ترامپ در پیروزی‌ های چین چه نقشی داشته است؟

 از هر طرف که نگاه کنیم، امسال سال بسیار خوبی برای چین بوده است. از دریای جنوبی چین گرفته تا تغییرات آب و هوایی و پیشروی به‌سوی رهبری جهان؛ در حال حاضر همه‌چیز به نفع پکن است.

"شی جین پینگ" این هفته با همتای آمریکای خود در پکن دیدار می‌کند. پینگ دلایل زیادی برای خرسندی دارد.

به گزارش سی ان ان، از هر طرف که نگاه کنیم، امسال سال بسیار خوبی برای چین بوده است. از دریای جنوبی چین گرفته تا تغییرات آب و هوایی و پیشروی به‌سوی رهبری جهان؛ در حال حاضر همه‌چیز به نفع پکن است.

حتی مرگ فعال برنده صلح نوبل تحت بازداشت پلیس چین (رویدادی که در شرایط عادی باعث تحریم‌های بین‌المللی می‌شد) هیچ تأثیر ملموسی بر رهبری این کشور نگذاشت.

پروفسور "رانا میتر" مدیر مرکز مطالعات چین در دانشگاه آکسفورد گفت: "چین تا حدودی از طریق اقدامات خود و تا حدی به دلیل تأثیر سیاست‌های ترامپ توانسته خود را در موقعیت مطلوبی قرار دهد که فرصت‌ها و انتخاب‌های متعددی پیش روی داشته باشد."

درحالی‌که سیستم سیاسی آمریکا در سال 2017 دستخوش طوفان‌های متعدد بوده، رئیس‌جمهور چین با قاطعیت در کنگره حزب کمونیست در ماه اکتبر جایگاه خود در مسند قدرت را تحکیم کرد.

تنها ابر موجود در آسمان آبی چین اختلاف دیرینه میان ‌کره شمالی و آمریکا است که سبب شده این کشور میان متحد سابق و رقیب کنونی‌اش گیر بیفتد.

میتر معتقد است برخی از این دستاوردها حاصل تلاش‌ها و سیاست‌های چین است، اما دیگر کارشناسان کاتالیزور اصلی را ظهور ترامپ می‌دانند. "شو گویکی" استاد دانشگاه هنگ‌کنگ و نویسنده کتاب "تاریخچه مشترک آمریکا و چین" دراین‌باره گفت: "هرچه ترامپ به شخصیت مضحک‌تری تبدیل شد، چین موقعیت بهتری پیدا کرد. او چین را در عرصه بین‌المللی بیش از هرزمانی مطرح و قدرتمند کرد."

مردم فراموش شده
در هر کشور دیگری با مرگ یک فعالِ برنده جایزه نوبل عزای عمومی اعلام می‌شد. "لیو شیائووبو" تنها برنده جایزه صلح نوبل در ماه ژوئیه تحت بازداشت پلیس چین درگذشت. لیو که در تظاهرات میدان "تیان‌آنمن" در سال 1989 شرکت کرده بود، یک فعال طرفدار دموکراسی بود که از سال 2009 در تلاش برای اصلاحات سیاسی و بهبود اوضاع حقوق بشر در چین دستگیر شد.

اما علیرغم شرایط سخت و دشوار جسمانی که در اواخر عمر به آن دچار شده بود، چین به او اجازه خروج از کشور و دریافت کمک‌های پزشکی را نداد. مردم چین و سراسر جهان در واکنش به خبر مرگ لیو سکوت کردند، این سکوت از جانب کاخ سفید بیشتر از بقیه جلب‌توجه می‌کرد.

رئیس بنیاد نوبل: "لیو شیائووبو مجرم نبود."

"جفری واسراستورم" استاد تاریخ دانشگاه کالیفرنیا گفت هرج‌ومرج دولت ترامپ توجه جهان را به مرگ لیو جلب کرد: "از دوران نازی‌ها به بعد، لیو اولین برنده جایزه نوبلی بود که در زندان از دنیا رفت. این اتفاق باید جنجال بسیار بزرگ‌تری ایجاد می‌کرد."

رئیس‌جمهور چین در ماه ژوئن به هنگ‌کنگ سفر کرد تا در جشن سالگرد 20 سالگی بازگشت هنگ‌کنگ تحت حاکمیت چین شرکت کند. این رویداد بدون هیچ اعتراض یا آشوبی برگزار شد.

علیرغم سرکوب شدید آزادی‌های مدنی مردم و انتصاب نامزدهای نامطلوب در سمت‌های اجرایی و مهم شهر هنگ‌کنگ، تنها اعتراضات مختصر و کوتاهی صورت گرفت. کمتر از دو ماه بعد (در ماه اوت)، رهبران عدالت‌خواه به دلیل همین اعتراضات مختصر دستگیر شدند.

مدت‌هاست که مسائل حقوق بشر شهرت بین‌المللی چین را لکه‌دار کرده است. اما اکنون به لطف ترامپ اعتبار چین افزایش‌یافته است.

قهرمان جهانی
زمانی که شی در ماه ژانویه در شهر "داووس" پشت تریبون رفت و محکم از تجارت آزاد دفاع کرد، نخبگان مالی و اقتصادی و جهان غرب شگفت زده شدند.

آمریکا که زمانی مدافع اقتصاد جهانی بود داشت قدرت را به یک "حمایت گرای" متعصب به نام دونالد ترامپ تحویل می‌داد. و قویی‌ترین پشتیبانش یک رهبر ظاهراً کمونیست بود.

میتر گفت: "هر ناظری می‌داند که ایالات‌متحده بازار بسیار بازتری نسبت به چین دارد، اما شی توانست در برابر لفاظی های غیرمنتظره ترامپ با زیرکی عمل کند و جایگاه متعادل و پرمنفعتی را برای خود رقم بزند."

در ماه ژوئن، چین باری دیگر در خلأ ایجادشده توسط آمریکا قدم گذشت. چند روز پس‌ازآنکه رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد از توافق آب و هوایی پاریس خارج می‌شود، شی به اتحادیه اروپا پیوست و آمادگی کامل خود برای همکاری در این توافق را ابراز داشت. واسراستورم دراین‌باره گفت: "برخی سیاست‌ها و اقدامات آمریکا بود که سبب شد چین بسیار خوب به نظر برسد."

راه‌اندازی طرح "راه ابریشم جدید" در پکن با زیربنای سترده یک موفقیت بزرگ به شمار می‌رود که توجه رهبران منطقه‌ای را به خود جلب کرده است.

اما این‌ها بدین معنا نیست که در سال 2017 دریای سیاسی چین کاملاً آرام و بی‌دردسر بوده است. در اوایل سال جاری، پکن تحریم غیررسمی شرکت‌های کره جنوبی و وابسته‌هایشان را آغاز کرد. این کار در اعتراض به استقرار سیستم دفاع موشکی THAAD آمریکا صورت گرفت. دو طرف اختلافات خود بر سر این مسئله را در ماه اکتبر حل‌وفصل کردند.

"ایان گراهام" مدیر برنامه امنیت بین‌الملل در موسسه "لووی" در سیدنی گفت: "این موضوع بسیار سنگین بود. روشن‌ترین نکته این است چین قادر نیست با روابط ضعیف با کره شمالی یا جنوبی به یک سیاست موفق در شبه‌جزیره کره برسد."

بحران غیرقابل‌حل
ترامپ و کیم جونگ اون طی سال 2017 بارها سخنان و تهدیدهای شدیدی ردوبدل کردند. این تهدیدها با ادامه برنامه هسته‌ای و موشکی کره شمالی شدت گرفت. چین میان این دو کشور گیر افتاده؛ او از رفتار تهاجمی همسایه کره‌ای خود ناامید است و از سوی دیگر به‌طور مدام از سوی ترامپ تحت‌فشار قرار دارد تا برای محدود کردن پیونگ‌یانگ اقدامات بیشتری انجام دهد.

میتر گفت: "سیاست‌گذاران چینی هرروز بیشتر از پیش از رفتار کره شمالی به خشم می‌آیند."

ترامپ تهدید کرد روابط تجاری با چین را قطع می‌کند
چین که تقریباً بیش از 80 درصد روابط تجارت خارجی کره شمالی را تشکیل می‌دهد، اقداماتی در راستای اعمال تحریم‌های شدید سازمان ملل انجام داده که تجارت زغال‌سنگ و دیگر کالاهای کلیدی را هدف قرار داده‌اند.

اما باوجود عدم‌تأیید پکن و محکومیت‌ها جهانی، کیم به اقدامات تهاجمی خود ادامه داده و آزمایش‌های موشکی خود را با رویدادهای برجسته در چین همزمان کرده است. کره شمالی اعلام کرده تا زمانی که سلاح هسته‌ای با توانایی رسیدن به خاک آمریکا تولید نکند، هیچ علاقه‌ای به دیپلماسی ندارد.

بااینکه بحران کره شمالی دردسرهای زیادی برای پکن ایجاد کرده، اما واسراستورم معتقد است شرایط چندان هم به ضرر چین نشد: "هرچه کره شمالی تهاجمی‌تر رفتار کرده و موشک‌های بیشتری آزمایش کند، جهان وقت کمتری برای توجه به دریای جنوبی چین دارد."

دریای جنوبی چین سال‌هاست که در مرکز مشاجرات قرار دارد. این ناحیه جزایری دارد که چین، فیلیپین، ویتنام و چندین کشور دیگر مدعی آن‌ها هستند. علیرغم محکومیت بین‌المللی، چین برای تحکیم جای پای خود پایگاه‌های نظامی در منطقه مستقر کرده است.

اما این مسئله در سال 2017 از رأس اخبار خارج شد. یکی از دلایلش حضور دولت "رودریگو دورته" در فیلیپین (که روابط خوبی با چین دارد) و همچنین تمرکز آمریکا بر کره شمالی است.

میتر گفت: "چین از مزیت استراتژیک برخوردار است... هنوز اختلافات زیادی وجود دارد که باید حل‌وفصل شوند. اما چین در دریای جنوبی شرایطی ایجاد کرده که دیگر کسی توانایی مقابله با آن را ندارد."

"قدرت در منطقه تغییر خواهد کرد"
پروفسور شو گویکی گفت: "واضح است که ترامپ برخلاف سخنان تند و پوپولیستی در طول مبارزات انتخاباتی، به دنبال ایجاد روابط نزدیک و دوستانه با چین است. با تقویت بیشتر قدرت حزب شی و شرایط سیاسی نامعلوم آمریکا در داخل و خارج، می‌توان گفت افزایش قدرت بین‌المللی چین تقریباً قطعی است."

سفر ترامپ به آسیا آخرین فرصتش برای پس گرفتن متحدان و شرکای دیپلماتیک در این منطقه حساس است. سخنرانی‌هایش برای رهبران منطقه‌ای در دانانگ، ویتنام و در نشست APEC (سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا- پاسفیک) اهمیت بسیار زیادی خواهد داشت.

گویکی گفت: "اگر ترامپ حرف‌هایی بزند که این کشورها حس کنند دیگر حضور آمریکا در منطقه تضمین‌شده نیست، شروع به ساخت حصار می‌کنند تا خود را برای رویارویی با چین قدرتمندتر آماده کنند."

برخی سیاستمداران آمریکایی از افزایش نفوذ چین خسته شده‌اند. در اواسط ماه اکتبر و تنها چند هفته قبل از سفر ترامپ، "رکس تیلرسون" وزیر امور خارجه آمریکا دولت چین را شدیداً محکوم کرد و آن را به "رعایت نکردن نظم و قوانین بین‌المللی" متهم کرد.

اما حتی اگر رئیس‌جمهور بعدی آمریکا به آسیا برگردد و چین را وادار به رعایت حقوق بشر و ادامه حضور نظامی آمریکا در منطقه کند، بازهم دستاوردهای چین در سال 2017 قابل پس گرفتن نخواهند بود.

تیلرسون گفت: "هرچه در دو، چهار یا هشت سال آینده اتفاق بیفتد، بازهم در این منطقه تغییری رخ نخواهد داد. تصمیم‌ها و ماهیت قدرت در منطقه تغییر خواهد کرد، این تغییرات در عرض چند ماه آینده اتفاق می‌افتند، نه چند سال."