احتمال خروج ترامپ از توافق هسته‌ای

 یک روزنامه آمریکایی در گزارشی با اشاره به این‌که فرصت کنگره برای وضع قانون تحریمی علیه ایران و رفع آنچه واشنگتن نواقص برجام می‌خواند، فرا رسیده است، نوشت: احتمال دارد که رئیس‌جمهور آمریکا تصمیم به خروج از توافق هسته‌ای بگیرد.

به نوشته روزنامه واشنگتن تایمز، کنگره آمریکا احتمال دارد ضرب الاجل رسیدگی به درخواست‌های دونالد ترامپ رئیس‌جمهور این کشور برای اتخاذ موضع سختگیرانه‌تر در قبال توافق هسته‌ای با ایران را از دست بدهد، با تحریم‌های جدید علیه تهران موافقت نکند و تعیین آینده این توافق را دوباره به ترامپ بسپارد.

تلاش جمهوری خواهان برای ایجاد عواملی جدید که بتواند تحریم‌های شدیدی را علیه ایران که به واسطه توافق هسته‌ای رفع شده بود، وضع کند تا آستانه روز سه‌شنبه (امروز) به جایی نرسید. روز سه‌شنبه پایان ضرب‌الاجل 60 روزه غیر رسمی است که توسط کنگره وضع شده تا در صورت عدم تایید توافق از سوی دولت، قانون‌گذاران در این مدت درباره سرنوشت آن، شامل بازگرداندن تحریم‌ها تصمیم‌گیری کند.

مشاوران کنگره می‌گویند که قانون‌گذاران هنوز فرصت دارند پیش از آنکه ترامپ بار دیگر تصمیم بگیرد مسوولیت توافق را بپذیرند یا نه، پیشنهادی ارائه کنند اما مشاوران کاخ سفید تاکید دارند که رئیس‌جمهور ترامپ از عدم پیشرفت در کنگره در این خصوص دلخور شده است و احتمال دارد آمریکا را در ژانویه 2018، زمانی که مهلت بازبینی توافق هسته‌ای پایان می‌یابد، از توافق خارج کند.

ترامپ در ماه اکتبر از کنگره و دیگر طرف‌های توافق شامل انگلیس، فرانسه و آلمان خواست تا راه‌هایی را برای رسیدگی به آنچه وی نقاط ضعف جدی توافق می‌داند، بیابند. از جمله در صورت ادامه آزمایش موشک‌های بالستکی در ایران. روسیه و چین نیز دیگر امضاکنندگان توافق هستند و تا کنون هیچ یک از این طرف‌ها راه آمریکا برای بازنگری توافق را دنبال نکرده‌اند.

بازرسان هسته‌ای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها تایید کرده‌اند که ایران به طور کامل به تعهداتش در توافق هسته‌ای پایبند بوده است.

مارک دوبووتیز، تحلیلگر ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در یک مصاحبه گفت: ژانویه که فرا برسد، رئیس‌جمهور احتمالا از اینکه نه کنگره و نه اروپایی‌ها به درخواست‌های وی برای رفع نواقص توافق پاسخی نداده‌اند، ناامید خواهد شد. قطعا این احتمالا وجود دارد که در آن زمان رئیس‌جمهور تصمیم به خروج از توافق بگیرد.

بر اساس قوانین آمریکا که کنگره آن را در سال 2015 وضع کرد، رئیس‌جمهور باید هر 90 روز یک بار پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را و اینکه توافق در راستای منافع ملی آمریکا است، تایید کند. ترامپ در روزهای ابتدایی ریاست جمهوری‌اش دو بار به طور رسمی، پایبندی ایران را مورد تایید قرار داد اما دو ماه پیش به طور شفاف نارضایتی خود را از این توافق اعلام کرد.

مشاوران ارشد ترامپ، شامل جیمز متیس وزیر دفاع آمریکا از ماندن در توافق حمایت و نسبت به تاثیرات منفی خروج آمریکا از آن برای امنیت خاورمیانه و متحدانی که هنوز متعهد به توافق هستند، ابراز نگرانی کرده است.

اما منتقدان توافق نیز می‌گویند که محدودیت‌های تعیین شده برای تهران در یک دهه آینده منقضی می‌شود، در حالی که ایران سیاست‌های خود را در زمینه‌هایی که رئیس‌جمهور اوباما و دیگر حامیان توافق امیدوار بودند، تغییر نداده است.

دونالد ترامپ در ماه اکتبر از تایید توافق هسته‌ای خودداری کرد اما به سرعت از توافق خارج نشد. وی در ازاء، از قانون‌گذاران خواست تا به قانونی برسند که اجرای توافق را تقویت کند و مانع از توسعه موشک بالستیک قاره پیما شود و به علاوه محدودیت‌های هسته‌ای ایران را دائمی کند.

چند مقام ارشد دولت در آستانه اعلام ترامپ در ماه اکتبر به خبرنگاران گفتند که کاخ سفید یک فرصت 60 روزه به کنگره داده است تا چنین قانونی را تصویب کند اما مشاوران روز دوشنبه گفتند که رئیس‌جمهور هیچ‌گاه یک ضرب‌الاجل جدی برای آنها تعیین نکرد.

واشنگتن تایمز در ادامه نوشت: مشاوران باب کورکر، رئیس کمیته روابط خارجی سنای آمریکا، جمهوری‌خواه ایالت تنسی می‌گویند که کورکر در حال مذاکره با نمایندگان کلیدی همچون سناتور بنجامین کاردین از ایالت مریلند و عضو ارشد دموکرات این کمیته و تام کاتن، جمهوری‌خواه ایالت آرکانزاس و از منتقدان اصلی توافق هسته‌ای است تا با درخواست‌های ترامپ برای در اتخاذ اقدام قانونی علیه ایران موافقت کنند.

اگر طرح جمهوری‌خواهان برای اتخاذ مواضع سخت در قبال ایران پیش از 13 ژانویه تصویب شود، نگرانی‌هایی درباره چگونگی واکنش دیگر اعضای گروه 1+5 به این مساله وجود دارد. با این حال، با توجه به تعداد روزهای کاری محدود کنگره تا آن زمان، بعید است که چنین توافقی در کنگره حاصل شود.

تحلیلگران می‌گویند هر قانونی که خواستار وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران شود، می‌تواند تقاضای مذاکره مجدد درباره کل توافق هسته‌ای با ایران را در پی داشته باشد. این در حالی است که طرف‌های اروپایی تمایل چندانی به بازگشایی موضوع توافق هسته‌ای با ایران ندارند، چراکه معتقدند این امر ممکن است در نهایت به فروپاشی کامل توافق بینجامد.

فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به‌طور جدی و قاطعانه با هر گونه پیشنهاد برای مذاکره مجدد بر سر توافق با این امید که امتیازات جدیدی از سوی ایران حاصل شود، مخالفت کرده است. وی ماه گذشته پس از دیدار با قانونگذاران آمریکایی به خبرنگاران گفت که مذاکره مجدد توافق هسته‌ای به هیچ عنوان یک گزینه نیست.