بودجه 97/ هدفمندی یارانه‌ها روی ریل اصلی

روزنامه ایران در یادداشتی به قلم میثم موسایی/ اقتصاددان نوشت:

صبح روز یکشنبه هفته جاری لایحه بودجه سال 1397 به‌عنوان مهم‌ترین سند مالی دولت تقدیم مجلس شد که در مقایسه با بودجه‌های سنواتی گذشته تغییرات محسوسی دارد. یکی از این تغییرات مثبت نگاه جدید دولت به قانون هدفمندی یارانه هاست. درحالی که طی هفت سالی که از اجرای این قانون می‌گذرد، یارانه نقدی به‌صورت مساوی بین تمام ایرانیان توزیع می‌شد، در لایحه پیشنهادی دولت شاهد تغییر اساسی در نحوه توزیع و هزینه کرد یارانه‌ها هستیم.

درحالی که هدف اولیه قانون هدفمندی یارانه‌ها، «هدفمند کردن» میلیاردها تومان یارانه مستقیم و غیرمستقیمی بود که دولت می‌پردازد، ولی با تقسیم عواید حاصل از افزایش قیمت حامل‌های انرژی به صورت مساوی میان تمام اقشار جامعه شامل پردرآمدها و نیازمندان این هدف مغفول ماند و حتی در ادامه با کسری به وجود آمده به‌دلیل افزایش تعداد یارانه بگیران دولت مجبور به برداشت از محل بودجه‌های عمرانی و استقراض از بانک مرکزی شد. بدین ترتیب روش ناصحیح اجرای این قانون به یکی از معضلات اصلی دولت تبدیل شد.

درلایحه بودجه سال آینده، دولت با کاهش حدود 19 هزار میلیارد تومانی اعتبار یارانه نقدی قصد دارد تا با حذف پردرآمدها و اقشار متوسط یارانه نقدی را به دست افراد مستحق و نیازمند برساند. بدین ترتیب به جای اینکه ماهانه مبلغ 45 هزار و 500 تومان میان حدود 75 میلیون نفر توزیع شود، با حذف حدود نیمی از یارانه بگیران، سهم بیشتری به تحت پوششان نهادهای حمایتی از جمله کمیته امداد و بهزیستی اختصاص می‌یابد.

پرداخت یارانه‌های نقدی و غیر نقدی به اقشار آسیب پذیر کشور یک امر مهم است، چراکه این افراد به کمک‌های نقدی دولت نیازمند هستند؛ با وجود آنکه رقم پرداخت یارانه‌های نقدی چندان قابل ملاحظه نیست، اما در سطح زندگی بسیاری از دهک‌های پایین جامعه اثر مثبت گذاشته است و دولت می‌تواند بخشی از مبالغ حاصل از کاهش بودجه یارانه نقدی و غیرنقدی خانوارها را به افزایش سهم این اقشار اختصاص دهد.

البته با وجود اینکه کاهش بودجه یارانه نقدی و غیرنقدی یکسان برای خانوارها اقدام مثبتی در لایحه بودجه سال 97 به شمار می‌رود اما ایده آل نیست، ایده آل این است که هزینه کم شده یارانه‌های نقدی به‌سمت توسعه و تکمیل زیرساخت‌های بهداشت و درمان و تأمین اجتماعی هدایت شود که یکی از وظایف دولت در کنار کاهش بودجه یارانه‌ها تلقی می‌شود.

بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد یکی دیگر از اقدامات مثبت دولت در لایحه بودجه سال آینده است. این موضوع یکی از محاسن لایحه بودجه سال 97 است اما با برخوردهای نرم تحقق این هدف آرمانی ممکن نخواهد بود، چراکه دستگاه‌های ناکارآمد زیادی در کشور وجود دارد و امکان آنکه بتوانند با آمار نادرست بودجه را به خود اختصاص دهند زیاد است. از سوی دیگر در بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد تنها لحاظ مباحث کمی کفایت نمی‌کند و در این بخش کیفیت نیز بسیار مهم است و امیدوارم که نمایندگان مجلس در تصویب بودجه به آن توجه کنند.

درپایان باید گفت با وجود تمام نکات مثبت گنجانده شده در لایحه بودجه 97 برای جلوگیری از رکود در فضای اقتصادی باید تا حد ممکن هزینه‌های زاید حذف و به سمت سرمایه‌گذاری در اقتصاد حرکت کرد. در کنار قانون بودجه نیاز تشویق سرمایه‌گذاران خارجی به سرمایه‌گذاری در ایران نیز وجود دارد که امیدواریم سال آینده در این زمینه دولت موفق باشد.