علت آسیب پذیری تهران در برابر سیل

 استاد عمران و کارشناس هیدرولوژی در نشستی که در دانشکده مهندسی معدن دانشگاه تهران برگزار شد به تشریح وضعیت ایمن‌سازی تهران در برابر سیل پرداخت.

دکتر اویس ترابی در نشستی با عنوان مخاطرات طبیعی، چالش‌های زیست محیطی و بحران آب و خشکسالی در ایران در مورد تجربه‌های موفق و ناموفق ایمن‌سازی تهران در برابر سیل سخنرانی کرد و گفت: در این زمینه در تهران در نیم قرن گذشته تجربه‌ای داشتیم که مناسب ارزیابی است.

وی به دسته‌بندی‌های سیل‌های تهران پرداخت و گفت: سیل‌های تهران ناشی از طغیان رودخانه‌ها و آب‌های سطحی، سیل‌های واریزه‌ای، سیل‌های ثانویه (ناشی از مسائل مهندسی) است.

این استاد عمران اضافه کرد: سیل ناشی از طغیان رودخانه‌ها بر اثر وقوع رگباری بارش‌ها و ذوب برف در بالادست حوزه ایجاد می‌شود و باعث تغییر ناگهانی سطح آب می‌شود. همچنین سیل واریزه‌ای بر اثر توده‌ای متشکل از آب، مواد جامد مانند خاک، سنگ، تنه درختان و ... ایجاد می‌شود و جریان آب در این نوع سیل نقش محرک را ایفا می‌کند. دسته سوم سیل‌ها بر اثر شکست سازه‌های انسان‌ساز مانند سد و پل ایجاد می‌شود که در تهران با اینها مواجه هستیم.

ترابی به تشریح فعالیت‌های ۵۰ ساله در تهران که برای مدیریت و هدایت آب‌ها صورت گرفته اشاره کرد و گفت: در طول این سال‌ها از تمام ظرفیت‌های مشاور و پیمانکار و تمام توان تخصصی موجود استفاده شد.

وی درباره آسیب‌پذیری تهران برابر سیل نیز گفت: هر چه توان برای ایجاد شبکه‌ها وجود داشت به کار بسته شد ولی آیا برابر سیل همچنان آسیب‌پذیر هستیم؟ بله زیرا شبکه‌های فرعی جمع‌آوری آب در داخل شهر به خاطر دور ریزی‌های عامدانه ناشی از رفتار شهروندان پر می‌شوند و این مساله تا گلوگاه‌ها نیز ادامه پیدا می‌کند. به همین دلیل است می‌بینیم با وجود خالی بودن شبکه‌های اصلی جمع‌آوری آب پس از بارندگی‌ها در سطح شهر آب جاری می‌شود، زیرا این زباله‌ها جلوی شبکه‌های فرعی را می‌بندند.

این استاد عمران ادامه داد: نکته بعدی این است که شبکه‌های ایجاد شده قرار بود برای بارندگی‌های تهران عمل کنند و در واقع باید در بیشتر ایام سال خالی می‌ماندند، اما متاسفانه هنوز شبکه فاضلاب وارد همین شبکه اصلی می‌شود و از همین رو در زمانیکه مسیر این شبکه‌ها باید خشک باشد فاضلاب وارد آنها می‌شود.

وی با اشاره به اینکه ساخت و سازهای حریم رودخانه مانند ساخت و سازهای بستر امامزاده داوود از عوامل دیگر دخیل در سیل تهران هستند به تاثیر سازه‌های مهندسی‌ساز اشاره کرد و با ارائه مثال‌هایی، گفت: در بستر فعال رودخانه کن، آمفی‌تئاتر ایجاد شده است.

ترابی با اشاره به سیل جریان واریزه‌ای گفت: این نوع سیل همیشه تهران را تهدید می‌کند و سیل گلاب دره در سال ۶۶ یکی از نمونه‌های مهم آن بود.

این استاد عمران در جمع‌بندی صحبت‌هایش، گفت: ما برای سیل ناشی از طغیان رودخانه در تهران سرمایه‌گذاری زیادی کرده‌ایم، ولی هنوز برای سیل واریزه‌ای پاسخی نداریم و هیچ مکانیزم مدیریتی برای آن ایجاد نشده است. همچنین در زمینه سیل‌های ثانویه نیز با این چالش‌ها مواجه هستیم.