مرحوم هاشمی در آخرین خطبه‌اش چه کرد؟

حسین مرعشی گفت: پیشنهاد می‌کنم درباره آخرین نماز جمعه آقای هاشمی با‌ آقای ناطق‌نوری به گفت‌وگو بنشینید. معتقدم آن خطبه هنوز هم قابل اتکا و پخش است. هیچ نکته تندی در آن وجود ندارد و برعکس، یک خطبه متعادل و راهگشاست که بسیار دقیق بیان شده است. آقای ناطق نوری تعریف می‌کند آن روز از میدان انقلاب به سمت محل نماز جمعه می‌رفتم که با انبوهی از جمعیت عصبانی روبه‌رو شدم. پیش خودم گفتم آقای هاشمی امروز کار سختی پیش‌رو خواهد داشت. او چه می‌خواهد بگوید؟ اگر چیزی بگوید که مردم برنجند، تهران به آشوب کشیده خواهد شد. اگر چیزی بگوید که آنها خوش‌شان بیاید، نظام چه می‌شود؟ در این معادله مانده بودم که آیت‌الله هاشمی چه می‌خواهد بگوید که هم نظام حفظ شود و هم مردم قانع به خانه‌هایشان برگردند. آقای ناطق‌نوری می‌گوید آیت‌الله هاشمی خطبه را شروع کردند.

 متحیر ماندم که چگونه در چارچوب سخن گفت و با چه هوشمندی هر جمله‌ای را بیان می‌کرد. هر حرفی که از دهان آیت‌الله هاشمی بیرون می‌آمد، می‌گفتم شیر مادر حلالت باشد، عمرت پر‌برکت. من می‌فهمیدم که او چه کار مهمی را انجام می‌دهد.

 آیت‌الله هاشمی آن روز از کلیت نظام دفاع کرد و مردم را آرام کرد و به خانه فرستاد. آقای ناطق ادامه می‌دهد بعد از خطبه یکی از دوستان که متعلق به نهادی بود از سخنان آیت‌الله هاشمی ایراد گرفت. گفتم مرد مؤمن امروز جای این حرف‌ها نبود. اگر آیت‌الله هاشمی حرفی می‌زد و مردم برعکس آن عمل می‌کردند، چه کسی می‌توانست اوضاع را جمع کند. مرعشی افزود: ابتدا تصمیم‌گیری شد که آیت‌الله هاشمی در قم دفن شوند و برای اینکه امور به‌خوبی انجام شود، مراسم تشییع را روز ٢١ دی گذاشتیم؛ اما دفن در قم دو مشکل عمده داشت؛ نخست بحث مسافت طولانی تهران تا قم بود که برای حاج‌خانم مشکل بود و مسئله دوم هم این بود که اگر آیت‌الله هاشمی در قم دفن می‌شدند، مزار ایشان در قسمت برادران قرار می‌گرفت که خانم‌ها نمی‌توانستند به آنجا بروند. از سوی دیگر بیت امام اعلام کرده بود که آیت‌الله هاشمی در حرم دفن شوند. اینکه حاج‌آقا کجا دفن شوند تا روز بعد حوالی شب طول کشید. اخوی ایشان بیشتر به قم رضایت داشتند، آقا مهدی و یاسر هم به حرم. بنده و آقا محسن هم نظاره‌گر بودیم که بچه‌ها چه خواهند کرد. وقتی دیدم این بحث طولانی شده، به آقا محسن گفتم شما باید تصمیم بگیرید و این مباحث را ببرید که نهایتا مقرر شد حاج آقا در حرم امام دفن شوند.