دلایل تداوم افزایش نرخ ارز در کشور

 دلار و یورو در روزهای گذشته روند رو به صعودی داشتند که این صعود به اندازه‌ای هیجان انگیز بود که تنها به نمودار و اخبار گذری بسنده نکرده، بلکه خیل عظیمی از نوسانگیران و حتی مردم عادی که سودای کسب سود دارند را نیز به سر منوچهری و سبزه میدان کشانده‌است.
آنچه نمودارهای نرخ ارز نشان می‌دهد، حاکی از این است که امروز دلار 4740 تومان معامله شده‌ و یورو نیز به قیمت 6182 تومان رسیده‌است، اما بررسی‌های میدانی حاکی از این است که نه تنها دلار سقف 5 هزار تومان را شکسته، بلکه به ارقام 5100 تومان نیز رسیده‌است.

گفت‌و‌گو با برخی از افرادی که در خیل عظیم جمعیت خریداران دلار و یورو در میدان فردوسی و سر منوچهری حضور دارند، حاکی از این است که « می‌خواهند دلار بخرند، چون احتمال بالاتر رفتن قیمت در روزهای آینده خیلی زیاد است»‌ .

با سیر صعودی قیمت، این روزها حتی زنان خانه‌دار و دارندگان سرمایه‌های خرد هم به خریداران این بازار اضافه شده اند. آنها که اندک سرمایه‌ای داشتند و به بهانه کسب سود، به بازار ورود کردند و بعضا اسیر دلالانی شدند که تنورشان این روزها بسیار داغ است و هر سرمایه‌ای ممکن است در این تنور وارد شده و بسوزد.

تمام اینها در شرایطی است که اگر برنامه منسجمی برای هدایت سرمایه های سرگردان تدارک دیده می‌شد، حجم نقدینگی رو به افزایش در اقتصاد ایران به نوع دیگری هدایت می‌شد و چنین رفتارهایی را در بازار رقم نمی‌زد. به خصوص اینکه بیشترین ضرر را در میان مدت، دقیقا همان سرمایه گذارانی خواهند داشت که اکنون سودای سود از بازار ارز را در سر دارند. به اعتقاد برخی کارشناسان، کاهش نرخ سود سپرده های بانکی و برنامه دولت برای اخذ مالیات از سپرده ها، موجب شده مردم سرمایه های خرد خود را روانه بازار ارز کنند و همین مساله به افزایش قیمت دامن زده است.

نوسانات نرخ ارز منشاء خارجی ندارد

حشمت‌الله فلاحت پیشه،عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی درباره احتمال خط گیری نوسانات قیمت ارز از تحولات سیاست خارجی گفت: اعتقاد من بر این است که نوسانات فعلی بازار ارز بدون تحریم داخلی بازار ارز نیست. واضح است که بخش مهمی از ثبات اقتصادی کشور مربوط به ثبات ارزی است، در حالی که نوسانات ارزی بی ثباتی به همراه می آورد. افرادی که اکنون دارای رانت قدرت هستند، با دسترسی به اطلاعات پشت پرده، سود اقتصادی خود را از طریق همکاری با دستگاه های اقتصادی که منافع آنها را تامین می کنند، به دست می آورد. او افزود: مشکل مدیریتی اقتصاد ما که علت این اتفاقات است، ارشادی بودن نظام اقتصادی است. البته د ر دهه 70 و 80 تلاش هی زیادی برای تغییر سیاست های ارشادی اقتصاد کشور رخ داد، اما به نتایج قابل اعتنایی نرسید. هنوز بسیاری از وجوه اقتصاد کشور تحت مالکیت شرکت های دولتی است و همچنین در بودجه ای که دولت به مجلس
می آورد، درآمد حاصل از نرخ تسعیر به عنوان منبع درآمد مازاد به دولت کمک می کند که حذف آن به نفع دولت نیست، در حالی که هرچقدر نوسانات افزایش پیدا کند، درآمد دولت از نرخ تسعیر ارز نیز رو به صعود می رود.

فلاحت پیشه تاکید کرد که اکنون دوران نوسانات سیاست خارجی به پایان رسیده، با حساسیت ها در این موضوع مقابله کردیم و سیاست تهاجمی خارجی را مهار کردم. بنابراین به دلیل ثبات کشور در عرصه سیاست خارجی،نمی توانیم نوسانات فعلی بازار ارز را ناشی از سیاست خارجی کشور بدانیم.


بی مدیریتی دولت در حوزه اقتصاد

حیدر مستخدمین حسینی، کارشناس اقتصادی در گفت و گو با «ابتکار» در خصوص علل افزایش قیمت ارز در روزهای اخیر گفت: اگر بخواهیم دلایل این بی نظمی و رشد افسار گسیخته ارز در بازار را در یک جمله بررسی کنیم، باید بگوییم که وضعیت بازار ارز حاصل بی مدیریتی دولت در حوزه اقتصاد است.

او در ادامه به تشریح این موضوع پرداخت و گفت: کم کاری بانک مرکزی در حوزه مدیریت بازار ارز، این شرایط را ایجاد کرده است. در حالی که پس از برجام، فروش نفت ما از 1 میلیون بشکه، به 2.5 تا 3 میلیون بشکه رسیده است و به ادعای دولت، دیگر مشکلی در خصوص ورود ارز به کشور نداریم، اکنون مشاهده می کنید که بی برنامگی دولت در حوزه اقتصاد کلان به تامین ارز مورد نیاز لطمه زده و این اتفاقات را در بازار ارز به وجود آورده است. بانک مرکزی در سال اهای اخیر همواره مدعی بود که افزایش قیمت ارز از عواملی مانند سفرهای ژانویه، سفرهای نوروزی و افزایش تقاضا در این برهه ها ایجاد می شود، اما واقعیت این است که عدم تزریق به موقع و کافی ارز منجر به واکنش بازار شده است. این کارشناس اقتصادی خاطرنشان کرد: در این اوضاع، مردم پس انداز خود را از نظام بانکی خارج کرده و به این بازار غیرمولد می برند. در ادامه این مسیر مانند اتفاقی که در سال 90 رخ داد، 20 میلیارد دلاراسکناس در خانه ها انبار می شود.

مستخدمین حسینی در ادامه به وجود رانت های اطلاعاتی در این حوزه اشاره کرد و گفت: متاسفانه در اقتصاد ما عوامل غیرمولد باعث ایجاد رانت شده اند و گروهی که در بدنه قدرت قرار دارند، از این رانت سود می برند. به همین دلیل اتفاقاتی شبیه به اتفاقی که اکنون در بازار ارز افتاده است، رخ می دهد. حال دولت و مجلس باید با مدیریت درست و تامین ارز مورد نیاز بازار، به این بحران پایان دهند تا شائبه این که گفته می شود دولت برای دسترسی به درآمد حاصل از نرخ تسعیر ارز، این وضعیت را در بازار ایجاد کرده است، از بین برود.

این کارشناس اقتصادی به آثار تورمی حاصل از این رخداد اشاره کرد و گفت: وقتی که قیمت ارز افزایش پیدا می کند، واردکنندگان با مشکلاتی اعم از گران شدن هزینه تامین مواد اولیه مواجه می شوند. به تبع آن هزینه تولید کالا بالا می رود. این موضوع باعث می شود که گرانی در کشور پیش بیاید و در آینده ای نه چندان دور، شاخص تورم که تلاش زیادی برای مهار آن انجام شد، مجددا رو به صعود بگذارد.

اقتصاد آزاد ناجی ارز است

محمدمهدی مفتح، سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه در مجلس با اشاره به بازار آشفته ارز گفت: به نظر من در مورد وضعیت بازار ارز، باید بانک مرکزی پاسخگوی اصلی باشد چرا که دولت بزرگترین عرضه‌کننده ارز به بازار و همچنین بزرگترین تقاضاکننده ارز است. وی ادامه داد: قیمت ارز در بازار هم بر مبنای عرضه و تقاضا تعیین می شود بنابراین دولت می تواند قیمت ارز را با توجه به قیمتی که مناسب می داند، متعادل کند. البته با مکانیزم بازار آزاد نه با مکانیزم دستوری و بخشنامه ای. سخنگوی کمیسیون برنامه و بودجه تصریح کرد: طبق برنامه رژیم حاکم بر ارز کشورمان را رژیم شناور مدیریت شده تعریف کرده ایم و این بدین معنی است که نرخ ارز شناور است و قواعد بازار آزاد و عرضه و تقاضا بر بازار آزاد حاکم است نه قواعد بخشنامه ای. ثانیا باید مدیریت شده باشد یعنی باید بانک مرکزی نرخ ارز را با مکانیزم بازار وعرضه و تقاضا مدیریت کند که در نقطه ای قرار بگیرد که برای اقتصاد ایران بهترین شرایط و بالاترین بازده را داشته باشد.

مفتح افزود: از نرخ ارز افراد متعدد و فعالین اقتصادی در حوزه های مختلف متاثر می شوند از جمله واردکنندگان و صادرکنندگان. قیمت ارز نیز بر سطح عمومی قیمت ها و تورم تاثیر دارد. ارز یک متغیر تعیین کننده در اقتصاد ایران است بنابراین بانک مرکزی وظیفه قانونی دارد که نرخ ارز را در نقطه ای که بهترین شرایط را برای اقتصاد کشور داشته باشد، مدیریت کند.