رونق شرکت‌های فین تک در بازار مالی ایران

تب استارت آپ‌ها که زمانی در دره سیلیکون امریکا متمرکز بود، چند سالی می‌شود که به ایران رسیده است. کارآفرینان و فعالان اقتصادی اینترنتی در ابتدا به‌عنوان افرادی غریبه و عجیب شناخته می‌شدند اما هرچه ضریب نفوذ اینترنت و موبایل بین مردم بالا رفت و به موازات آن، هرچه نگاه امنیتی به این فضا کمتر شد، آنها نیز جای خود را بیشتر میان مردم پیدا کردند. طی 5 سال اخیر، ضریب نفوذ موبایل به 104 درصد رسید، 47 میلیون ایرانی در شبکه‌های اجتماعی عضو شدند، 11هزار شرکت اینترنتی، شکل گرفتند و 4 درصد از تولید ناخالص داخلی کشور از طریق معاملات اینترنتی تأمین شد.

با بالارفتن حجم معاملات و تند شدن تب استارت آپ‌ها، همزمان «فین تک»‌ها نیز شکل گرفتند. شرکت‌های Financial technology به معنای تکنولوژی مالی که به اختصار فین تک نامیده می‌شوند و کارهای پرداخت مالی را ساده می‌کنند. بر اساس تعریف سایت دیجیاتو، فین تک به هر گونه فناوری نوآورانه در زمینه مالی اطلاق می‌شود. کسب و کارهای فین تک، از علاقه‌مندی‌های جدید سرمایه‌گذاران است و تبدیل به یکی از زمینه‌های مورد توجه کارآفرینان برای راه‌اندازی کسب و کارهای خلاقانه شده است. در ایران، در سال‌های اخیر به حوزه فین تک توجه خاصی شده است. حوزه مالی ایران همیشه در فضایی محدود و بسته‌ای فعالیت می‌کرده و دقیقاً همین مسأله تقاضای زیادی برای خدمات نوآورانه و فناورانه مالی در بین فعالان حوزه کسب و کار به وجود آورده که در استقبال از استارت آپ‌های فین تک نیز مشهود بوده است.

فین تک‌ها در بازار مالی ایرانذ  چه می‌کنند؟

فین تک‌ها بیش از دو سال است که در بازار ایران حضور دارند اما زمانی اسم آنها سر زبان‌ها افتاد، که چند ماه پیش، بعضی از شناخته شده‌ترین فین تک‌های ایرانی با دستور مقامات قضایی فیلتر و البته با مذاکرات دولت و بانک مرکزی رفع فیلتر شدند. بیانیه‌ای که انجمن فین تک آن زمان منتشر کرد، نشان می‌داد که فعالیت 200 هزار کسب و کار خانگی به خدمات آنها وابسته است. در بیانیه این انجمن آمده بود «بیش از ٢٠٠هزار کسب وکار خرد و خانگی از این وب سایت‌ها خدمات مالی و پرداخت دریافت می‌کنند و فیلتر و به تعطیلی کشاندن کسب وکارها و استارت آپ‌های حوزه فین تک مشکلات زیاد و بیکاری بسیاری از گردانندگان این ٢٠٠هزار کسب وکار خرد را در پی خواهد داشت. این مورد برخلاف بیانات رهبر معظم انقلاب و سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و سایر قوانین و دستورالعمل‌هاست.»

در سایت یکی از شناخته شده‌ترین اپلیکیشن‌های پرداخت مالی ایران نیز آمده است: «بیش‌از ۲۰هزار کسب و کار و ۱۸۰هزار کاربر فعال به ما اعتماد کردند.» آنها در توضیح فعالیت خود نیز نوشته اند: «زمانی که پرداخت آنلاین در ایران پدیده‌ای نوپا محسوب می‌شد و گرفتن درگاه‌های پرداخت آنلاین دشواری‌های زیادی داشت، برای ایجاد یک فضای ایمن و قابل اعتماد میان فروشندگان و خریداران اینترنتی و همچنین ارائه یک درگاه پرداخت اینترنتی بسادگی هرچه تَمام‌تر، این استارت‌آپ در فروردین ۱۳۸۹ متولد شد.» با وجود این هنوز اطلاعاتی درباره سهم آنها از شبکه بانکی ایران در دست نیست. فین تک‌ها، زیر مجموعه بانک‌ها به حساب نمی‌آیند و فعالیت زیرچتر بانک، با روح این مجموعه‌ها در تضاد است. آنها در نگاه اول رقیبی برای بانک‌های رسمی به حساب می‌آیند، اما در صورت رشد و توسعه، می‌توانند مکمل فعالیت بانک‌ها باشند. در ایران نیز بعد از رفع فیلترینگ، همین نگاه جریان یافته تا جایی که بانک مرکزی نیز بتازگی قوانینی برای ساماندهی آنها ابلاغ کرده است که نشان می‌دهد بانک مرکزی راه را برای فعالیت آزادانه این شرکت‌ها باز کرده و قصد ندارد نظارت سنگینی روی آنها داشته باشد. نیما امیرشکاری، مدیر گروه بانکداری الکترونیک پژوهشکده پولی و بانکی در مورد این بخشنامه می‌گوید: «این بخشنامه از دو منظر به نفع فین تک‌های فعال در کشور خواهد بود. اول اینکه در این بخشنامه نظارت بر فین تک‌ها به بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت الکترونیک واگذارشده است و این روند دست فین تک‌ها به‌منظور انتخاب گزینه‌های مختلف در نوع معامله و قراردادهایشان را باز می‌گذارد. این بخشنامه با روش‌های بانک‌های مرکزی در تمام دنیا همخوانی دارد.»

فین تک‌ها در بازار جهانی چه می‌کنند؟

بیش از 12 هزار فین‌تک در سراسر جهان وجود دارد. پی پال، یکی از معروف‌ترین آن‌هاست که انجام تراکنش‌های بین‌المللی را با هزینه‌ای کمتر از 90 درصد از بانک‌های سنتی فراهم کرده است. این شرکت زیر مجموعه eBay است که بنیانگذار و مالک آن نیز یک فرد ایرانی است. براساس گزارش تجارت فردا، بیشتر از 20 درصد تمام حساب‌های پس‌انداز و سرمایه‌گذاری، امروزه قابلیت این را دارند که به‌صورت آنلاین کنترل شوند. پیش‌بینی می‌شود تا سال 2020 این مقدار به 35 درصد برسد. سرمایه‌گذاری روی این شرکت‌ها نیز در سال 2015 بیش از 15 میلیارد دلار برآورد شده است. همچنین گزارش PwC نشان می‌دهد مؤسسات مالی سنتی در کشورهای مختلف برنامه دارند طی سال‌های آینده با فین‌تک‌ها همکاری کنند. به‌عنوان مثال امروزه 63 درصد از مؤسسات مالی سنتی آفریقای جنوبی با فین‌تک‌ها همکاری می‌کنند و انتظار می‌رود درصد این همکاری تا حداکثر پنج سال آینده، به 96درصد برسد. این درصدها برای آلمان به‌ترتیب 70 و 78 درصد، برای فنلاند 62 و 100 درصد و برای ایالات متحده 53 و 88 درصد است. در اروپا حدود ۱.۵میلیارد دلار در شرکت‌های فین‌تک در سال ۲۰۱۴ سرمایه‌گذاری شده است که سهم شرکت‌های حاضر در لندن ۵۳۹میلیون دلار، آمستردام ۳۰۶ میلیون دلار و استکهلم ۲۶۶میلیون دلار بوده است. بعد از لندن، استکهلم دومین شهر اروپا است که بیشترین سرمایه‌ها را در ۱۰ سال گذشته جذب کرده است. معاملات اروپایی‌ها در فین‌تک در ۵فصل متوالی روبه افزایش بوده است و از ۳۷ مورد در فصل چهارم ۲۰۱۵ به ۴۷ مورد در فصل اول ۲۰۱۶ رسیده است.

منبع:ایران