چرا سکه را حراج می‌کنند؟

با وجود انتقاداتی که به روش عرضه سکه با برگزاری حراجی مطرح می‌شود، متولیان آن معتقدند که این بهترین و موثرترین روش برای تامین نیاز بازار و کنترل قیمت‌هاست و در نهایت سکه‌های فروش رفته در حراجی نیز روانه بازار شده و تعدیل قیمت‌ها را به دنبال دارد.

گرانی سکه و حبابی شدن قیمت آن در ماه‌های اخیر و اوج گرفتن نرخ این کالا موجب شد بانک مرکزی از حدود دو ماه پیش حراج سکه را از طریق بانک کارگشایی در دستور کار قرار دهد. بر این اساس روزهای زوج و راس ساعت ۱۴ حراجی در بانک کارگشایی آغاز و بسته‌های ۲۰، ۵۰ و ۱۰۰ تایی نیم و تمام بهار آزادی عرضه شد.

اما در جریان برگزاری حراج برخی حواشی وجود داشت که انتقاداتی را نسبت به شیوه عرضه سکه از سوی بانک مرکزی به همراه داشت، به هر حال نرخ‌های‌های بعضا عجیب و گران‌تر از قیمت بازار و برخی تحرکات در حراجی که از سوی دلالان و یا برخی افراد خاص انجام می‌شود از جمله مواردی است که منتقدان تاکید دارند حراج نمی‌تواند شیوه درستی باشد و باعث ایجاد رانت و جولان دلالان شده است.

تنها سکه است که نحوه عرضه آن در بازار پولی و طلا از طریق حراجی انجام می شود و هیچ گاه برای عرضه دلار و امثال آن در مواقع نوسان شدید از چنین روش‌هایی استفاده نشده و عرضه از کانال صرافی‌ها انجام می‌شود، بر این اساس برخی معتقدند که بانک مرکزی باید از این طریق اقدام کند و یا پیشنهاد عرضه از کانال بازار سرمایه نیز وجود دارد.

 با این حال نظر بانک مرکزی چیز دیگری است و شیوه حراج را مورد تائید می‌داند. نظررحیمی- مدیرکل ریالی و نشر- بانک مرکزی این است که تجربه سال‌های گذشته نشان داده استفاده از روش حراج سکه موثرترین راه برای تامین نیاز بازار و کنترل قیمت‌هاست. قیمت‌های پایه اعلام شده در حراج بر مبنای قیمت تمام شده و پایین تر از نرخ عرضه سکه در بازار بوده و خریدهای صورت گرفته از بانک کارگشایی هم عموما با قیمتی پایین‌تر از بازار است. از سویی دیگر شرکت در جلسات بانک کارگشایی برای عموم مردم آزاد است و هر کسی می‌تواند با شرکت در جلسه و پیشنهاد قیمت نسبت به خرید اقدام کند و درنهایت به هر صورت سکه‌های عرضه شده از طریق بانک کارگشایی توسط هر فردی که خریداری شود راهی بازار شده و افزایش عرضه در صرافی‌ها و تعدیل قیمت‌ها را به دنبال دارد.

در عین حال که سلیمانی- مدیر عامل بانک کارگشایی- نیز چنین نظری دارد و معتقد است که حراجی بهترین و شفاف‌ترین راه برای عرضه سکه به بازار است، اما نتیجه دادن آن زمان بر خواهد بود.

اما سال‌هاست که حراجی سکه از سوی بانک مرکزی به طور مستقیم برگزار نشده بود و در سال گذشته بانک ملی از طریق بانک کارگشایی اقدام به حراج سکه کرد که البته نیم و تمام بهار را دربر نمی‌گرفت. مدیر کل ریالی و نشر بانک مرکزی درباره عدم ورود بانک مرکزی به بازار برای برگزاری حراجی در سال‌های اخیر نیز این گونه عنوان کرده است که دیدگاه رئیس کل بانک مرکزی این است که برای صیانت از ذخایر این بانک با اتخاذ سیاست‌ها و اقدامات اصولی در بازار ارز و سکه ثبات وجود داشته باشد و به تبع آن در حداقل بازار و حراج سکه ورود کند و به همین دلیل است که بانک مرکزی باتوجه به ثبات نسبی قیمت‌ها و آرامش بازار سکه طی این سال‌ها اصلا ورودی به بازار نداشته‌ است.

در مدت اخیر حدود ۱۶ جلسه حراجی سکه برگزار شده و در آن بیش از ۱۰۰ هزار قطعه سکه نیم و تمام بهار آزادی فروش رفته است. قیمت‌های پایه روزانه از سوی بانک مرکزی اعلام و با بالاترین نرخ به فروش می‌رود و البته باید ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده نیز بابت خرید پرداخت شود.

در اوایل شروع حراجی سکه که قیمت تمام حدود یک میلیون و ۳۹۰ هزار تومان، حباب قیمتی آن حدود ۲۰۰ هزار تومان برآورد شد که در ادامه با برگزاری حراجی و کاهش قیمت در بازار جهانی طلا، حباب سکه نیز تا حدی تخلیه شد و اکنون به کمتر از ۱۰۰ هزار تومان رسیده است ولی قیمت‌ها همچنان بالا و به مرز  یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان می‌رسد. این افزایش نرخ در نتیجه افزایش قیمت طلا در بازار جهانی و همچنین رشد قیمت دلار در بازار ایران اتفاق می‌افتد  و به گفته مسئولان اگر حراج سکه انجام نمی‌شد قیمت‌ها و حباب سکه بیش از نرخ فعلی بود.