تلگرام واقعا جایگزین می‌خواهد؟

نشست بررسی ابعاد جایگزینی مسئله تلگرام در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار و در آن درباره لزوم یا عدم لزوم جایگزینی شبکه‌های پیام رسان داخلی با تلگرام بحث و گفتگو شد.

 اولین نشست علمی از مجموعه نشست‌های ارزیابی سیاست‌گذاری فضای مجازی در ایران باعنوان بررسی ابعاد جایگزینی مسئله تلگرام با حضور مهدی اسلامی رئیس مرکز تحقیقات اقتصاد خلاق، سیدجعفر خورشاد مدیرعامل پیام رسان سروش و محمدمهدی کارگر مشاور سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران پیش از ظهر امروز شنبه ۱۱ آذرماه در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.

در ابتدای این نشست کارگر گفت: تلگرام پدیده‌ای است که به این راحتی نمی‌توان راجع به آن حرف زد و دیگر جزیی از نظام اجتماعی مردم است. تلگرام از آن پدیده های عجیب کشور ماست و به راحتی نمی‌توان درباره آن تصمیم گرفت اما می توان ابعاد آن را مشخص کرد.

تصمیم نهایی با کاربر است

در ادامه خورشاد گفت: اگر قرار باشد درباره تلگرام جایگزینی اتفاق بیفتد ایران فقط می‌تواند نیمی از این کار را انجام دهد چون نمی‌توانیم یک پیام‌رسان را ببندیم و بگوییم از پیام رسان دیگری استفاده کنیم، فقط می توانیم پیام رسان قبلی را ببندیم و تصمیم با  کاربر است که بعد از آن از کدام پیام رسان استفاده کند.

اسلامی: مکانیزم اقتصادی و فراگیری هم نکته مهمی است، این مسائل به‌صورت علمی در دنیا دنبال می‌شوند و در کنار موضوعاتی همچون خرده فرهنگ‌ها در مورد شبکه‌های پیام‌رسان اهمیت زیادی دارد اما متاسفانه به صورت علمی دنبالشان نمی ‌کنیم
وی افزود: در زمینه UX و UR تخصص‌هایی وجود دارد که در این مملکت آنها را نداریم، در این زمینه همه چرخه باهم است و باید همه را با هم ببینیم مثلا ما به سخت افزار کلود احتیاج داریم که در کشورمان نیست. به این مسئله هم توجه کنید که تا پیش از تلگرام بیشتر حجم اطلاعاتی که مردم ارسال می کردند ۲۰ مگابایت و در جیمیل بود در اپلیکیشن ها هم این میزان ۵ مگابایت بود اما تلگرام این مرزها را شکاند. یا مسئله راه اندازی کانال ها یک قدم جدید در تکنولوژی بود و پیش از آن وایبر و واتساپ آن را نداشتند.

آیا می‌توانیم ۴۰ میلیون کاربر را مدیریت کنیم؟

در ادامه این نشست کارگر گفت: ما در زمینه سرور دانش فنی و تخصصی نداریم. هفته گذشته اپلیکیشنی آمد که باعث شد همه سایت‌های فروش آنلاین بخوابند. نمونه دیگرش اعلام نتایج کنکور توسط سایت سازمان سنجش است که وقتی قرار می شود نتایج اعلام شود سایت سنجش اصطلاحا داون و از دسترس خارج می شود. باید بدانیم ظرفیت مان چقدر است ما می آییم اپلیکیشن پیام رسان سروش را راه اندازی می‌کنیم و تلگرام را می بندیم با این میزان توانایی برنامه‌ریزی و سخت‌افزاری. تلگرام ۴۰ میلیون کاربر در ایران دارد با این میزان توانایی آیا می‌توانیم این ۴۰ میلیون را مدیریت کنیم؟ از بعد فنی باید بگوییم که نمی توانیم تلگرام را با نمونه داخلی اش یعنی سروش جایگزین کنیم. از پیام رسان های داخلی هم نمی توانیم توقع داشته باشیم که از نظر فنی جایگزین تلگرام شوند. سرویس هایی که سروش ارائه می دهد جذابند اما اصل مسئله چیز دیگری است.

مشاور سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران در ادامه گفت: دیروز برنامه‌ای از شبکه آموزش سیما پخش می‌شد که دیدم در زیرنویس برنامه نوشته بودند حساب کاربری ما در فضای مجازی از فلان رقم و حساب کاربری ما در پیام رسان سروش از فلان رقم عبور کرد، این بدترین نوع تبلیغ و در واقع خیانت است. من به صداوسیما رفته ام و دیده ام که در اتاق های مختلف صداوسیما مقابل مجری و مهمان برنامه روی برگه هایی نوشته اند اسم تلگرام را نبرید. خب اگر این طور است، چرا از تلگرام استفاده می کنیم؟ نوع برخورد صداوسیما به این ترتیب است که می گویند اسم هیچ کدام از شبکه های اجتماعی را نبرید و فقط از سروش نام ببرید. با این کارها شکاف بین مردم و حاکمیت بیشتر می شود.

وی در ادامه افزود: موضوع بومی سازی هم یک موضوع پرچالش است این که صرفا بچه های یک دانشگاه ایرانی دورهم جمع شوند دلیل بومی سازی نمی شود. ذات بومی سازی خوب است اما اول باید معنیش کنیم.

سیستم دیگر فناوری محض نیست

در ادامه این نشست اسلامی گفت: بحث مالکیت شبکه‌های پیام رسان بسیار مهم است که آیا حاکمیت باشد، بخش خصوصی باشد و یا ... مکانیزم اقتصادی و فراگیری هم نکته مهمی است، این مسائل به صورت علمی در دنیا دنبال می شوند و در کنار موضوعاتی همچون خرده فرهنگ ها در مورد شبکه های پیام رسان اهمیت زیادی دارد اما متاسفانه به صورت علمی دنبالشان نمی کنیم.

کارگر: روسیه و چین هم با شبکه‌های پیام‌رسان خارجی مشکل داشته و دارند. استفاده از چنین سایت‌هایی در چین با جریمه و محکومت و زندان روبرو بود در عوض چین جایگزین مناسبی برای سایت‌هایی چون فیس بوک معرفی کرد
وی افزود: امروز دیگر نمی شود سیستم را به صورت فناوری محض نگاه کرد و کاربر نقش مهمی در توسعه سیستم دارد بنابراین در چنین نشستی باید الزامات جایگزینی بررسی شود یعنی اینکه فکر کنیم چه الزامی در این زمینه وجود دارد که یک شبکه داخلی را با تلگرام جایگزین کنیم. آیا اصلا الزامی داریم یا نداریم؟

مشاور کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: یک سوال مهم دیگر این است که آیا کاربر را باید به طور اجباری از شبکه‌های خارجی به سمت شبکه های داخلی کوچ داد یا او باید به میل خودش به استفاده از پیام رسان های داخلی ترغیب شود؟ نمونه ای که در این زمینه می توانیم مطرح کنیم، فیلتر شدن وی چت در چین است.

اسلامی گفت: آیا باید از نمونه‌های موفق خارجی الگوبرداری کنیم یا خودمان فلسفه‌ای برای کار داشته باشیم یعنی راه اندازی شبکه پیام رسان داخلی باید برایمان راندمان فرهنگی و اقتصادی هم داشته باشد یا خیر؟ ما باید در بحث فلسفه طراحی هم کار کنیم ولی متاسفانه تخصص های میان رشته ای برای طراحی در این زمینه نداریم.

در بخش پایانی این نشست کارگر گفت: روسیه و چین هم با شبکه‌های پیام رسان خارجی مشکل داشته و دارند. مثلا شبکه اجتماعی فیس بوک از لحاظ سیاسی و همچنین در سطح پایین تر مسائل اجتماعی و فرهنگی با سیاست‌های کلی این دو کشور زاویه داشت. استفاده از چنین سایت‌هایی در چین با جریمه و محکومت و زندان روبرو بود در عوض چین جایگزین مناسبی برای سایت هایی چون فیس بوک معرفی کرد. نتیجه این شده که چین امروز ظرفیت مذاکره را در این زمینه دارد اما ما این ظرفیت را نداریم. نکته اینجاست که چین و روسیه تکلیف خود را مشخص کردند اما ما هنوز نمی‌دانیم که می‌خواهیم تلگرام را ببندیم یا مدیریت کنیم.

سرویس خوب در رقابت با سرویس‌های خارجی برنده است

وی گفت: مشخص است که اپلیکیشن سروش ظرفیت مذاکره را ندارد. روس‌ها چه کردند؟ آمدند از ظرفیت های فرهنگی و اجتماعی خود استفاده کردند. اگر به مسکو بروید روی در و دیوار یک کلمه انگلیسی نمی بینید دلیلش روحیه ناسیونالیستی و تعصبی است که روس‌ها روی زبان و فرهنگشان دارند از همین ظرفیت هم استفاده کردند و یاندکس را راه اندازی کردند. یاندکس امروز در روسیه، اوکراین و کشورهای اطراف کاربران بسیار زیادی دارد و سرویس‌هایی چون نقشه، پیام رسان، تاکسی و... را ارائه می دهد، این یعنی سرویس خوب در رقابت با سرویس‌های خارجی برنده شده است. البته گوگل هم در روسیه حضور دارد اما یاندکس پررنگ‌تر است.

مشاور سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران در پایان گفت: اصل موضوع به سیاست‌های ما باز می گردد یعنی مربوط به خودمان است و اینکه چقدر توانایی‌هایمان را می‌شناسیم. ما از لحاظ فنی صفر نیستیم اما از علم روز عقب هستیم، تحریم ها هم در این زمینه بی اثر نبوده است اما مسئله ما تلگرام، سروش یا دال نیست بلکه سیاستگذاری کلان است. بالاخره تصمیم گیرنده کیست؟