رصد اولین مهمان فراخورشیدی در منظومه شمسی

مسیر حرکت متفاوت این جرم فضایی نظرها را به خود جلب کرده است.

برای اولین بار در تاریخ نجوم محققان موفق به رصد یک سیارک و یا دنباله‌دار شده‌اند که منشاء تولید آن در خارج از منظومه شمسی قرار دارد.

به نقل از گیزمگ، این جرم فراخورشیدی به تازگی در مداری سهمی‌وار از نزدیکی ما عبور کرده است و محققان آن را موقتا "A/2017 U1" نامیده‌اند.

محققان در منظومه شمسی چندین سیارک و دنباله‌دار مشابه این سیارک را سال‌هاست که رصد می‌کنند اما این اولین جرم فضایی محسوب می‌شود که در خارج از منظومه شمسی ایجاد شده است.

در تاریخ 19 اکتبر رصدخانه دانشگاه هاوایی در آمریکا در مجموعه رصدهایی برای شناسایی اجرام فضایی اطراف زمین موفق به رصد این جرم شد که در ابتدا نکته قابل توجهی در رابطه با آن وجود نداشت و زمانی که "راب وریک"(Rob Weryk) محقق این مرکز به بررسی آن پرداخت و همچنین داده‌هایی از رصدخانه آژانس فضایی اروپا در جزایر قناری منتشر شد، محققان به این نتیجه رسیدند که این یک جرم فضایی عادی محسوب نمی‌شود.

اکثر اجرام فضایی در یک مدار مشخص و مشابه به دور خورشید می‌گردند که اکثرا بیضوی هستند اما در رابطه با A/2017 U1 داستان متفاوت است.

این جرم 400 متری که با سرعت 44 کیلومتر بر ثانیه در حال حرکت است مدار بیضوی ندارد و مسیر حرکت آن شبیه سهمی است.

"دیوید فارنوچیا"(Davide Farnocchia) از محققان مرکز مطالعات اجرام نزدیک زمین "سازمان فضایی آمریکا"(ناسا) در رابطه با این رصد منحصربفرد گفت: مدار این جرم شدیدترین نمونه‌ای است که من تا به حال تجربه کرده‌ام و می‌توان با اطمینان گفت که این جرم از خارج منظومه شمسی آمده و دیگر به اینجا بازنخواهد گشت.

محققان اعلام کرده‌اند که این جرم فراخورشیدی نزدیک‌ترین فاصله نسبت به خورشید را در مدار بین خورشید و عطارد تجربه کرده است و در حال حاضر به سمت صورت فلکی "اسب بالدار"(Pegasus) در حال حرکت است.

از نظر تعریف علمی مرز مشخصی بین تعریف یک دنباله‌دار و یک سیارک وجود دارد. سیارک‌ها قطعاتی بزرگ از سنگ و فلز هستند؛ اما دنباله‌دارها دارای مقادیر زیادی از یخ و غبار هستند که با تبخیر آنها بوسیله نور خورشید در پشت مسیر حرکت آنها دیده می‌شوند.

چندی پیش کشف نمونه نادری از سوی منجمان باعث شد مرزی که در این تعریف وجود دارد، کمرنگ شود. سیارک‌هایی که مانند دنباله‌دارها رفتار می‌کنند، بسیار نادر هستند و تا به حال تنها 20 نمونه از آنها در کمربند سیارکی منظومه شمسی بین مریخ و مشتری دیده می‌شود که به آنها دنبال‌دارهای سیارکی گفته می‌شود.

دنباله‌دار یک گلوله برفی کیهانی است که از گازهای منجمد، سنگ و گرد و غبار ساخته‌شده و تقریباً به اندازه یک شهر کوچک است. ساختار دنباله‌دار شامل سه بخش هسته، گیسو و دم است. هسته بخش مرکزی آن است و از گرد و غبار و گاز و یخ ساخته شده‌ است. وقتی که دنباله‌دار نزدیک خورشید می‌شود، یخ‌های موجود در هسته آن تبخیر می‌شود و تبدیل به ابر بزرگی پیرامون دنباله‌دار می‌شود که گیسو نام دارد. نیروی مغناطیسی بسیار قوی است و طناب‌ها، گره‌ها و نوارهایی تولید می‌کند که دم یونی را از دم گرد و غباری جدا می‌کند.

سرچشمه و منشأ دنباله‌دارها، ابر اورت یا کمربند کویپر است. دنباله‌دارها، غیر دوره‌ای و دوره‌ای هستند که غیر دوره‌ای‌ها گرانش محدود به خورشید ندارند و مدار آنها به شکل سهمی است. دنباله‌دارهای دوره‌ای نیز شامل دنباله‌دارهای بلند مدت (بسیار بیشتر از ۲۰۰ سال) و کوتاه مدت (۲۰ تا ۲۰۰ سال) است. در نامگذاری دنباله‌دارها، از نام کاشفان آن‌ها –یک شخص یا فضاپیما– استفاده می‌شود. اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی رهنمودی برای نامگذاری دنباله‌دارها مشخص کرده‌ است.

دنباله‌دارها تفاوت‌هایی با دیگر اجرام منظومه خورشیدی از جمله سیارک‌ها، شهاب‌وارها، شهاب‌ها وشهاب‌سنگ‌ها دارند که مهم‌ترین آن‌ها چیزی است که آن‌ها از آن ساخته شده‌اند. برای نمونه، سیارک‌ها از فلزات و مواد سنگی و دنباله‌دارها از یخ، گرد و غبار و مواد سنگی ساخته شده‌اند. دنباله‌دارها انواع قابل‌توجهی مانند دنباله‌دار بزرگ و مسیر خورشیدی دارند.

دنباله‌دارهای بزرگ آن‌قدر بزرگ نیستند که با چشم غیرمسلح دیده‌ شوند؛ با این حال وقتی به خورشید نزدیک می‌شوند، سطوح یخی آن‌ها تبخیر می‌شود و مقدار زیادی از گاز و گرد و غبار آن‌ها فرار می‌کند و جو و دم‌های بسیار بزرگی شکل می‌گیرد که دیدنی و قابل‌توجه است. این دنباله‌دارها، دنباله‌دارهای بزرگ نامیده می‌شوند. دنباله‌دار مسیر خورشیدی نیز طبقه ویژه‌ای از دنباله‌دارهاست که به هنگام حضیض خود، فاصله بسیار (حدود ۸۵۰٬۰۰۰ مایل) از خورشید دارند.

سیارکها سیارات بسیار کوچکی هستند که از صخره و فلز ساخته شده‌اند. سیارک‌ها معمولا اجسام نامنظمی هستند و برگرد خورشید حرکت می‌کنند. هزاران سیارک در منظومه خورشیدی ما وجود دارند. بسیاری از آن‌ها میان مدار  مریخ و مدار مشتری قرار گرفته‌اند و گرد خورشید می‌گردند.

دسته‌ای دیگر از آن‌ها در مکان‌های دیگر منظومه خورشیدی یافت می‌شوند. به نظر می‌رسد علت اینکه اغلب آن‌ها در فاصلهٔ مریخ و مشتری دیده می‌شوند این است که احتمالا در مدار بین این دو سیاره، سیاره دیگری نیز وجود داشته‌ است که به علت جاذبه شدید مشتری متلاشی شده‌ است و سیارک‌ها پدید آمده باشند.

به سیارک‌هایی که بر اثر نیروی گرانش سیاره‌ها در مداری گیر افتاده باشند «سیارک اسیر» می‌گویند. در این صورت سیاره مزبور به گرد سیاره بزرگ‌تر می‌گردد که دو قمر مریخ از این دسته هستند.