معادله نامتوازن بودجه و وضعیت نهادهای امدادی

 مردم یکی از روستاهای زلزله‌زده، کاغذی کنار تابلوی راهنمایی در کنار جاده آویخته و روی آن نوشته‌اند: «چادر لازم داریم.» به روایت خبرنگارانی که در این مناطق حضور دارند، چادر و پتو اصلی‌ترین نیاز مردم زلزله زده است. کل جمعیت استان کرمانشاه حدود 2 میلیون نفر است. طبق سرشماری سال 95، جمعیت سرپل ذهاب نیز 45 هزار و 481 نفر است و اسلام‌آباد غرب، 140 هزار و 876 نفر جمعیت دارد. جمعیت ثلاث باباجانی نیز 36 هزار نفر است. 161 روستا در این شهرستان قرار دارند که تمامی روستاهای آن از 20 تا 100 درصد خسارت دیده‌اند. اکبری، فرماندار این شهرستان هم اعلام کرده است که 36 هزار نفر از جمعیت ثلاث باباجانی آواره شده‌اند. اسماعیل نجار، معاون وزیر کشور نیز روز گذشته اعلام کرد که 33 هزار خانواده از زلزله غرب کشور متأثر شده‌اند. حالا 4 روز از زلزله گذشته، هلال احمر، سپاه، ارتش و دولت برای ساماندهی زلزله‌زدگان بسیج شده‌اند اما در تمام این مدت هنوز هم تأمین 33 هزار چادر برای 33 هزار خانواده به صورت کامل انجام نشده است. هنوز کمبود پتو وجود دارد و در این شرایط، انبارهای هلال احمر بودجه کافی نداشته‌اند.

بودجه هلال احمر چقدر است؟

سال 95، بودجه هلال احمر 1100میلیارد تومان بود اما محمدیون دبیر کل این جمعیت گفته بود: «بودجه هلال‌احمر در دو سال گذشته (۹۴ و ۹۵) یکهزار و۱۰۰ میلیارد تومان بوده است، اما طی این دو سال تنها ۱۰۰ میلیارد تومان به هلال‌احمر پرداخت شده است.» قبل‌تر از آن هم رئیس جمعیت هلال‌احمر گفته بود که مدت‌هاست هزینه عملیات‌های هلال احمر را نمی‌دهند.» البته این رویه تازه‌ای نیست؛ بطور معمول همه دولت های ایران طی دهه‌های گذشته بدلیل تنگناهای مالی ، مبالغ درخواستی نهادها را کاهش می‌دهند و هنگام پرداخت نیز بخش‌هایی از بودجه تخصیصی واریز نمی‌شود و دراین میان ، وضعیت نهادهای امدادی نامناسب‌تر از اغلب نهادهای دیگر است. سال گذشته زمانی که سیل 12 استان کشور را درگیر خود کرد و جهرم در استان فارس بیشترین آسیب را از این حادثه دید، هلال احمری‌ها اعلام کردند که با مشکلات زیادی برای بودجه مواجه هستند. البته امسال بودجه این سازمان امدادی افزایش پیدا کرده و به 1200میلیارد تومان رسیده است.

رضایی، مدیرعامل جمعیت هلال احمرپیش از این گفته بود: «بودجه امسال جمعیت هلال احمر 10 درصد نسبت به سال گذشته افزایش یافته که 500 میلیارد تومان آن از محل تبصره‌های 10 و 12 مدیریت بحران بوده و مابقی مردمی که 700 میلیارد تومان بوده و منابع برنامه ششم توسعه مشخص نیست. در منابع اختصاصی 70 درصد و در منابع عمومی 35 درصد مبالغ تخصیص یافته دریافت شده است. اما نیازمان 14 هزار میلیارد تومان است.» به این ترتیب بودجه هلال احمر 12 هزار و 800 میلیارد تومان کمتر از نیاز آن است.

در چنین شرایطی هلال احمری‌ها با چالش‌های مختلف نیز مواجه بوده‌اند. طی 60 سال، بخش قابل توجهی از درآمدهای اختصاصی جمعیت هلال‌احمر از حق ثبت اسناد رسمی تأمین می‌شد، چرا که طبق قانون ٤٢ درصد حق ثبت اسناد باید به هلال احمر تعلق می‌گرفت اما در سال ٩٣ قانونی به نام قانون کاداستر در مجلس به تصویب رسید و قرار شد این میزان دیگر به هلال احمر پرداخت نشود و این نهاد با بودجه دولتی خود به کار ادامه دهد. سال گذشته هلال احمری‌ها، این قانون و پرداخت نشدن کامل بودجه‌شان را عامل بازی با جان مردم می‌دانستند. حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، نماینده اسلام‌آباد غرب در مجلس به روزنامه «ایران» می‌گوید: «این بودجه قبلاً به هلال احمر نرسیده بود. اما امسال در زمان بررسی بودجه دوباره این پول برگشت و برای بودجه 96، این ردیف درآمد در بودجه هلال احمر لحاظ شد.»

در  انتظار 33 هزار چادر   و 200هزار پتو

فلاحت‌پیشه، خود در مناطق زلزله‌زده حضور دارد. او می‌گوید: «تعداد آنهایی که نیازهای زیستی دارند، 100هزار نفر است و شاید حداکثر به حدود 200هزار نفر برسد.» اما 4 روز است که سازمان‌های مختلف، نتوانسته‌اند تنها پتو برای این افراد و چادر برای 33 هزار خانواده تأمین کنند. مدام در بخش‌های مختلف خبری صدا و سیما اعلام می‌شود که مردم پتوی نو بفرستند و بیشترین نیاز هلال احمر، همین دو قلم کالاست. پتوهای کوهنوردی که می‌توانند گرمای بدن را تا 90 درصد نگه دارند، 6هزار تومان قیمت دارد. همچنین قیمت پتوهای مسافرتی پشمی و کنفی را نیز می‌توان به طور متوسط برای هر تخته 10هزار تومان در نظر گرفت. با این حساب، برای رساندن یک تخته پتو به 200 هزار نفری که نیاز زیستی دارند، 2میلیارد تومان نیاز است. اما دستگاه‌های مختلف مسئول، نتوانسته‌اند تا به حال این نیاز را برطرف کنند و با وجود حجم بالای کمک‌های مردمی، هنوز بسیاری از مردم زلزله‌زده پتو و چادر ندارند. فلاحت‌پیشه، نماینده اسلام‌آباد غرب درباره این کاستی‌ها می‌گوید: «حالا دیگر به هر حال مشکلات ساختاری پیش‌ آمده است. مثلاً در اسلام‌آباد غرب، مسکن‌های مهر و بیمارستان‌ها بیشترین آسیب را دیده‌اند. به هر خانواده ساکن مسکن مهر منطقه یک چادر، سه پتو و یک چراغ گرم‌کننده باید بدهیم؛ به هر خانواده‌ای. مشکلات زیرساختی است. باید کارهای اساسی‌تری صورت بگیرد.»

او درباره وضعیت انبارهای هلال احمر نیز می‌گوید:«من خودم بازدید داشتم، نمی‌شود گفت انبارها خالی بودند، اما ظرفیت آنها هم کامل نبود. بارها تحت عنوان مدیریت مبدأ و مدیریت مقصد صحبت کرده‌ام. از نخستین ساعات زلزله تا به حال اینجا بوده‌ام، خدمات شایسته‌ای از مبدأ صورت گرفت. همین حالا از موجودیت انبار هلال احمر اسلام‌آباد غرب و پادگانی که مرکز توزیع هست، بازدید داشته‌ام، کمک‌های زیادی آمده. استان لرستان بیشترین کمک را داشت. فقط سودجویی هم صورت می‌گیرد و مردم حتی به من به‌عنوان نماینده مجلس نیز به‌عنوان واسطه‌ای برای خیریه‌ها اعتماد نکنند. انتقاد از مدیریت توزیع زیاد است. تا به امروز انتقاد کرده‌ام ولی امروز خودم صد کامیون کالای جدید تحویل گرفته و در پادگان گذاشته‌ام. در این شرایط انتقاد بی‌وجدانی است.»

با وجود تمام این تفسیرها بازهم واقعاً دستگاه‌های مسئول نمی‌توانستند نیازهای اولیه مردم مانند پتو و چادر را با بودجه‌ای کمتر از 5 میلیارد تومان برطرف کنند؟ حتی نماینده اسلام آباد غرب در مجلس برای توجیه این سوءمدیریت می‌گوید: «به هر حال خود دولت هم غافلگیر شد. واقعاً در شرایط بحران، هم مردم و هم دولت سنگ تمام گذاشتند. من از خزانه دولت و مشکلات دولت اطلاع دارم. خواسته الان این است که امروز در هیأت دولت ردیف بودجه خاصی برای مناطق زلزله‌زده که اوضاع آنها بی‌سابقه است، اختصاص دهند.»