آزمایش سخت برای ترامپ با رویکرد، اقدامات و بیاناتش

روزنامه قانون در یادداشتی به قلم نصرت ا... تاجیک/ تحلیلگر مسائل سیاست خارجی نوشت:

ترامپ با رویکرد، اقدامات و بیاناتش خود را در مخمصه و در معرض آزمایش سختی قرار داده است و باید بازی خود در برجام را در یک ماتریس حداقل دو در دو تنظیم کند. در یک محور ۱- قول ترامپ به حامیانش و ۲- فشار تندروهای نومحافظه کار به وی است و در محور دوم ۱- مشکلات ترامپ با ایران در زمینه خاورمیانه و ۲- به‌هم خوردن اجماع علیه تحریم ایران که با برجام محقق شده بود. محور اول علاوه بر اینکه داشته‌های ترامپ است تا آن‌ها را به بازار مکاره ببرد، نقطه آسیب پذیری وی نیز هست. اما محور دوم اگر پاشنه آشیل وی نباشد، حداقل نقطه ضعف مفرط حرکت آينده وی است که در کنار سایر عوامل می تواند شرایطی برای او به‌وجود آورد که دستش خیلی هم باز نباشد. عواملی از جمله: ۱- عدم توانايی وی برای اجرای وعده‌های مبارزه انتخاباتی‌اش، ۲- ضدیت وی با تفاهم های بین المللی که اوباما در پذیرش آن‌ها نقش داشته است، همچون موافقتنامه پاریس و ۳- مخالفت او با تمامی اقدامات اوباما. مجموعه عملکرد ترامپ در همین مدت نیز به این عوامل دامن زده و به راحتی نمی تواند بار دیگر با اقدامات خود، اجماعی علیه ایران به‌وجود آورد.همه در دنیا متوجه هستند که تصمیم ترامپ هیچ ربطی به رفتار هسته ای و برجامی ایران ندارد و حتی این جو به داخل دولت آمریکا هم رسیده و اثر گذاشته و باعث ایجاد اختلاف درونی کابینه ترامپ شده است. بنابراین ترامپ هر تصمیمی بگیرد، تا زمانی که ایران پای بند تعهدات برجامی‌اش باشد، دیگر نمی‌تواند اجماع جهانی مانند گذشته علیه ایران به‌وجود آورد، این یعنی تحریم پَر! البته ترامپ ممکن است به بهانه‌های دیگر همچون حقوق بشر و یا فعالیت‌های موشکی ایران و با تفسیر خود به دنبال اعمال تحریم های آمریکا علیه ایران برآید که از ابتدای انقلاب سابقه داشته است و یا به‌دنبال اعمال فشار بر اروپا و قدرت های دیگر جهانی به منظور قطع ارتباط تجاری با ایران برآید که اگر ما خوب بازی کنیم، توفیق چندانی نخواهد داشت. نقش ما در این زمینه، هم در بخش سیاسی و بازی خاورمیانه ای ما و هم تنظیم تعامل خود با اروپا، روسیه، چین و افکار عمومی دنیا خیلی مهم است.هنر ما در به‌کارگیری دیپلماسی است.

دیپلماسی نحوه مدل کردن رفتار و گفتار دیپلمات ها به منظور تحمیل اراده خود به طرف‌هاي درگیر در بازی‌های بین‌المللی است. ما باید برای اقناع افکار عمومی و آوردن آن‌ها که قدرت نرم و تاثیرگذار است در پشت استدلال خود، در به‌کارگیری واژه ها و همچنین بیان خواست، اراده، دیدگاه و اهداف سیاست خارجی خویش به گفتمان سازی پرداخته و کلام خود را با مهارت و انتخاب روش های تاثیرگذار بیان كنيم. ما در دوران ترامپ امکان تفاهم و مصالحه با وی را نخواهیم داشت بلکه فقط باید بهانه به دست وی ندهیم. باید با یارگیری و گفتمان‌سازی، ترامپ در انظار جهانی بدهکار شود و توپ به زمین آمریکا برگردد، نه آنکه ما با نحوه گفتار و رفتار خود در زمین آمریکا بازی کنیم. اگرچه بعید است ترامپ تصمیمی بگیرد که به خروج یکجانبه آمریکا از برجام منتهی شود، اما ما باید هزینه هرگونه اقدامی علیه ایران را برای وی سنگین کنیم و این خود زمینه ای است برای ادعای ما که بگويیم این رفتار ترامپ نشان می دهد که آمریکا در درجه اول باید ثابت كند به تعهداتش پایبند بوده و آنگاه به دنبال مذاکره دیگر برای توافق بعدی باشیم که محال است در چنین جوی به میوه بنشیند.تازه این اقدام ترامپ سنگ بنای تمامی تفاهمات و توافقات را از بین برده و شرایطی برای اعتمادسوزی بین المللی فراهم می آورد. یعنی هر توافقی نه تنها دوجانبه بلکه چندجانبه همچون برجام نیز از آفت این‌چنینی در امان نیست. زیرا معلوم نیست دولت آینده آمریکا چه برداشتی از توافقات و تفاهمات دولت قبلی دارد؟ بدون شک نظام روابط بین الملل تک قطبی نبوده و عدم توانایی آمریکا برای حل پاره‌ای از مشکلات جهان و منطقه نشان از چند قطبی بودن آن دارد. در چنین فضایی آمریکا داراي دست باز نیست و اروپا، چین و روسیه نقش تاثیرگذاری بر روند خاورمیانه خواهند داشت و باید راهکاری پیدا كرد. این وضعیت شاید فرصت مناسبی باشد تا قدرت های کوچک‌تر به عرض اندام پرداخته و این حالت دو قطبی را تکمیل و به صلح، امنیت و ثبات جهانی کمک کنند.