طی یک و نیم دهه اخیر متاثر از تغییرات اقلیمی و همچنین الگوهای بارشی دو اتفاق عمده در منطقه جنوب غرب آسیا رخ داده است؛ یکی گرم‌تر شدن منطقه و نیز تشدید میزان تبخیر آب و دیگری کاهش میزان بارشی که در گذشته نیز در سطح کمی قرار داشته است.
یک عضو هیات مدیره انجمن علمی ژئوپلتیک ایران با تاکید بر لزوم تشکیل یک سازمان بین‌المللی برای همکاری‌های آبی میان کشورهای منطقه جنوب غرب آسیا، اظهار کرد: بحران آب در آینده در جهت‌دهی مناسبات امنیتی کشورهای منطقه اثرگذار خواهد بود.مراد کاویانی‌راد با اشاره به پیامدهای بحران کم آبی در ایران و منطقه، خاطرنشان کرد: آنچه که امروز به عنوان بحران کم آبی در جنوب غرب آسیا مطرح می‌شود، به موقعیت جغرافیایی کشورهای واقع در روی کمربند خشک دنیا باز می‌گردد که عمده کشورهای جنوب غرب آسیا روی این کمربند قرار دارند و به ذات سرزمین‌های کم آب و خشک هستند.
وی افزود: طی یک و نیم دهه اخیر متاثر از تغییرات اقلیمی و همچنین الگوهای بارشی دو اتفاق عمده در منطقه جنوب غرب آسیا رخ داده است؛ یکی گرم‌تر شدن منطقه و نیز تشدید میزان تبخیر آب و دیگری کاهش میزان بارشی که در گذشته نیز در سطح کمی قرار داشته است.
دبیر کمیته علمی همایش دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلتیک غرب آسیا با اشاره به وجود نگرشی سیاسی در منطقه درباره آب، اظهار کرد: برخی از رودخانه‌های موجود در منطقه جنوب غرب آسیا از رودخانه‌های بین‌المللی هستند اما توافقی عام درباره بین‌الملل بودن این رودخانه‌ها و نگرشی تعاملی میان کشورهای منطقه در این باره وجود ندارد و برخی کشورها که خواستگاه این رودخانه‌ها محسوب می‌شوند به آب به نوعی نگاهی سیاسی و ابزاری به جهت کسب امتیاز از دولت‌ها و کشورهایی که در پایین دست رودخانه‌ها قرار دارند، نگاه می‌کنند.
کاویانی‌راد گفت: بنابراین کشورهایی که در پایین دست رودخانه‌های بین‌المللی قرار دارند، حداقل طی یک و نیم دهه اخیر به صورت مستمر و فزآینده درگیر چالش آب شدند. همچنین طی چند سال اخیر به واسطه گسترش صنعت و استفاده از فناوری‌های جدید، بخش عمده‌ای از منابع آب‌های زیرزمینی به اتمام رسیده، در نتیجه جنوب غرب آسیا که به طور نسبی جزو مناطقی بود که از نظر امنیتی شکننده محسوب می‌شد، با توجه به وضعیت منابع آب این منطقه و همچنین تاثیرگذاری‌های آب به عنوان یکی از متغیرهای اساسی در جهت‌دهی به سیاست‌های داخلی و خارجی کشورها، به سمت نوعی ناامنی پیش می‌رود.
وی با بیان اینکه یکی از دلایل تشدید بحران سوریه، بحران آب بود، ادامه داد: وضعیت آب و مواجهه شدن با بحران آبی در منطقه در آینده در جهت‌دهی به مناسبات امنیتی کشورها تاثیرگذار خواهد بود.
عضو هیات مدیره انجمن علمی ژئوپلتیک ایران در ادامه به بررسی راهکارهای مقابله با بحران کم آبی در منطقه در دو مقیاس داخلی و بین‌المللی پرداخت و اظهار کرد: در مقیاس داخلی همه کشورها باید بپذیرند که وضعیت منابع آب عملا دیگر مانند قبل نیست و باید پذیرفت که تحولات جدیدی در اقلیم منطقه رخ داده که بر اساس آن باید سیاستگذاری‌ها و قانونگذاری‌های جدید کشورها، متناسب با تغییرات اقلیمی جدید انجام شود.
کاویانی‌راد خاطرنشان کرد: در مقیاس بین‌المللی نیز در محاسبات منطقه‌ای کمبود آب می‌تواند زمینه‌ساز تشکیل یک سازمان منطقه‌ای برای همکاری‌های آبی میان کشور منطقه باشد و اگر کشورهای منطقه به سمت تشکیل این سازمان حرکت نکنند قطعا منطقه با ناامنی و بی‌ثباتی بیشتری مواجه خواهد شد.
وی با تاکید بر اینکه کمبود آب کشاورزی و آب شرب بازتاب‌های ناامن کننده‌ای دارند که سایر کشورها را نیز تحت تاثیر خود قرار خواهند داد، گفت: در این زمینه به طور مثال سیاست‌های آبی ترکیه منجر به خشک شدن بخش عمده‌ای از اراضی عراق شد و قطعا عراق بی‌آب عراقی ناامن و به ضرر ترکیه خواهد بود. کشورهای منطقه ناگزیر باید به سمت یک سازه سیاسی و سازه ژئوپلتیک منطقه‌ای پیش بروند که کارکردهای آن به نوعی می‌تواند همکاری بین دولت‌های منطقه در عرصه آب باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی در ادامه با بیان اینکه دیپلماسی آب این توانایی را دارد که مانع از تنش شده و در عین حال نیز زمینه همکاری و تعامل کشورهای منطقه را فراهم آورد، اظهار کرد: امروزه در بخش عمده‌ای از ادبیاتی که در حوزه هیدروپلتیک در دنیا تولید شده واژگانی نظیر جنگ، تنش و تعارض بسیار پررنگ شده و عملا به جنگ ناامنی موجود دامن می‌زنند. در این راستا بر این باور هستیم که گرچه کمبود آب وجود دارد و این کمبود در آینده نیز تشدید خواهد شد اما می‌توان به استناد امنیت جمعی و فراگیر منطقه‌ای به راهکارهایی رسید که بتواند حداقل نیازهای آبی کشورهای منطقه را تامین نماید تا ثبات و توسعه آن کشورها به خطر نیفتد.
دبیر کمیته علمی همایش دیپلماسی آب و فرصت‌های هیدروپلتیک غرب آسیا با اشاره به برگزاری این همایش در هشتم و نهم اسفند ماه سال جاری در دانشگاه خوارزمی، گفت: تاکنون استقبال خوبی توسط پژوهشگران برای مشارکت در این همایش به عمل آمده که این استقبال نشان دهنده تحریک حساسیت‌ها نسبت به کمبود آب و سرنوشت کشور در جامعه است. در این زمینه تاکنون قریب به 158 مقاله با محورهای حل دیپلماتیک موضوع آب، بحران‌های آبی موجود در کشور و راهکارهای برون‌رفت از آن و مناسبات آبی ایران و کشورهای همسایه و نحوه استفاده تعاملی از آب رودخانه‌های بین‌المللی به دبیرخانه همایش ارائه شده است.
وی در پایان خاطرنشان کرد: در این همایش شخصیت‌های کشوری و لشکری و اندیشمندان متخصص در زمینه آب از جمله سیدعباس عراقچی معاون وزارت امور خارجه و امیر دریادار حبیب‌الله سیاری فرمانده پیشین نیروی دریایی ارتش حضور خواهند داشت.
منبع: ایسنا
ارسال نظر
