اندازه مغز شما میزان هوش‌تان را تعیین می‌کند؟

 شاید سوال پرسیدن در مورد مغر انسان بسیار جذاب باشد، هر چند طبق اظهار موسسه ملی سلامت، مغز تنها یک مجموعه شامل بیش از ۱۰۰ میلیارد سلول عصبی است! با این حال جواب این سوال با هزاران ابهام و ناشناخته‌ها در هم پیچیده شده است.

 برای اشاره به این ابهامات همین بس که دانشمندان هنوز به تعریف دقیق و درستی از هوش، دست نیافته‌اند. یا اینکه چطور باید آی‌کیو را اندازه‌گیری کرد؟ به علاوه آیا تفاوت در هوش، خود را در زندگی روزمره نشان می‌دهد؟ و در آخر و از همه مهم‌تر اینکه آیا مغز بزرگ‌تر یا مغز سنگین وزن‌تر معادل با هوش بالاتر است؟

چیزی که دانشمندان در آن متفق‌القول هستند، این نکته است که مغز بزرگ‌تر به تنهایی معادل با هوش بالا‌تر نیست. چون اگر این‌طور بود، فیل و نهنگ عنبر باید در تمام رشته‌ها شاگرد اول می‌شدند! در عوض دانشمندان برای بررسی و ابراز نظر در مورد توانایی‌های شناختی موجود به وزن مغز نسبت به وزن بدن دقت می‌کنند. بنابراین با در نظر گرفتن این نکته که مغز فیل حدود ۱۰.۵ پوند (۴۷۸۰ گرم) وزن دارد، به راحتی می‌تواند در مقایسه فیزیکی با وزن مغز انسان برنده نبرد باشد اما اگر من و شما به نسبت وزن مغز نسبت به وزن بدن با فیل مسابقه دهیم قطعا پیروزی از آن ما خواهد بود. مغز ما به طور میانگین ۲.۷ پوند (حدود ۱۲۰۰ گرم) وزن دارد که حدود دو درصد از وزن بدن‌مان را تشکیل می‌دهد در حالی که در این حالت مغز یک فیل کمتر از یک‌دهم درصد از وزن بدنش را تشکیل می‌دهد.

نانسی باریکمن (Nancy Barrickman)، فارغ‌التحصیل گروه آناتومی و زیست‌شناسی انسان از دانشگاه دوک، طی مطالعات خود ابراز داشت: به نظر می‌رسد که برخی از مهارت‌های رفتاری و شناختی پیچیده، مانند پیدا کردن راه‌حل‌های خلاقانه برای حل مشکلات اکولوژیکی، شناسایی و تعیین منابع مهم و حیاتی، تهیه و بدست آوردن غذا و همچنین استراتژی‌های پیچیده اجتماعی (مانند استتار و فریب) تنها در میان گونه‌های خویشاوند با مغز بزرگ مشاهده می‌شود. طی مطالعه‌ای که سارا بنسون-آمرام (Sarah Benson-Amram) و همکارانش از دانشگاه وایومینگ لارامی، انجام دادند، ادعا کردند که داده‌های آزمایش از رابطه بین اندازه مغز و میزان هوش حیوانات حکایت دارد. در این مطالعه که جزییات آن در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۶ در ژورنال Proceedings of the National Academy of Sciences منتشر شده است، آنها ۱۴۰ پستاندار گوشتخوار از ۳۹ گونه را که در باغ وحش زندگی کرده‌اند در معرض یک مشکل بامزه قرار دادند تا آنها مجبور به پیدا کردن راه حل برای آن شوند.

این حیوانات مجبور بودند تا قفل L شکل یک محفظه را باز کنند تا به غذا خود که در داخل آن بود، دسترسی پیدا کنند. آنها متوجه شدند که در بین این مجموعه جانوری تحت آزمایش، خانواده خرس‌ها بهترین بودند در حالی که دو گونه از خدنگ‌ها (Mongoose) به هیچ عنوان موفق به باز کردن این قفل نشدند. محققان در ادامه با بررسی کلیه فاکتور‌هایی که می‌توانست منجر به توانایی حل کردن این مسئله توسط جانور شود، از قبیل توانایی دستکاری و چالاکی حرکتی یا توانایی‌های اجتماعی، به این نتیجه رسیدند که اندازه مغز مهم‌ترین عامل تعیین کننده در انجام موفق این آیتم بود. تفاوت در اندازه مغز در بین گونه‌های مختلف، مانند انسان، که نسبتا کوچک است سبب شده تا بررسی و نتیجه‌گیری اثر اندازه مغز و سایر فاکتور‌ها کار دشواری شود. به عنوان مثال، اختلاف در بین هوش افراد مختلف، یا اندازه مغز افراد که دامنه وزنی از مغز‌هایی به وزن ۱۱۰۰ تا ۱۴۰۰ گرم را می‌توان یافت به همراه عوامل متنوع دیگری چون تفاوت در میزان تراکم سلول‌های عصبی، تفاوت‌های ساختاری مغز و فاکتور‌های اجتماعی و فرهنگی، همگی در کنار هم، موجب سردرگمی و ابهام در رسیدن به یک جمع‌بندی درست شده است.

اگر آلبرت انیشتین را به عنوان یک فرد نابغه در نظر بگیریم، با این حال اندازه مغز او تفاوت چندانی با میانگین اندازه مغز سایر انسان‌ها نداشته است. در عوض، برخی از دانشمندان متوجه شده‌اند که توانایی او در درک مفاهیم ذهنی و ظاهرا ایجاد جهش‌های ذهنی غیرممکن، احتمالا با راه‌یافتن مسیر‌های ارتباطی به یکدیگر مرتبط باشد. به نظر می‌رسد این رویداد سبب افزایش یکپارچگی و ارتباطات داخلی مغز با ارتباط پیدا کردن برخی از بخش‌های مجزای مغز به یکدیگر، از طریق چندین مسیر اتصالی شده است. بر طبق یک مطالعه اسکن مغزی کودکان، به نظر می‌رسد که اندازه مغز هیچ ارتباطی با نمرات آزمون‌های استاندارد هوش نداشته باشد. البته مایک مک‌دانیل (Michael McDaniel) روانشناس صنعتی و سازمانی دانشگاه ویرجینیا، اعتقاد دارد که مغز بزرگ‌تر، انسان‌ها را باهوش‌تر می‌کند، هر‌چند بیشتر محققان با نظر او مخالف هستند. نتیجه تحقیقات او سال ۲۰۰۵ در مجله هوش به چاپ رسید که پیشنهاد نموده بوده تمامی فاکتور‌های جنسیت، سن و اندازه مغز با بهره هوشی افراد مرتبط است.

طبق بررسی‌های سال ۲۰۰۶ نیز این ادعا مطرح شد که مردان با‌هوش‌تر از زنان هستند و علت، بزرگ‌تر بودن اندازه مغز آنها نسبت به زنان اعلام شد. در این تحقیق مشخص شد که به طور میانگین اندازه مغز مردان حدود ۰.۲ پوند (حدود ۱۰۰ گرم) بیشتر است. دانشمند دیگری نیز چندین عامل اجتماعی و فرهنگی را عامل باهوش‌تر بودن مردان اعلام کرد.

میانگین وزن مغز برخی از نخستی‌ها (بدون در نظر گرفتن شدن وزن بدن)

شامپانزه با نام علمی Pan troglodytes: وزن ۰.۷۷ پوند (حدود ۳۵۰ گرم)

گوریل کوهی با نام علمی Gorilla gorilla beringei: وزن ۰.۹۵ پوند (حدود ۴۳۰ گرم)

لمور‌های موشی با نام علمی Microcebus murinus: وزن ۰.۰۰۴ پوند (حدود ۲ گرم)

و برای مقایسه اندازه مغز برخی دیگر از جانوران:
نهنگ عنبر با نام علمی Physeter macrocephalus: وزن ۱۷ پوند (حدود ۷۸۰۰ گرم)
گراز دریایی با نام علمی Odobenus rosmarus: وزن ۲.۴ پوند (حدود ۱۱۰۰ گرم، تقریبا مشابه با وزن مغز انسان)
گربه خانگی با نام علمی Felis catus وزن ۰.۰۶ پوند (حدود ۳۰ گرم)

در هر صورت اگر اندازه مغز ربطی به میزان نو‌آوری و خلاقیت داشت، دانشمندان باید ارتباطی بین دوره بیگ‌بنگ ذهن یا Mind’s Big Bang (دوره‌ای که ساخت ابزار از استخوان و نقاشی در غار‌ها طی آن به وقوع پیوست و زمان آن را متعلق به ۷۰۰۰۰ تا ۵۰۰۰۰ سال قبل می‌دانند) و ظهور انسان‌ها با اندازه مغز امروزی می‌یافتند، در حالی که این طور نیست.