا زمانی‌که آن برنامه را دانلود نکنید، متوجه نخواهید شد که استفاده از آن چگونه است. این یعنی نسبت به برنامه، کاملا آگاهی ندارید و نمی‌دانی چه چیزی را دریافت می‌کنید.
گاهی‌اوقات برنامه‌ها پا را فراتر از انتظارات شما می‌گذارند و نوار ابزار اضافه در مرورگر و برنامه‌های اضافه به وجود می‌آورند. آن دسته از برنامه‌هایی که تبلیغات پاپ-آپ ارائه می‌کنند، باید در پسزمینه اجرا شوند تا کارایی داشته باشند. این بدین معنا است که منابع کامپیوتر صرف وظایفی می‌شود که اصلا آن‌ها را نمی‌خواهید.
چنین نرم‌افزارهایی آزاردهنده هستند؛ اما لزوما بدافزار نیستند. ابزارهای تبلیغاتی مزاحم، نرم‌افزارهای جاسوسی و ویروس‌ها بسیار خطرناک‌تر هستند و می‌توانند به دلایل مختلفی سرعت کامپیوتر شما را کاهش دهند. هر سه، نوعی خاص از نرم‌افزار هستند و باید دانلود و روی کامپیوتر نصب شوند.
بدافزار
زمانی که برای چند مدت از یک سیستم عامل استفاده و سپس آن را بررسی می‌کنید، زمان خوبی است که ببینید به کدام برنامه‌ها نیاز دارید و به کدام یک نیازی ندارید. این کار باعث می‌شود احتمال دردسر برای دفعه‌ی بعدی کمتر شود. البته معمولا می‌توانید نرم‌افزاری که مشکل‌ساز است، حذف کنید.
حتی نرم‌افزارهای خوب همیشه بهینه نمی‌شوند
نرم‌افزاری که کمپانی مایکروسافت برای ویندوز می‌سازد، از چارچوب‌ها و کتابخانه‌هایی (یا منابع پس‌زمینه‌ای مشترک) استفاده می‌کند که به همراه ویندوز می‌آیند. همین روند برای اپل و سیستم عامل مک صادق است. این روند در لینوکس کمی پیچیده می‌شود؛ اما اصول اولیه‌ی کار در آن یکسان است.
نرم‌افزار یونیورسال
نرم‌افزاری که از طرف سایر منابع می‌آید، ممکن است از کتابخانه‌های یکسانی استفاده نکند و در عوض به عناصر متفاوتی نیاز داشته باشد. معمولا شما نباید این کتابخانه‌های اضافه را به‌صورت جداگانه دانلود کنید. خود نرم‌افزار می‌داند که چگونه باید این کار را برای شما انجام دهد؛ ولی این بدان معنا است که اکنون منابع سیستم اضافه‌ای دارید که در پسزمینه درحال اجرا هستند.
برنامه‌های مجانی و متن بازی که برای ویندوز دانلود می‌کنید، اغلب وابسته به مجموعه ابزارهای پسزمینه مشترک GNU هستند. این حقیقت گاهی اوقات باعث می‌شود اجرای چنین نرم‌افزاری سنگین‌تر شود؛ چراکه هم برنامه بارگذاری می‌شود و هم کتابخانه‌های پس‌زمینه‌ای که برای اجرای برنامه به آن‌ها نیاز است.
اینکه چنین عملی تا چه اندازه تأثیرگذار است، بستگی به سن کامپیوتر دارد. اگر کامپیوتر جدید باشد، اصلا آن را احساس نخواهید کرد؛ اما اگر از یک کامپیوتر قدیمی استفاده می‌کنید که نمی‌تواند از پس اجرای چند برنامه به‌طور همزمان بربیاید، این عمل می‌تواند شما را اذیت کند.
آیا نیازی به دانلود نرم‌افزار اضافه هست؟
البته! کامپیوتر اگر نتواند کاری را که از آن می‌خواهید انجام دهد، زیاد مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. دانلود و نصب نرم‌افزارهای اضافه و زیاد، شما را اذیت می‌کند.
مرورگرها
اگر به‌طور واقع‌بینانه به‌مسئله نگاه کنیم، می‌توانیم بگوییم که می‌توانید نرم‌افزارهای زیادی روی یک کامپیوتر مدرن و امروزی اجرا کنید، بدون اینکه به مشکلی بربخورید. سنگین‌ترین گزینه، مرورگر وب شما باقی خواهد ماند؛ جالب است که بدانید وب‌سایت‌های امروزی آسیب‌های زیادی به کامپیوترهای شما وارد می‌کنند.
اصلا مهم نیست که سیستم عامل شما لینوکس، ویندوز یا مک باشد؛ هرچه برنامه‌های بیشتری نصب کنید، عملکرد کامپیوتر شما بیشتر تغییر خواهد کرد. اما سؤال اینجا است که اگر کامپیوتر برای اجرای برنامه شده است، چرا چنین چیزی پیش می‌آید؟
نرم‌افزارها به فضای هارد دیسک نیاز دارند
واقعیت این است که ذخیره‌سازی بی‌شباهت با یک پدیده‌ی واقعی و فیزیکی نیست. برنامه‌ها مانند اشیاء در فضای فیزیکی مثلا روی قفسه یا میز جای نمی‌گیرند؛ ولی درعین حال واقعا وجود دارند. هرچه برنامه‌های بیشتری روی کامپیوتر نصب کنید، کامپیوتر باید به بخشهای بیشتری از هارددیسک دسترسی داشته باشد. ممکن است سیستم عامل بتواند به بخشهای مختلف هارددیسک تنها در میلی‌ثانیه دسترسی داشته باشد؛ ولی این بدان معنا نیست که سیستم کاری انجام نمی‌دهد. هرچه کامپیوتر سخت‌تر کار کند، سریع‌تر کهنه می‌شود.
اگر از یک هارددیسک گردان قدیمی استفاده می‌کنید، بهتر خواهید توانست این حقیقت را لمس کنید. حافظه‌های SSD، قطعات متحرک ندارند؛ بنابراین دسترسی سیستم عامل به آن‌ها سریع‌تر است و باگذشت زمان، دیرتر ضعیف می‌شوند.
با این حال فضای درایو هارددیسکی که از آن استفاده می‌کنید، چندان اهمیت ندارد. این فضا مشکل خاصی به وجود نمی‌آورد؛ مگر اینکه هارددرایو آنقدر پر شود که سیستم عامل یا برنامه‌ها برای عملکردشان فضای کافی نداشته باشند. اگر کامپیوتر کاملا پر نشده باشد؛ هر کاهش سرعتی که تجربه می‌کنید، بیشتر مربوط به بارهایی خواهد بود که نرم‌افزارها به وجود می‌آورند تا اینکه مربوط به اجزای فیزیکی باشد.
ازسوی دیگر، مقدار رمی که از آن استفاده می‌کنید، تأثیر فوری روی نحوه‌ی اجرای کامپیوتر دارد. رم همان حافظه‌ی دسترسی تصادفی است. این تراشه مستقل که باعث می‌شود فایل‌ها سریعا خوانده یا نوشته شوند، بسیار سریع‌تر از هارددیسک است.
رم
رم برای عملکرد کامپیوتر ضروری است. وقتی درحال تایپ کردن یک فایل هستید، تغییراتی که در این فایل ایجاد می‌کنید در رم ذخیره می‌شود. هرچه برنامه‌هایی که درهمان زمان باز کرده باشید بیشتر باشد، به فضای رم بیشتری نیاز خواهید داشت. زمانی که فضای رم پر شود، کامپیوتر ممکن است این فایل‌ها را به‌جای رم، به هارددیسک منتقل کند و از آنجایی‌که مدت‌زمان بیشتری طول می‌کشد تا درایو هارددیسک اطلاعات را بخواند و بنویسد، سرعت کامپیوتر کاهش می‌یابد.
رم تنها با برنامه‌هایی مرتبط است که همان لحظه به‌طور فعال از آن‌ها استفاده می‌کنید یا اینکه در پسزمینه در حالت اجرا قرار دارند. بنابراین وقتی برنامه‌ای نصب می‌کنید، احتمال این وجود دارد که آن برنامه را درحالت اجرا نگاه دارید و سرعت کامپیوتر کاهش یابد. برای اینکه از این کار جلوگیری کنید، از تسک‌منیجر (در ویندوز)، اکتیویتی مانیتور (در مک) یا سیستم مانیتور (در لینوکس) استفاده کنید و مطمئن شوید که استفاده از رم زیاد ازحد نباشد و بدانید کی باید از این برنامه‌ها استفاده کنید.
برنامه‌ها از کش (حافظه نهان) زیادی استفاده می‌کنند
بسیاری‌از برنامه‌ها طوری کار می‌کنند که باگذشت زمان سرعت عملکرد آن‌ها بالا می‌رود. این برنامه‌ها فایل‌هایی را که باید گاهی اوقات بدان‌ها دسترسی داشته باشند، روی هارددرایو قرار می‌دهند. مثلا مدیریت تصاویر شما ممکن است تامب‌نیل‌هایی (پیش‌نمایش‌های کوچک از عکس‌ها) بسازد و آن‌ها را در پوشه‌ای مخفی در کامپیوتر ذخیره کند. دفعه بعدی که این برنامه را اجرا کنید، دیگر نباید از ابتدا روند پردازشی این تامب‌نیل‌ها را انجام دهد. مشکل این عمل این است که شاید صدها یا هزاران فایل اضافه وارد هارددیسک شما بشود.
این فایل‌های ذخیره‌شده (پنهانی) یا به‌اصطلاح کش، برای همان برنامه‌هایی که آن‌ها را خلق کرده‌اند عالی هستند؛، ولی داده‌ی اضافه مربوط به آن‌ها می‌تواند روی عملکرد کامپیوتر تأثیر بگذارد. بعضی اوقات سیستم عامل یا سایر برنامه‌ها نمی‌توانند بفهمند که این تامب‌نیل‌ها، فایل‌هایی هستند که می‌توانند آن‌ها را نادیده بگیرند. بنابراین موقع جستجو، آن‌ها را هم فهرست‌بندی می‌کنند و در نظر می‌گیرند که باعث می‌شود زمان جستجو بیشتر شود و همچنین اجرای برنامه‌ها به‌دلیل اسکن این فایل‌های ذخیره‌شده‌ی نهانی در پسزمینه، بدون اینکه شما بدانید، کندتر شود.
سرانجام، کش نسخه‌ی جدید و تکراری از خودش می‌سازد؛ بدین معنی که فضای بیشتری از هارددیسک را برای ذخیره‌ی اطلاعاتی مورد استفاده قرار می‌دهد که در جای دیگری هم وجود دارند؛ یعنی دو نسخه از اطلاعات به وجود می‌آید. هرچه برنامه‌های بیشتری نصب کنید، کامپیوتر شما با فایل‌های کش بیشتری سروکار خواهد داشت.
بسته به سیستم عامل شما، فایل‌های موقت می‌توانند باعث اذیت شوند. در سیستم عامل ویندوز، هارددیسک ممکن است بدون اینکه کاری انجام دهید به‌تدریج پر شود. این برنامه‌ها، پوشه‌ها و فایل‌های موقتی را در تمامی نقاط هارددیسک ذخیره می‌کنند.
گاهی اوقات از برنامه بدی استفاده می‌کنید
شما می‌توانید به اسکرین‌شات‌های یک برنامه نگاه کنید یا بررسی‌های آن را مطالعه کنید؛ اما تا زمانی‌که آن برنامه را دانلود نکنید، متوجه نخواهید شد که استفاده از آن چگونه است. این یعنی نسبت به برنامه، کاملا آگاهی ندارید و نمی‌دانی چه چیزی را دریافت می‌کنید.
گاهی‌اوقات برنامه‌ها پا را فراتر از انتظارات شما می‌گذارند و نوار ابزار اضافه در مرورگر و برنامه‌های اضافه به وجود می‌آورند. آن دسته از برنامه‌هایی که تبلیغات پاپ-آپ ارائه می‌کنند، باید در پسزمینه اجرا شوند تا کارایی داشته باشند. این بدین معنا است که منابع کامپیوتر صرف وظایفی می‌شود که اصلا آن‌ها را نمی‌خواهید.
چنین نرم‌افزارهایی آزاردهنده هستند؛ اما لزوما بدافزار نیستند. ابزارهای تبلیغاتی مزاحم، نرم‌افزارهای جاسوسی و ویروس‌ها بسیار خطرناک‌تر هستند و می‌توانند به دلایل مختلفی سرعت کامپیوتر شما را کاهش دهند. هر سه، نوعی خاص از نرم‌افزار هستند و باید دانلود و روی کامپیوتر نصب شوند.
بدافزار
زمانی که برای چند مدت از یک سیستم عامل استفاده و سپس آن را بررسی می‌کنید، زمان خوبی است که ببینید به کدام برنامه‌ها نیاز دارید و به کدام یک نیازی ندارید. این کار باعث می‌شود احتمال دردسر برای دفعه‌ی بعدی کمتر شود. البته معمولا می‌توانید نرم‌افزاری که مشکل‌ساز است، حذف کنید.
حتی نرم‌افزارهای خوب همیشه بهینه نمی‌شوند
نرم‌افزاری که کمپانی مایکروسافت برای ویندوز می‌سازد، از چارچوب‌ها و کتابخانه‌هایی (یا منابع پس‌زمینه‌ای مشترک) استفاده می‌کند که به همراه ویندوز می‌آیند. همین روند برای اپل و سیستم عامل مک صادق است. این روند در لینوکس کمی پیچیده می‌شود؛ اما اصول اولیه‌ی کار در آن یکسان است.
نرم‌افزار یونیورسال
نرم‌افزاری که از طرف سایر منابع می‌آید، ممکن است از کتابخانه‌های یکسانی استفاده نکند و در عوض به عناصر متفاوتی نیاز داشته باشد. معمولا شما نباید این کتابخانه‌های اضافه را به‌صورت جداگانه دانلود کنید. خود نرم‌افزار می‌داند که چگونه باید این کار را برای شما انجام دهد؛ ولی این بدان معنا است که اکنون منابع سیستم اضافه‌ای دارید که در پسزمینه درحال اجرا هستند.
برنامه‌های مجانی و متن بازی که برای ویندوز دانلود می‌کنید، اغلب وابسته به مجموعه ابزارهای پسزمینه مشترک GNU هستند. این حقیقت گاهی اوقات باعث می‌شود اجرای چنین نرم‌افزاری سنگین‌تر شود؛ چراکه هم برنامه بارگذاری می‌شود و هم کتابخانه‌های پس‌زمینه‌ای که برای اجرای برنامه به آن‌ها نیاز است.
اینکه چنین عملی تا چه اندازه تأثیرگذار است، بستگی به سن کامپیوتر دارد. اگر کامپیوتر جدید باشد، اصلا آن را احساس نخواهید کرد؛ اما اگر از یک کامپیوتر قدیمی استفاده می‌کنید که نمی‌تواند از پس اجرای چند برنامه به‌طور همزمان بربیاید، این عمل می‌تواند شما را اذیت کند.
آیا نیازی به دانلود نرم‌افزار اضافه هست؟
البته! کامپیوتر اگر نتواند کاری را که از آن می‌خواهید انجام دهد، زیاد مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. دانلود و نصب نرم‌افزارهای اضافه و زیاد، شما را اذیت می‌کند.
مرورگرها
اگر به‌طور واقع‌بینانه به‌مسئله نگاه کنیم، می‌توانیم بگوییم که می‌توانید نرم‌افزارهای زیادی روی یک کامپیوتر مدرن و امروزی اجرا کنید، بدون اینکه به مشکلی بربخورید. سنگین‌ترین گزینه، مرورگر وب شما باقی خواهد ماند؛ جالب است که بدانید وب‌سایت‌های امروزی آسیب‌های زیادی به کامپیوترهای شما وارد می‌کنند.
ارسال نظر
