اسرار تغییر قبله چه بوده است؟

 توجه به قبله در نماز چه لزومی دارد؟
در سوره بقره آ‌یه 115 می‌خوانیم «وَلِلَّهِ الْمَشْرِقُ وَالْمَغْرِبُ فَأَیْنَمَا تُوَلُّوا فَثَمَّ وَجْهُ اللَّه؛
 مشرق و مغرب از آن خداست و به هر طرف رو کنید خدا آنجاست».

 با توجه به آیه شریفه این سؤال مطرح می‌شود که اگر به هر سو رو کنیم خدا آنجاست پس چه لزومی دارد که به طرف قبله رو کنیم؟
توجه به قبله هرگز مفهومش محدود کردن ذات پاک خداوند در سمت معینی نیست، بلکه از آن جهت که انسان یک وجود مادی است و بالاخره باید به سویی نماز بخواند دستور داده شده است که همه به یک سو نماز بخوانند تا وحدت و هماهنگی در صفوف مسلمین پیدا شود و از هرج و مرج و پراکندگی جلوگیری به عمل آید فکر کنید اگر هر کسی به سویی نماز می‌خواند و صفوف متفرق تشکیل می‌دادند چقدر زننده و ناجور بود؟
سمتی که به عنوان قبله تعیین شده (سمت کعبه) نقطه‌ای است مقدس که از قدیمی‌ترین پایگاه‌های توحید است و توجه به آن بیدارکننده خاطرات توحیدی است.

اسرار تغییر قبله چه بوده است؟
تغییر قبله از بیت‌المقدس به خانه کعبه برای همه سؤال‌برانگیز بود آنها که گمان می‌کردند هر حکمی باید ثابت باشد می‌گفتند اگر می‌بایست ما به سوی کعبه نماز بخوانیم چرا از همان روز اول نگفتند و اگر بیت‌المقدس مقدم بود که قبله انبیای پیشین محسوب می‌شد چرا تغییر یافت؟

دشمنان نیز میدان وسیعی برای سم‌پاشی یافتند شاید می‌گفتند، او در آغاز متوجه قبله پیامبران گذشته شد اما پس از پیروزی‌هایش نژادپرستی بر او غلبه نمود و آن را به قبله قوم خود تبدیل کرد! یا می‌گفتند: او برای جلب توجه یهود و مسیحیان، نخست بیت‌المقدس را پذیرفت، هنگامی که مؤثر نیفتاد آن را تبدیل به «کعبه» کرد.
بدیهی است این وسوسه‌ها آن هم در جامعه‌ای که هنوز نور علم و ایمان وزایایش را روشن نساخته بود و رسوبات دوران شرک و بت‌پرستی هنوز در آن وجود داشت چه نگرانی و اضطرابی ایجاد می‌کند.
لذا قرآن صریحاً می‌گوید: این یک آزمایش بزرگ برای مشخص شدن موضع مؤمنان و مشرکان بود.

بعید نیست یکی از علل مهم تغییر قبله مسأله زیر باشد:
از آنجا که خانه کعبه در آن زمان کانون‌ بت‌های مشرکان بود دستور داده شد مسلمانان موقتاً به سوی بیت‌المقدس نماز بخوانند و به این ترتیب صفوف خود را از مشرکان جدا کنند.
اما هنگامی که به مدینه هجرت کردند و تشکیل حکومت و ملتی دادند و صفوف آنها از دیگران کاملاً مشخص شد، دیگر ادامه این وضع ضرورت نداشت در این هنگام به سوی کعبه قدیمی‌ترین مرکز توحید و پرسابقه‌ترین کانون انبیا بازگشتند.

بدیهی است هم نماز خواندن به سوی بیت‌المقدس برای آنها که خانه کعبه را سرمایه معنوی نژاد خود می‌دانستند مشکل بود و هم بازگشت به سوی کعبه بعد از بیت‌المقدس بعد از عادت کردن به قبله نخست.
مسلمانان به این وسیله در بوته آزمایش قرار گرفتند تا آنچه از آثار شرک در وجودشان است در این کوره داغ بسوزد و پیوندهای خود را از گذشته شرک‌آلودشان ببرند و روح تسلیم مطلق در برابر فرمان حق در وجودشان پیدا شود.

اصولاً همان گونه که گفتیم خدا مکان و محلی ندارد قبله رمزی است برای وحدت صفوف و احیای خاطره‌های توحیدی، و تغییر آن هیچ چیز را دگرگون نخواهد کرد، مهم تسلیم بودن در برابر فرمان او و شکستن بت‌های تعصب و لجاجت و خودخواهی است.