خرید هواپیماهایی که هنوز اولویت است

 میانگین سنی بالای ۲۰ سال در ناوگان هوایی ایران باعث شده نه تنها بسیاری از ایرلاین‌های ایرانی نتوانند برای رقابت با شرکت‌های منطقه‌ای با قدرت وارد بازار شوند، بلکه حتی از نظر ایمنی نیز ناوگان ایران با ابهام‌هایی جدی روبه‌رو باشد و سقوط‌های گاه و بی‌گاه هواپیماهای ایران به خوبی این موضوع را نشان می‌دهد.

 در طول سال‌های گذشته یکی از اصلی‌ترین مسائلی که صنعت هواپیمایی ایران با آن روبه‌رو بوده بحث نوسازی ناوگان است. ایرلاین‌های ایرانی در حالی مالکیت بیش از ۲۵۰ فروند هواپیما را در اختیار دارند که از این تعداد چیزی حدود ۱۰۰ فروند هواپیمای مسافربری زمین‌گیر است و این موضوع دست شرکت‌های هواپیمایی ایران در فعال شدن در بازارهای مختلف را بسته است.

در طول ماه‌هایی که از اجرایی شدن برجام می‌گذرد وزارت راه و شهرسازی یکی از اصلی‌ترین اولویت‌های اقتصادی کشور را خرید و نوسازی هواپیماهای جدید عنوان کرده است، موضوعی که هرچند با سنگ‌اندازی‌های جدی در فضای بین‌المللی روبه‌رو شده اما در طول ماه‌های گذشته ادامه داشته است تا ایران بتواند چند فروند از هواپیماهای خریداری شده خود را دریافت کند با این وجود هنوز تعداد زیادی از هواپیماهای فعال در آسمان ایران سنی بالای ۲۰ سال دارند و سقوط روز گذشته هواپیمای ATR شرکت آسمان بار دیگر نشان داد که ایمنی حلقه مفقوده صنعت هوایی ایران است.

پس از این حادثه تلخ که پیش از این نیز در رابطه با هواپیماهای توپولوف و آنتونوف اتفاق افتاده بود، بار دیگر این سوال مطرح می‌شود که آیا اولویت صنعت حمل و نقل هوایی ایران جز نوسازی ناوگان خود است یا همچنان می‌توان این طور نگاه کرد که دیگر عرصه‌های اقتصادی اولویت بیشتری دارند. موضوعی که مخالفان دولت در طول ماه های گذشته با اهدافی سیاسی به شکلی جدی به آن حمله کرده بودند.

موج نخست این حملات با ورود هواپیمای ایرباس ۳۵۰ به ایران آغاز شد، هواپیمایی که برای نشان دادن حسن نیت ایرباس در اجرای این قرارداد به ایران آمد از سوی مخالفان دولت به عنوان یک سرافکندگی ملی معرفی شد. یکی از روزنامه‌های منتقد دولت در همان زمان نوشت که "اعتدال دولت در استقبال از یک هواپیمای اجاره‌ای بال پرواز در آورد و به هوا رفت تا آبروی سیاسی و فرهنگی یک ملت عزتمند و با سابقه تمدنی، در مسلخ یک پرواز تبلیغاتی – سیاسی فنا شود...دولت اعتدال این روزها با چالش «مشروعیت برجام» و «خورشید تابان» بودن و «فتح‌الفتوح» شدن آن روبه‌روست و فرود هواپیمای ایرباس اجاره‌ای در مهرآباد را باید با بوق و کرنا خرج این مشروعیت می‌کرد اما فکری برای آبروی ملت ایران نکرد. "

یکی دیگر از این رسانه ها نیز نوشته بود که "دهها مشکل کلیدی و حیاتی در سر راه زندگی مردم وجود دارد که دولت یازدهم ترجیح داده به‌جای حل و رفع آنها نوای «خر برفت و خربرفت» را با صدای بلندتری ساز کند و مردم را از آن دغدغه‌ها منصرف کند!  سبد دولت از هرگونه محصولی در بزرگترین وعده و ادعایش از روز نخست تاکنون، یعنی پرونده هسته‌ای و موضوع برجام خالی و بدون دستاورد است. "

حملات به خرید هوپیماهای جدید از سوی دولت حتی پس از ورود نخستین هواپیماها به ایران نیز ادامه یافت تا جایی که رییس جمهوری مجبور به واکنش به آن شد. روحانی در این رابطه گفت: دولت تا می خواهد هواپیمایی بخرد عده‌ای می‌گویند هواپیما نخرید بلکه اتوبوس بخرید. این در حالی است که ما برای صنعت تولید کشور و عظمت مردم ایران و تلف نشدن وقت آن ها و همچنین صادرات محصولات ایرانی به کشورهای دیگر می گوییم که هواپیما بخریم.  چنانچه دولت هواپیمایی نخرد آن عده می گویند پس برجام چه شد و چنانچه هواپیمایی بخریم می گویند که این هواپیماها لوکس و ساخت جدید است.  

در کنار مسائل ایمنی، موضوع اقتصاد نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. طبق اعلام وزیر راه و شهرسازی سالانه مسافران ایرانی برای سفر به بسیاری از مناطق دنیا از ایرلاین‌های خارجی بیلیت می خرند و این رقم سالانه به حدود ۴ میلیارد دلار می رسد. در حالی که کل قرارداد ایران ایر برای خرید ۱۰۰ فروند هواپیما از ایرباس حدود ۱۰ میلیارد دلار تمام شده و این موضوع به معنای آن است که صرفا با باز پسگیری دو ساله این بازارها می‌توان کل رقم خرید هواپیماهای جدید را از بازارهای فعلی به دست آورد و حتی درآمدهای جدیدی را نیز به وجود آورد.

با این همه تمام این دغدغه‌های اقتصادی در مقابل جان از دست رفته شهروندان ایرانی هیچ اهمیتی ندارد. فوت بیش از ۶۰ نفر از سرنشینان این هواپیمای مسافری بار دیگر زنگ‌های خطر را به صدا درآورد که اگر فضا برای نوسازی ناوگان ایران فراهم نشود و مقدمات لازم قانونی و اقتصادی آن لحاظ نشود، احتمالا باز هم حوادث تلخ این چنینی رقم خواهد خورد، حوادثی که در کنار مشکلات اقتصادی قابل توجه از نظر اجتماعی هزینه‌ای قابل توجه برای کشور به وجود خواهد آورد.