آشنایی با گسل‌های لرزه‌زا و تاریخچه زلزله‌های تهران

عضو هیأت علمی گروه ژئوفیزیک واحد علوم و تحقیقات با بیان اینکه گسل فعال از نگاه علمی گسلی است که شاهدی از جنبش در دوره زمانی هولوسن (10 تا 11 هزار سال پیش) را داشته باشد، گفت: با توجه به این تعریف اکثر گسل‌های ایران و از جمله تهران، فعال محسوب می‌شوند.

 دکتر نوربخش میرزایی گفت: دانش انسان برای پیش بینی و تعیین زمان رویدادهای زمین‌لرزه به هیچ عنوان کافی نیست و تنها می‌توان در مورد مکان‌های مستعد و نیز بزرگی زمین‌لرزه‌ها ارزیابی قابل قبولی داشت.

وی با اشاره به گسل‌های موجود در تهران افزود: یکی از گسل‌های تهران، گسل لرزه‌زای شمال ‌تهران است که به دلیل کمبود داده‌ها، سرگذشت لرزه‌خیزی آن به درستی روشن نیست. گسل مشا، دیگر گسل لرزه‌زای تهران است و رویداد زمین‌لرزه‌های 23 فوریه 958 با بزرگی 7.7 ، 1665 میلادی با بزرگی 6.5 و 27 مارس 1830 به بزرگی 7.1 به جنبش این گسل نسبت داده شده است.

میرزایی ادامه داد: گسل اشتهارد که گسلی جنبا است از دیگر گسل‌های موجود در اطراف تهران است. از سرگذشت لرزه‌خیزی این گسل اطلاع دقیقی در دست نیست. البته زمین‌لرزه مه 1177 با بزرگی 7.2 به این گسل نسبت داده شده است. سری گسل‌های ری که شامل گسل‌های شمال و جنوب ری و کهریزک است از دیگر گسل‌های موجود در تهران بشمار می‌آیند. این سری گسل‌ها را عامل احتمالی رویداد زمین‌لرزه‌های سدة چهارم پیش از میلاد ری‌ـ‌ایوانکی با بزرگی حدود 7.6 و زمین‌لرزة سال 855 میلادی ری با بزرگی حدود 7.1 بیان می‌کنند.

عضو موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران با بیان اینکه گسل‌های فعال دیگری نیز مانند گسل پارچین و گسل نیاوران در گستره تهران وجود دارند که از سابقه زلزله‌خیزی آنها اطلاع موثقی موجود نیست، اضافه کرد: همه گسل‌هایی که به آن‌ها اشاره شد، با توجه به سابقه زمین‌لرزه‌های مخرب و همچنین شواهد میدانی زمین‌شناسی و زمین ساخت‌فعال آن‌ها، توان لرزه‌زایی بالایی دارند. زمین‌لرزه اخیر با بزرگی 5.2 که در دسته زمین‌لرزه‌های متوسط قرار می‌گیرد، در اثر جنبش گسلی از قبل موجود روی داد و گسل جدیدی پدید نیامده است.

وی با بیان اینکه زلزله‌شناسان معتقدند هر جایی رویداد زمین‌لرزه را تجربه کرده است، باید در انتظار زمین‌لرزه‌های مشابه، در آینده نامعلوم باشد، خاطرنشان کرد: دانش انسان برای پیش‌بینی و تعیین زمان رویدادهای زمین‌لرزه به هیچ عنوان کافی نیست. تنها می‌توان در مورد مکان‌های مستعد و نیز بزرگی زمین‌لرزه‌ها ارزیابی قابل قبولی داشت.

میرزایی با اشاره به فعالیت‌ها و پژوهش‌های دانشجویان و اساتید زلزله‌شناسی واحد علوم و تحقیقات، گفت: تحقیق و پژوهش در ارتباط با موضوع تخصصی هشدار سریع زمین‌لرزه (Earthquake Early Warning) از جمله فعالیت‌های پژوهشی‌است که در واحد علوم و تحقیقات در حال انجام است.