لحظات حساس بی‌اعتمادی میان ایران و آمریکا

لحظات حساس بی‌اعتمادی میان ایران و آمریکاایسنا96/07/23 16:24 سیاسی38 ایسنا/ روزنامه واشنگتن پست در گزارشی به طور مختصر به بررسی چندین لحظه حساس میان ایران و آمریکا پرداخت و تاکید کرد که بی‌اعتمادی ایرانی‌ها به آمریکا حاصل تجربیاتی در گذشته است که تا به امروز نیز ادامه دارد. به نوشته روزنامه واشنگتن پست، تصمیم دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا برای تایید نکردن توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 یک لحظه کلیدی دیگر در روابط ایران و آمریکا است که چندین دهه با بی‌اعتمادی و متهم کردن یکدیگر مواجه بوده است. حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران جمعه شب پس از سخنرانی ترامپ علیه این کشور به چند مورد آن اشاره کرد. در اینجا برخی از این لحظات کلیدی بررسی می‌شود: کودتای 1953 (28 مرداد) پس از جنگ جهانی دوم، ایران پالایشگاه نفت انگلیس در آبادان را ملی اعلام کرد. در آن زمان این پالایشگاه یکی از بزرگترین پالایشگاه‌ها در جهان بود. آمریکا که از نفوذ شوروی هراس داشت، در کنار انگلیس ایستاد و یک کودتا علیه محمد مصدق نخست وزیر منتخب ایران به راه انداخت. اگرچه در ابتدا یک شکست به شمار می‌آمد، اعتراضات خیابانی که با تحریک سازمان سیا صورت گرفت در نهایت به برکناری مصدق و روی کار آمدن محمدرضا شاه پهلوی منجر شد. نقش آمریکا در کودتای 1953 (28 مرداد) عامل بخش زیادی از بی‌اعتمادی نسبت به آمریکا است که تا به امروز نیز در ایران ادامه دارد. انقلاب اسلامی 1979 (1357) در ژانویه 1979 شاه ایران پس از اعتراضات گسترده به تبعیدگاه خود فرار کرد و حامیان آمریکایی‌اش را که هرگز تصور وقوع یک انقلاب را نداشتند، شوکه کرد. سپس آیت‌الله خمینی که سالها در تبعید قرار داشت و یک روحانی شیعه کاریزماتیک پرنفوذ بود به تهران بازگشت. وی خیلی زود، به اولین رهبر دولتش که تحت نظارت روحانیت قرار داشت، تبدیل شد و حرف آخر در خصوص تمام مسائل کشور را می زد. ماجرای اشغال سفارت آمریکا دانشجویان ایرانی در نوامبر 1979 سفارت واشنگتن در تهران را اشغال و 52 آمریکایی را گروگان گرفتند. آنها خواستار بازگشت شاه برای محاکمه وی در دادگاه بودند. این گروگان‌ها پس از تحلیف رئیس‌جمهور دونالد ریگان در 1981 آزاد شدند. ماجرای قرارداد فروش سلاح پول‌هایی که ایران برای خرید تسلیحات به آمریکا داده بود برای شورشیان مورد حمایت آمریکا در نیکاراگوئه صرف شد. آمریکایی‌ها امیدوار بودند که این قرارداد به آزادی گروگان‌های آمریکایی که در بازداشت گروه حزب‌الله بودند، منجر شود. اگرچه گروگان‌های آمریکایی در لبنان آزاد شدند، این روابط هیچ‌گاه بهتر نشد. نزاع دریایی و هدف قراردادن هواپیمای ایرانی ایران و آمریکا در 18 آوریل 1988 یک نبرد یک روزه در دریا داشتند. در این حادثه نیروهای آمریکا دو دکل نفت ایران را هدف قرار دادند و شش شناور ایرانی را غرق کردند یا آسیب زدند. چند ماه بعد در ژوئیه 1988 ناو آمریکایی در تنگه هرمز یک هواپیمای مسافربری ایرانی را که به مقصد دوبی در پرواز بود، هدف قرار داد و در اثر آن 290 تن جان خود را از دست دادند. محور شرارت ایران خیلی فوری پس از حادثه 11 سپتامبر 2001 به آمریکا در افغانستان کمک کرد. حمله آمریکا به افغانستان به سقوط طالبان منجر شد. هرچند، جورج بوش رئیس‌جمهور وقت آمریکا در اوایل سال 2002 ایران، کره شمالی و عراق را به عنوان محور شرارت معرفی کرد و مدعی شد که این سه کشور به دنبال دستیابی به تسلیحات کشتار جمعی هستند. کمک ایران پس از این کاملا قطع شد. رقابت‌ها در میدان جنگ پس از حمله آمریکا به عراق در سال 2003، نیروهای آمریکایی مدعی شدند که سپاه قدس ایران شبه نظامیان عراقی را برای ساختن بمب‌های کناره جاده‌ای آموزش می‌دهد. ایران آن را کاملا رد کرد. ایران همچنین به همراه حزب‌الله از بشار اسد رئیس‌جمهور سوریه در جنگ داخلی این کشور حمایت کرد که آمریکا در طرف دیگر آن، یعنی در حمایت از مخالفان اسد قرار داشت. اما اکنون نیروهای مورد حمایت ایران و عراق قوی‌ترین نیروهایی هستند که با گروه تروریستی داعش مبارزه می کنند. توافق هسته‌ای 2015 مذاکرات محرمانه با آمریکا در عمان در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما منجر به مذاکرات هسته‌ای ایران و قدرت‌های جهانی شد. این کشورها در ژوئیه 2015 توافق کردند که در ازاء محدودیت برنامه هسته‌ای ایران تحریم‌های این کشور لغو شود. این توافق به انعقاد قرارداددهای خرید هواپیما و افزایش فروش نفت برای ایران منجر شد، اگرچه ایرانی‌ها می گویند که هنوز از منافع مورد انتظار از توافق هسته‌ای بهره‌مند نشده‌اند.